Parlament üzvləri üçün vəsait

78
in for ma si ya və kom mu ni ka si ya tex no lo gi ya la rı va si tə si lə qəs dən 
uşaq  por noq ra fi ya sı na  gi riş  əl də  et mə,  uşaq la rın  iş ti rak  et di-
yi  por noq ra fik  ta ma şa la rı  qəs dən  iz lə mə  və  sek sual  məq səd lə 
uşaq la rı əx laq sız əməl lə rə cəlb et mə və ya di lə tut ma.
Bə zi hü quq sis tem lə ri tö rət mə yə edi lən cəh də gö rə cə za lan dı rı-
lan ci na yət lə rin dairə si ni məh dud laş dır dı ğı üçün, kon ven si ya da 
bu cür öh də lik lər dən ge ri çə kil mə hü quq sis tem lə ri nin müx tə lif-
li yi ni nə zə rə al maq məq sə di ilə nə zər də tu tul muş dur. 
Cinayət işinin açılması və cinayətkarların 
cəzalandırılması üçün yurisdiksiya tələbləri 
Seksual    xarakterli  cinayətlər  üzərində  yurisdiksiya  yaratmaq 
və  cinayətkarları  cəzalandırmaq  məqsədilə  konvensiya  tərəflər 
üçün bir sıra tələblər müəyyən edir:
 
X
ərazi  prinsipi:  hər  bir  tərəf  öz  ərazilərində,  həmçinin,  öz 
bayraqları  altında  üzən  gəmilərdə  və  ya  öz  qanunlarına 
əsasən  qeydiyyatdan  keçmiş  təyyarələrdə  törədilmiş 
cinayətləri cəzalandırmalıdır;
 
X
vətəndaşlıq  prinsipi:  hər  bir  tərəf  öz  vətəndaşları 
tərəfindən  xaricdə  törədilmiş  cinayətləri  cəzalandırmalıdır. 
Yurisdiksiyanın  bu  növü  xüsusilə  “seks  turizm”inə  qarşı 
mübarizədə önəmlidir;
 
X
cinayətkar və ya zərərçəkmiş şəxsin daimi yaşadıqları ölkəyə 
məxsusluğu prinsipi: hər bir tərəf öz ərazisində  törədilmiş 
və  ya  zərərə  səbəb  olmuş  əməlləri  müəyyən  etmək  üçün 
yurisdiksiya yaratmalıdırlar. Lakin, bu qayda mütləq deyil və 
qeyd-şərt edilə bilər;
 
X
ikili  cinayət  qaydasının  tətbiq  edilməməsi:  əməl  xaricdə 
törədildikdə,  hətta  həmin  əməl  törədildiyi  ərazidə  cinayət 

---

79
əməli  hesab  olunmadığı  hallarda  belə  konvensiya  bu 
qaydanın  tətbiqini  istisna  edir.  Baxmayaraq  ki,  qaydanın 
tətbiq  edilməməsi    konvensiyanın  əlavə  dəyərinin  əsas 
elementlərindən birini əks etdirir, bu, yalnız “seks turizm”inə və 
məhdud müddət ərzində xaricdə işləyən şəxslərə (humanitar, 
hərbi vəzifələr və ya digər müvəqqəti missiyalar) şamil olunur;
 
X
zərərçəkmiş  tərəfindən  şikayət  ərizəsinin  verilməsi  və  ya 
aşağıdakı cinayətlərin törədildiyi ölkənin orqanları tərəfindən 
ittihamın  irəli  sürülməsi  tələbinin  tətbiq  edilməməsi 
aşağıdakı əməllərəşamil edilir: seksual xarakterli hərəkətlər, 
uşaq  fahişəliyi,  uşaq  pornoqrafiyasının  istehsalı  və  uşağın 
pornoqrafik fəaliyyətdə iştirakı.
Müəy yən hal lar da, bir ne çə tə rəf ci na yə tin tö rə dil mə sin də iş ti rak 
edən şəxs lər dən bir ne çə si və ya ha mı sı üzə rin də yu ris dik si ya ya 
ma lik ol sun. Bu za man, pro se du run tək rar lan ma ma sı məq sə di lə, 
tə rəfl ər  is tin ta qın hə ya ta ke çi ri lə cə yi “uy ğun” ye ri müəy yən et-
mək üçün məs lə hət ləş mə lər apa rır. 
 Korporativ məsuliyyət
Kon ven si ya  tə rəfl ə rin  üzə ri nə  öz  yer li  qa nun la rı na  uşaq la ra  qar şı 
müəs si sə də apa rı cı və zi fə də olan şəxs tə rə fin dən tö rə dil miş sek sual 
xa rak ter li ci na yət əməl lə ri nə gö rə və ya müəs si sə rəh bə ri nin iş çi ni  
nə za rət də sax la ma ma sı və yox la ma ma sı sə bə bi ilə  bu cür ci na yə tin 
tö rə dil mə si asan laş dı ğı hal da kor po ra tiv mə su liy yət müəy yən edən 
müd dəala rı da xil et mək öh də li yi qo yur.  Apa rı cı və zi fə də olan şəxs 
öz sə la hiy yət lə ri nin bi ri əsa sın da (müəs si sə ni təm sil et mək, qə rar 
ver mək və ya nə za rə ti hə ya ta ke çir mək sə la hiy yə ti) fəaliy yət gös-
tər mə li dir. Döv lət lə rin bu sa hə üz rə hü quq ənə nə si nin müx tə lifl i yi ni 
nə zə rə al maq üçün, bu mə su liy yə tin müt ləq şə kil də ci na yət de yil, 
mül ki və ya in zi ba tı xa rak ter li ol ma sı nə zər də tu tu lur. Bun dan əla-
və, kor po ra tiv mə su liy yət fər di mə su liy yə ti is tis na et mir. Ey ni vaxt-
da bir ne çə sə viy yə də mə su liy yət möv cud ola bi lər. Bu möv zu ilə 

---

80
Norveç 
Norveç qanunvericiliyi cinayətkarın tabeliyi və nəzarəti altında 
olan şəxslərə qarşı seksual xarakterli cinayətlər və 14 yaşadək 
uşaqlara qarşı seksual xarakterli hərəkətlərə dair çox kəskin və 
aydın müddəalar nəzərdə tutur. 
Norveç Cinayət Məcəlləsi – Seksual xarakterli cinayətlərə dair 
19-cu Bölmə, 194-201, 205 və 206 bəndlər 
194.  Hər  hansı  bir  ev  və  ya  müəssisədə  həbs,  probasiya 
müddəti və ya polis nəzarəti altında saxlanılan və ya uşaq rifahı 
xidmətinin  nəzarəti  altında  müəssisədə  birlikdə  saxlandığı 
və  ya  onun  səlahiyyəti  və  ya  nəzarəti  altında  olan  digər  bir 
şəxsə  qarşı  seksual  xarakterli  hərəkət  edən  şəxs  beş  ilədək 
azadlıqdan  məhrum  etmə  ilə  cəzalandırılır.  Özünün  bu  cür 
əlaqədə olduğu şəxs ilə seksual xarakterli hərəkət edən digər 
bir şəxsə kömək edən şəxs eyni cəza ilə cəzalandırılır. 
195.14  yaşından  kiçik  uşağa  qarşı  seksual    hərəkət  edən 
şəxs on ilədək azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. Bu 
hərəkət  cinsi  əlaqədirsə,  iki  ildən  az  olmayaraq  azadlıqdan 
məhrum etmə ilə cəzalandırılır.  Aşağıdakı hallarda iyirmi bir 
ilədək azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzası verilə bilər:
a) 
hərəkət  iki  və  ya  daha  çox  şəxs  tərəfindən  birlikdə 
edilmişdirsə;
bağ lı əsas sə nəd Av ro pa Şu ra sı Par la ment As samb le ya sı nın müəs-
si sə lər də uşaq la ra qar şı pis rəf ta ra dair 1934 say lı Töv si yə dir (2010): 
zə rər çək miş lə rin tam mü da fiəsi ni tə min et mək üçün üzv döv lət lər 
tə rə fin dən qa nun ve ri ci lik sa hə sin də, elə cə də, in zi ba ti və si ya si sa-
hə lər də atı lan ad dım lar ilə bağ lı müx tə lif tək lifl ər ve rir.

---