Parlament üzvləri üçün vəsait

81
b) 
hərəkət əzab verməklə və alçaldıcı şəkildə edilmişdirsə;
 c) 
hərəkət  10  yaşından  kiçik  uşağa  qarşı  edilmişdir  və 
dəfələrlə təkrarlanmışdırsa;
d) 
cinayətkar bu maddə və 192-ci bölməyə əsasən təqsirli 
bilinmiş və cəzalandırılmışdırsa ; yaxud
 e) 
hərəkət  zərərçəkmişin  ölümünə  və  ya  sağlamlığına 
ağır  zərərin  vurulmasına  səbəb  olmuşdursa.  Cinsi  yolla  keçən 
xəstəliklər və ümumilikdə yoluxucu xəstəliklər, 1-3-cü bölmənin 
3-cü  yarımbölməsi,  yoluxucu  xəstəliklərin  yayılması  (bax    1-ci 
yarımbölmə) ilə bağlı cinsi yolla keçən xəstəliklər və ümumiyyətlə 
yoluxucu  xəstəliklər  (bax  1-3-cü  bölmənin  3-cü  yarımbölməsi) 
bu bölməyə əsasən hər zaman həyat və sağlamlığa ağır zərərin 
vurulması sayılır. Yaş ilə bağlı yol verilmiş hər hansı səhv cinayət 
məsuliyyətini  aradan  qaldırmır.    Əgər,  seksual  hərəkət  edən 
şəxslər yaş və inkişaf baxımından təxminən eyni səviyyədədirlərsə, 
bu  maddədə  nəzərdə  tutulan  cəza  1-ci  yarımbölmənin  1-ci 
cümləsində müəyyən edilmiş aşağı həddən də az tətbiq olunur. 
196. 16 yaşadək uşağa qarşı seksual  hərəkət edən şəxs on 
ilədək azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. Bu hərəkət 
cinsi  əlaqədirsə,  iki  ildən  az  olmayaraq  azadlıqdan  məhrum 
etmə  ilə  cəzalandırılır.    Aşağıdakı  hallar  iyirmi  bir  ilədək 
azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırıla bilər:
a) hərəkət iki və ya daha çox şəxs tərəfindən birlikdə edilmişdirsə;
b) hərəkət əzab verməklə və alçaldıcı şəkildə edilmişdirsə;
c)  cinayətkar  bu  maddə  və  192  və  195-ci  bölməyə  əsasən 
təqsirli bilinmiş və cəzalandırılmışdırsa; yaxud

---

82
d)  hərəkət  zərərçəkmişin  ölümünə  və  ya  sağlamlığına  ağır 
zərərin  vurulmasına  səbəb  olmuşdursa.  Cinsi  yolla  keçən 
xəstəliklər və ümumilikdə yoluxucu xəstəliklər, 1-3-cü bölmənin 
3-cü  yarımbölməsi,  Yoluxucu  xəstəliklərin  yayılması  (bax    1-ci 
yarımbölmə) ilə bağlı cinsi yolla keçən xəstəliklər və ümumiyyətlə 
yoluxucu  xəstəliklər  (bax  1-3-cü  bölmənin  3-cü  yarımbölməsi) 
bu bölməyə əsasən hər zaman həyat və sağlamlığa ağır zərərin 
vurulması sayılır. Yaş ilə bağlı yol verilmiş hər hansı səhv cinayət 
məsuliyyətini  aradan  qaldırmır.    Əgər,  seksual  hərəkət  edən 
şəxslər yaş və inkişaf baxımından təxminən eyni səviyyədədirlərsə, 
bu  maddədə  nəzərdə  tutulan  cəza  1-ci  yarımbölmənin  1-ci 
cümləsində müəyyən edilmiş aşağı həddən də az tətbiq olunur.  
Əlavə izahatlar: Yeni qəbul edilmiş 2005-ci il Cinayət Məcəlləsi 
tərəfindən  edilən  düzəlişlər  nəticəsində  uşaqların  seksual 
xarakterli hərəkətlərdən qorunması açıq şəkildə gücləndirilmişdir:
– 299-cu bölməyə əsasən, 14 yaşından kiçik uşaq ilə edilmiş 
seksual xarakterli bütün hərəkətlər zorlama əməli hesab edilir;
– Cinsi əlaqəyə görə minimum cəza həddi iki ildən üç ilədək 
artırılmışdır,  bax  300-cü  bölmə  (sonradan  hazırkı  Ümumi 
Mülki Cinayət Məcəlləsinə də daxil edilmişdir (bax yuxarıda), 
yeni Cəza Məcəlləsinin qüvvəyə minməyi gözlənilir);
–  azadlıqdan  məhrum  etmə  cəzasının  maksimum  həddi  on 
ildən on beş ilədək artırılmışdır;
– Zərərçəkmiş uşağın yaşı 16 yaşdan azdırsa, azadlıqdan məhrum 
etmə cəzasının maksimum həddi əvvəl nəzərdə tutulan beş illik 
müddətdən fərqli olaraq, altı il müəyyən edilmişdir;
 – Bundan əlavə, uşaqlara qarşı seksual xarakterli hərəkətlər 
edildikdə daha ağır cəza vermək üçün cəzalandırma qaydaları 
nəzərdə  tutulmuşdur.  Cəzalar,  azadlıqdan  məhrum  etmənin 

---

83
maksimum müddəti çərçivəsində, hazırkı cəzalardan təxminən 
1/3 qədər ağır olmalıdır.  
Hollandiya 
Hollandiya  Cinayət  Məcəlləsi  də  müəyyən  kateqoriyalı 
dövlət  qulluqçuları  və  işçilərinin  tabeliyi  və  ya  nəzarəti 
altında  şəxslərlə  etdikləri  əxlaqsız  hərəkətlər  ilə  bağlı  detallı 
müddəalar nəzərdə tutur. 
Cinayət Məcəlləsinin 249-cu maddəsi
1. Öz azyaşlı uşağı, ögey uşağı və ya övladlığı, himayəsi altında 
olan  uşağı,  onun  himayəsinə,  təlimatına  və  ya  nəzarətinə 
verilmiş  azyaşlı  və  ona  tabe  olan  işçi  ilə  əxlaqsız  hərəkətlər 
etmiş  şəxs  altı  ilədək  azadlıqdan  məhrum  etmə  və  4-cü 
kateqoriyalı cərimə ilə cəzalandırılır. 
1. 
1-ci  bölmədə  nəzərdə  tutulan  cəza  aşağıdakılara  da 
şamil olunur:
2. 
tabeliyində olan və ya onun nəzarətinə verilmiş şəxsə 
qarşı əxlaqsız hərəkət edən dövlət qulluqçusu;
3. 
həbsxana,  dövlət  qurumu,  uşaqların  himayəsi  və 
qorunması üçün dövlət müəssisəsi, yetimlər üçün ev, xəstəxana 
və ya xeyriyyə müəssisəsində direktor, həkim, müəllim, dövlət 
qulluqçusu, nəzarətçi və ya işçi bu müəssisələrə qəbul edilmiş 
şəxsə qarşı əxlaqsız hərəkət etdikdə;
4. 
səhiyyə xidməti və ya sosial xidmət sektorunda işləyən 
şəxs  xəstə  və  ya  müştəri  kimi  özünü  onun  himayəsi  və  ya 
yardımına etibar etmiş şəxsə qarşı əxlaqsız hərəkət etdikdə.

---

84
Sanksiyalar və ağırlaşdırıcı hallar
Kon ven si ya  tə rəfl ə rin  üzə ri nə  “sə mə rə li,  mü tə na sib  və  kə-
sər li  sank si ya lar”  tət biq  et mək  öh də li yi  qo yur.  Şəxs lər  ci na-
yət əmə li tö rət dik də, azad lıq dan məh rum et mə və ya hət ta, 
ekst ra di si ya  sank si ya la rı  tət biq  edi lə  bi lər.  Hü qu qu  şəxs lə rə 
mad di  sank si ya lar  tət biq  edi lə  bi lər.  Ca vab deh  şəxs lə rin  ci-
na yət əməl lə ri nin tö rə dil mə si üçün is ti fa də edi lən sə nəd lə ri, 
mal la rı  və  di gər  va si tə lə ri  mü sa di rə  edi lə  bi lər  və  həm çi nin, 
ci na yət  əmə li nin  tö rə dil mə si  üçün  is ti fa də  edi lən  hər  han sı 
bir  müəs si sə nin  bağ lan ma sı,  uşaq lar  ilə  əla qə ni  əha tə  edən 
fəaliy yət lə rin qa da ğan edil mə si və ya məh kə mə nə za rə ti ki mi 
sank si ya lar tət biq edi lə bi lər.  
Kon ven si ya müəy yən hal lar da, mə sə lən,  ci na yət əmə li nə ti cə sin-
də zə rər çək mi şin fi zi ki və əq li sağ lam lı ğı na ağır zə rər dəy dik də, 
ci na yət əzab və ağır iş gən cə ver mək lə tö rə dil dik də, zə rər çək miş 
və ci na yət kar ey ni ailə yə və ya ya xın çev rə yə məx sus ol duq da, 
ci na yət bir qrup şəxs tə rə fin dən bir lik də və ya mü tə şək kil ci na-
yət kar dəs tə tə rə fin dən tö rə dil dik də və ci na yət kar ey ni xa rak ter li 
ci na yət əmə li nə gö rə əv vəl lər məh kum edil dik də,  da ha ağır cə-
za la rın ve ril mə si ni nə zər də tu tur.  
Əvvəlki məhkumluqlar 
Uşaq la rın cin si is tis ma rı və ya on la ra qar şı sek sual xa rak ter li 
hə rə kət lər, adə tən, bir ne çə öl kə də təq sir li bi lin miş və məh-
kum edil miş ci na yət kar dəs tə və ya şəxs lər tə rə fin dən trans-
mil li sə viy yə də təş kil edi lir. Yer li sə viy yə də, bir çox hü quq sis-
tem lə ri, şəxs əv vəl lər məh kum olun muş dur sa, fərq li, da ha ağır 
cə za nə zər də tu tur. Kon ven si ya bu nun müm kün lü yü nü təs diq 
edir, la kin, məh kə mə lə rin üzə ri nə məh kə mə yə cəlb olun muş 
şəxs ba rə sin də di gər tə rəf döv lə tin məh kə mə si tə rə fin dən ve-
ril miş  ye kun  hök mün  olub-ol ma ma sı nı  müəy yən  et mək  öh-
də li yi qoy mur.  

---