5.4.
Azərbaycan regionlarında torpaq və su ehtiyatlarından
istifadənin prioritet istiqamətlərinin təhlili və
qiymətləndirilməsi
XXI əsrin son 5 ili Azərbaycan Respublikası üçün həqiqətən
tərəqqi və yüksəliş dövrü olmuşdur. Dövlət quruculuğunun
formalaşması, ölkə iqtisadiyyatımn keyfiyyətcə yeni mərhələyə
keçməsi, Xəzərin neft sərvətindən istifadə edilməsi, Bakı-Tbilisi-
Ceyhan neft boru kəmərindən istifadə edərək, Qərb və Şərq ilə
əməkdaşlıq siyasətinin həyata keçirilməsi istiqamətində
Respublika Prezidenti İlham Əliyevin
uğurlu siyasi addımları
birmənalı şəkildə təsdiqləyir ki, Azərbaycan dövləti ildən-ilə öz
iqtisadiyyatım inkişaf etdirməklə bərabər, həm də bu çətin
problemlərin hərtərəfli həlli üçün imkanlanmn daha da
genişləndirilməsinə şərait yaratmağa çalışır. Ölkə prezidentinin
həm yaxın, həm də uzunmüddətli perspektiv üçün siyasi
istiqamətlər barədə dərindən əsaslandınimış mövqeyi dünyanm ən
nüfuzlu siyasi liderləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Artıq
bir neçə ildir ki, bütövlükdə ölkə iqtisadiyyatımn inkişafim
səciyyələndirən ən ümumi göstərici olan ümumi daxili məhsulun
(ÜDM) artım sürətinə görə, Azərbaycan MDB iştirakçısı olan
dövlətlər arasında liderdir.
Qeyd
etmək
lazımdır
ki,
2009-2013-cü
illərdə
respublikamızda ÜDM-in həcmi - 2,5 dəfə artmışdır. Tədqiqatlar
göstərir ki, 2013-ci ilin yekunlan üzrə ÜDM arhmı 25%-dən çox
olmuşdur. Bu əlverişli ənənənin qorunub saxlanması ölkəmizin,
dünyanm inkişaf etmiş ölkələri sırasına gəlib çatmasına imkan
verəcəkdir. Buna Azərbaycamn yeraltı və yerüstü sərvətlərinin
zənginliyi şərait yaradır.
Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev
müstəqil
Azərbaycamn
gələcəyə
istiqamətlənmiş
neft
strategiyasım işləyib hazırlayarkən, neft hasil edən başqa ölkələrin
külli miqdarda neft hasil etməsinə baxmayaraq, nə üçün acınacaqlı
vəziyyətdə yaşeıması, hansı səbəbə görə bu neftin başqalanndan
ötrü baş ağnsma səbəb olmasım dərindən düşünərək, bu qənaətə
gəlmişdir ki, neft hasil edən ölkələrin əksəriyyətinin geriliyinin və
135
zəif inkişaf etməsinin əsas səbəbləri milli sərvətlər barəsində
sərəncam verməyi bacarmamaq, bütövlükdə iqtisadiyyatm
inkişafına sistemli yanaşmamn yoxluğu, korrupsiyanm geniş
miqyas alması, normal demoqrafik təsisatlarm inkişaf etməsi və
cəmiyyətdə konsensium olmasıdu*.
Heydər Əliyev XX əsrin sonundan başlayaraq XXI əsrin
əwələrinədək dünyamn tanmmaz dərəcədə dəyişilməsini, dünya
iqtisadi siyasətinin prinsiplərində köklü də
3
dşikliklərin baş
verməsini Azərbaycan üçün obyektiv qiymətləndirdi. O, Azər-
baycamn milli mənafelərinin qorunmasım təmin edən tamamilə
başqa yol - orijinal inkişaf modeli seçdi, günün kəskin aktual
problemlərinin həlli ilə yanaşı gələcək nəsillərə qayğı məsələsini
də ön plana çəkdi. Azərbaycan dövləti ölkədə siyasi sabitliyin
təmin edilməsi, cəmiyyətin demoqrafıkləşməsi, bazar iqtisadiyyatı
münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi və qarşılıqlı sərfəli beynəlxalq
əməkdaşlıq xəttini seçərək, öz təbii ehtiyatlarından istifadə
məsələsinə qətiyyətlə və ciddi şəkildə yanaşdı, yeni iqtisadi
sistemin formalaşması üçün əlverişli şərait yaratdı. Konkret
proqram müəyyənləşdirdi, omm həyata keçirilməsini ciddi
nəzarətə götürdü. Nəticədə Azərbaycanda iqtisadi və sosial
tərəqqinin sürətinin neft hasil edən bir sıra başqa ölkələrlə
müqayisədə xeyli yüksək olması təmin edildi, iqtisadiyyatın
inkişafı üçün böyük perspektivlər açıldı.
“Əsrin müqaviləsi”-nin 1994-cü ildə imzalanması
Azərbaycama Beynəlxalq arenaya çıxmasımn reallığım təmin etdi.
Böyük məsuliyyət hissi ilə qeyd etmək lazımdır ki, artıq neçə
illərdir ki, respublikamıza xarici investisiyalarm cəlb edilməsi,
əcnəbi inves- torlann hüquq və mənafelərinin qanunvericilik yolu
ilə müdafiəsi, qarşılıqlı sərfəli əməkdaşlığm təmin edilməsi üçün
hərtərəfli iş aparıldı. Bu proses bu gün də uğurla davam etdirilir.
Ölkə Prezidenti İlham Əliyev ABŞ-da dərc edilən nüfuzlu
qəzetlərin müxbirlərinin suallarma cavəb verərkən, bir məqamı
xüsusi vurğulamışdır: “Biz xarici investorlarm fəaliyyəti üçün tam
zəmanət yaranmasını təmin etməklə bərabər, həm də öz ölkəmiz
üçün maksimum səmərəli şəraitlər müəyyən etmişik”. Hasilatın
136
pay bölgüsünə gəldikdə isə, bu barədə xarici şirkətlərlə bağlanmış
bütün sazişlər parlament tərəfindən təsdiq edilmiş qanuna əsasən
öz qüvvəsinə əsaslamr. Bundan başqa, Azərbaycan inkişafının
təkcə iqtisadi aspektlərinə deyil, həm də mənəvi aspektlərinə aid
olmaqla, iqtisadiyyatın keyfiyyətcə yeniləşməsinin səmərəli yol-
lanm axtarmaqla güclü səfərbəredici amil - “holland sindromu”
deyilən vəziyyətin yaranmasmın qarantıdır. Qeyd etmək lazımdır
ki, qeyri-neft sektorunun sürətli yüksəliş xətti bütün xalq
tərəfindən başa düşülür və dəstəklənir, çünki, ölkəmizin hər bir
vətəndaşı özünün və Azərbaycamn gələcəyini əhəmiyyətli
dərəcədə bu strateji xəttin reallaşdmlması, qloballaşmaqda olan
dünyada rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyata malik ölkələrin
sırasında layiqli yer tutmasında görür. Deməliyik ki, Azərbaycanın
qədimdən ən mühüm sahə olan kənd təsərrüfatı istehsalının
inkişafı üçün əlverişli coğrafi iqlim şəraitinə və unikal imkanlara
malik olması onun bir ölkə kimi tamnmasına şərait yaratmışdır.
Məhz buna görə də aqrar sektoru onilliklər boyu ölkəmizin
iqtisadiyyatında mühüm yer tutmuşdur və bu meyil indi də davam
edir. Lakin müasir dövrün fərqləndirici xüsusiyyətləri ondan
ibarətdir ki, kənd təsərrüfatında əsaslı dəyişikliklər edilmiş,
kəndlilər əsrlər boyu arzuladığı torpaq sahibi olmuşlar - torpaq
onlann xüsusi mülkiyyətinə verilmişdir.
Son illərin yekunlan sübut edir ki, aqrar islahatlann birinci
mərhələsinin nəticələri ümidvericidir: istehsalın həcmi xeyli artır,
yerli mənbələr hesabına əhalinin ərzaqla təmin edilməsi üçün real
şərait yaradılır. Ölkə Prezidenti İlham Əliyev aqrar sektorda baş
vermiş bu və digər pozitiv dəyişiklikləri qeyd etməklə bərabər,
belə hesab edir ki, kəndlinin dövlət tərəfindən daha səmərəli
dəstəklənməsi, o cümlədən aqrar servisin, maliyyə-kredit
xidmətlərinin və maddi-texniki təchizatm səviyyəsini daha da
yaxşılaşdırmağı məqsədəuyğun hesab edir. Ucqar bölgələrdə
yüksək peşəkar biliklərə malik olan savadh mütəxəssislərin
marketinq və bazann tələbatı barədə peşəkar tövsiyələrinə kəskin
ehtiyac hiss edilir. İqtisadçı alimlər və aqrar sahənin mütəxəssisləri
^•'Tner təsərrüfatlarının inkişaf meyillərini və dünya təcrübəsini
nəzərə
137
Dostları ilə paylaş: |