Tarbiyaning tarkibiy qismlari: Tarbiyada oliy maqsadga erishish
uchun, ma’lum vazifalarni bajarishimiz lozim bo‘ladi. Bu vazifalarni
esa tarbiyaning tarkibiy qismlari deb atash ham mumkin.
Aqliy tarbiya – bu barkamol inson tarbiyasining yetakchi tarkibiy
qismi bo‘lib, o‘quvchi yoshlarni tabiat va jamiyat, kishi tafakkuri
haqidagi bilimlar tizimini ilg‘ab olishi, ularda ilmiy dunyoqarash,
yuqori onglilik xislatlarini parvarishlash, fan asoslaridan xabardor
qilish, tafakkur va nutq qobiliyatlarini o‘stirish uchun maqsad qilib
qo‘yadi.
Axloqiy tarbiya – bu o‘quvchilarda jamiyatga, Ona-yurtiga,
mehnatga, boshqalarga va o‘z-o‘ziga nisbatan axloqiy munosabatlarni
shakllantirish jarayonidir.
Axloq – ijtimoiy ong shakllaridan biri
bo‘lib, insonlarning jamiyatga, boshqalarga va o‘z-o‘ziga bo‘lgan
munosabatlarini tartibga solib turuvchi axloq-odob me’yorlari,
qonun-qoidalari majmuasidir. Ana shu xulq-odob qonun-qoidalarini
o‘quvchilar ongi, hayoti, turmush tarziga singdirish uchun
ko‘rsatilayotgan ta’sir
axloqiy tarbiya deyiladi.
Mehnat tarbiyasi – bu tarbiyaning oldida turgan asosiy vazifa
o‘quvchilarga mehnat ta’limiga oid ilmiy bilimlar berish, mehnat
qurollari bilan muomala qilishga o‘rgatib borish, hayotga, ijtimoiy
foydali mehnatga tayyorlashdir.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturining bosh vazifalaridan biri ham
yosh avlodni hayotga, mehnatga tayyorlash, ularni aniq bir kasb-
hunar egasi qilib tarbiyalashdir.
Estetik tarbiya – o‘quvchilarning san’atga, tabiatga, hayotga
nisbatan estetik munosabatlarini shakllantirishdan iboratdir. Estetik
tarbiyaning maqsadi o‘quvchilarni tabiat, jamiyat va san’atdagi
go‘zalliklarni idrok etish, uni to‘g‘ri tushunib yetish, qadriga yetishga,
83
hayotga qayta go‘zallik olib kira olishga o‘rgatishdan iboratdir.
Tasviriy san’at, musiqa, adabiyot, tabiatshunoslik darslari estetik
tarbiyaning asosiy vositalari hisoblanadi.
Huquqiy tarbiya – bu o‘quvchilarni rivojlangan demokratik
davlat qonun-qoidalari asosida shaxs xaq-huquqlari me’yorlari bilan
qurollantirishga qaratilgan jarayondir.
