Potensial təSİRİ “Pİsa 2006” -nin vacib məqamlari
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aygün Dadaşova ‐ Azərbay‐ canın Astara kəndindəki Maşxan kənd orta məktəbinin müəlliməsi.
- GӘLİN, QIZLARIMIZA TӘHSİL VERӘK VӘ GӘLӘCӘYİMİZİ SAVADSIZLIĞA APARMAYAQ!
Bakıdakılara nisbətən (91%) daha az məktəbə gedi‐ blər.
3 Astarada oğlanlar da məktəbi tərk edir, ancaq qızlara nisbətən oğlanların məktəbi tərk etmə faizi daha azdır. İkincisi, kənd ərazilərində gender rolları dərin kök salıb. Kişilər ailədə çörək pulu qazanan roldadır. Qadınlar isə ev işləri, o cümlədən yemək bişirmək, təmizlik, paltar yumaq, ütüləmək və uşaqlara bax‐ maqla məşğuldur. Bu o demək deyil ki, qadınlara işləmək qadağan olunub. Ailədə ərin ölməsi və ya işləmək qabiliy yətin də olmaması, iş tapa billməməsi, ailəyə baxmaqdan imtina etməsi, kifayət qədər pul qazana bilməməsi səbəbindən yaranan maliyyə çətinlikləri zamanı qadınlar iş bazarında özlərinə iş tapırlar. Onlar yalnız qadınlar üçün “qəbul edilən” işlərdə, o cümlədən müəllimlik, bazarda və ya bağ işlərində işləyə bilərlər. Qadınların işləmək imkan‐ larının bu şəkildə artımı hələ də onların statusunun dəyişməsinə səbəb olmayıb. Qız ların yanlız ailə qur‐ maq və ev işləri üçün bir vasitə olması mentaliteti nəsillədən nəsillərə ötürülüb və bunun dəyişməsi çox çətindir. Üçüncüsü, bu rayonun əhalisi arasında qızların erkən yaşda ailə qurması ənənəsini var. Hazırkı həyat bir çox aspektlərdə yarım əsr bundan əvvəlkindən heç də fərqlənmir. Ailələrin bu münasi‐ bəti davam etdir mə si təbiidir, çünki bu, onların ən çox bildikləri möv zudur. Oğlanların və gender rol‐ larının əhəmiyyəti ilə əlaqədar yuxarıda qeyd olunan təsvirdən məlum olur ki, valideynlərin öz qızlarına daha çox enerji sərf etməməsi heç də təəccüblü deyil. Onlar qızlara uğurlu karyeraya sahib ola biləcək qadın kimi deyil, yanlız gələcək həyat yoldaşı və ya ana kimi baxırlar. Valideynlər bu ehtimalı nəzərə al‐ madıqları üçün, qız ların təhsilinin əhəmiyyətini dərk etmirlər. Bu səbəbdən, öz qızlarının orta təhsillərini başa vurması üçün təkid etmirlər. Bunun əvəzinə, qı‐ zların erkən yaşda məktəbdən çıxarılması daha geniş yayılıb və bunun ən başlıca səbəbi valdeynlərin öz qızlarını erkən yaşda evləndirmək arzusudur. Digər mürəkkəb məsələ isə ailənin maddi vəziyyəti, ailə namusu ilə bağlı valideynin qayğısı, qızların özlərinin evlənmək arzusu və təhsil sistemi‐ nin özünün zəif olması ilə bağlıdır ki, bütün bu prob‐ lemlər oğlanlara üstünlük verilməsi və gender rollarından əhəmiyyətli şəkildə təsirlənib. Hətta 2009‐cu ildə, Astara kənd məktəbində qız la ‐ rın orta təhsillərini başa vurmamalarının əsas səbəbi erkən evlilikdir. Qanunun 17 yaşda evliliyə icazə ver‐ məsinə baxmayaraq, buradakı qızlar 13 yaşında belə ailə qura bilirlər. Bu yaş tələblərinə baxmayaraq, valideynlər dünyəvi qanunların tələblərinə riayət et‐ mirlər. Bu rayonda ailələr arasında öz qızlarını erkən evləndimək rəqabəti mövcuddur. Adətən, atalardan Aygün Dadaşova ‐ Azərbay‐ canın Astara kəndindəki Maşxan kənd orta məktəbinin müəlliməsi. Kati Teylor ‐ ABŞ Dövlət De‐ partamentinin İngils dili üzrə Kolleqası, Azərbaycanın Lənkaran şəhərindəki “Azərbaycan İngils Dili Müəllimləri” Assosasiyası ilə birgə işləyir. 1 Rüblük Jurnal 23
daha çox analar öz qızlarının erkən yaşda ailə qur‐ masında qürur duyurlar və öz qızlarını erkən yaşda ailə qurmağa sövq edirlər. Atalar isə bu qərarın veril ‐ məsinə müdaxilə etmirlər, çünki onlar evdə ol‐ murlar, işləyirlər. Bu münasibət anaların digər qızlarla uşaqlıqda apardıqları rəqabətin təzahürüdür. Sadəcə, indi onlar öz qızlarından həyat oynunda isti‐ fadə edən yetkin qadınlardır. Analar öz qız larına gözəl paltarlar geyindirir və onları gələcək ərlərinə və ya evlilik yaşına çatmış oğulları olan analara nü‐ mayiş etdirirlər. Burada kifayət qədər maraqlı olan məqam budur ki, oyun “ən yaxşı” və ya ən uyğun kürəkəni tapmağı hədəf seçmir. Burada əsas məsələ öz qızını kiminsə qızından daha erkən ərə ver‐ məkdir. Analar bir çox səbəbdən öz qızlarını erkən yaşda evləndirmək istəyirlər. Bunlardan ən nəzərə çarpanı ailənin maddi vəziyyətinin aşağı olmasıdır. Nəticə etibarilə, bu qədər kiçik gəlir vasitəsilə ailənin iqtisadi vəziyyətini təkmiləşdirmək mümkün deyil. Öz qızlarını erkən evləndirməklə onlar, uşaq üzərində olan maliyyə öhdəliklərindən qurtulur və bu öhdəlikləri yeni kürəkənə və ya onun ailəsinə ötürürlər. Bundan əlavə, Azərbaycan mədəniyyətinə görə, ailə namusu çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ailələrin öz uşaqlarını müvafiq yeniyetmə yaşına gəlməsini istəyir, uşaqların bundan sonrakı davranışları isə daim onları düşündürür və onlar öz qız və oğlanlarına görə daha çox narahat olmağa başlayırlar. Kişilər qadınlara nisbətən daha çoz azadlığa sahib olurlar. “Oğlan oğlandır da” fəlsəfəsi geniş yayılıb, halbuki, qızların belə bir imtiyazı yox‐ dur. Onlar üçün ciddi narahatlıq doğuran məsələ isə qızların öz “əxlaqsız” davranışları ilə “pis” ad çıxara‐ cağı və bununla da ailənin namusuna ləkə gətirəcəyi ehtimalıdır. Qızlar 7‐ci sinfə keçəndə, valideynlər məktəbin övladlarına mənfi təsir edəcəyini düşünərək, narahat olmağa başlayır. Әgər valideyn‐ lər digər qız şagirdlərin məktəbdə özünü pis apardığını eşidirsə, onlar öz qızlarının da buna bənzər hərəkət edəcəyindən ciddi narahatlıq keçir‐ məyə başlayırlar. Son nəticədə, məktəbin onların uşaqlarını necə korla dığını və onlara xeyir ver‐ mədiyini düşünməyə başlayırlar. Onlar öz qızlarını məktəbi tərk etməyə və gənc yaşda ailə qurmağa cəsarətləndirməklə bütün bu narahatlıqlardan (onları böyütməkdən) xilas olduqlarını düşünür. Çünki qı‐ zlarının davranışları bundan sonra artıq başqasının (ərləri və onların ailələrinin) məsuliyyəti altında ola‐ caq. Biz bir çox qızın maliyyə vəziyyətinin onların məktəbi bitirməsinə necə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etməsinin şahidi olmuşuq. Bu qızlarla evlənəcək kişilər bəzən yaşca onlardan çox böyükdür və bir çox halda uzaqda işlədikləri üçün gələcək həyat yoldaşlarının məktəbdə başqa oğlanlarla görüşəcəyindən qorxurlar. Fikrimizcə, onlar fikirləşir www.aaa.org.az
24
Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|