Projekt „Wiedza, kompetencje I praktyka to pewna przyszłość zawodowa technika

- 24 - 

 

(w piśmie zaimek wskazujący w bierniku, rodzaju żeńskiego przybiera formę 

„tę” nie „tą”) 

Poprawna wypowiedź: 

Przeczytałem tę książkę bardzo szybko. 

 

Błędna wypowiedź: 

Mi się wydaje, że nie masz racji. 

(na  początku  zdania  używamy  dłuższej  formy  „mnie”,  podobnie  na  końcu 

zdania, w przeczeniach i po przyimkach: 

Możesz ufać tylko mnie. Nie Ciebie pytałem. Od niego dostałem prezent.) 

Poprawna wypowiedź: 

Mnie się wydaje, że nie masz racji. 

 

Błędna wypowiedź: 

Ów bohaterka bardzo mnie zaciekawiła. 

(to coraz częściej pojawiający się błąd nieodmieniania zaimka wskazującego 

„ów” przez rodzaje) 

Poprawna wypowiedź: 

Owa bohaterka bardzo mnie zaciekawiła. 

Ćwiczenie 6.1 

Praca indywidualna (5 min.) 

Uzupełnij luki w zdaniach, używając zaimków w odpowiedniej formie: 

1……………(ty) to nie dotyczy. 

2 Kuzynkę odwiedzę jutro, a ……………(ty) w niedzielę. 

3.(ja)……………się podoba ……………(ty) fryzura. 

4.On (ty)……………..zadedykował (ta)……………piosenka. 

5.(on)…się nigdy nic nie podoba………… 

6.Jestem na (on)…………….zły. 

7.(ów) …………..kobieta wybiegła z autobusu. 

8.Spotkaj się z (ów)………….dziewczyną. 

Przykład 6.2 

ODMIANA NAZWISK 

Nazwiska  polskie,  a  także  obce,  które  można  podporządkować  polskim 

wzorcom  deklinacyjnym,  odmieniają  się.  Wybór  odpowiedniego  wzorca 

odmiany zależy głównie od: 

-  płci właściciela, 

-  jego narodowości, 

-    zakończenia  nazwiska  (może  chodzić  albo  o  zakończenie  fonetycznej 

formy nazwiska, albo o zakończenie tematu). 

 

1.Nazwiska  polskie  zakończone  na:  -ski  (-ska),  -cki  (-cka),  -dzki  (-dzka) 

mają  odmianę  przymiotnikową,  np.  Kowalski,  Kowalska,  Kowalskiego, 

Kowalskiej, Kowalskim, Kowalską. 

Również  przymiotnikową  odmianę  mają  nazwiska  męskie  obcego 

pochodzenia  zakończone  na  -y,  -i,  takie  jak:  Batory,  Rakoczy,  Modigliani, 

---

- 25 - 

 

np.  Batorego,  Batoremu,  Batorym.  Jedynie  w  mianowniku  liczby  mnogiej 

przyjmują one rzeczownikową końcówkę -owie (Batorowie). 

 

2.Nazwiska  męskie  zakończone  na  -e,  takie  jak:  Lange,  Linde,  odmieniają 

się  w  liczbie  pojedynczej  według  deklinacji  przymiotnikowej,  lecz  w 

narzędniku  i  miejscowniku  mają  końcówkę  -em,  np.  Langego,  Langemu, 

Langego, Langem. W liczbie mnogiej nazwiska takie odmieniają się według 

wzoru odmiany męskich rzeczowników osobowych, np. Langowie, Langów, 

Langom, Langów. 

Podobnie odmieniają się nazwiska obce zakończone w wymowie na  -e, lecz 

pisane przez -é, -ée, 

-ai,  -ais,  np.  Merimée  (czyt.  merime),  Meriméego;  Rebelais  (czyt.  rebele), 

Rebalais'go.  Po  niewymawianej  literze  spółgłoskowej  -s  stawiamy  apostrof. 

W liczbie mnogiej pozostają w zasadzie nieodmienne. 

 

4.

 

Nazwiska  męskie  polskie  i  obce  zakończone  na  -a  odmieniają  się  w 

liczbie  pojedynczej  według  deklinacji  żeńskiej,  np.  Kapusta,  Kapusty, 

Kapuście;  Gambetta,  Gambetty,  Gambetcie;  Zola,  Zoli,  Zoli.  W  liczbie 

mnogiej  natomiast  odmieniają  się  według  deklinacji  męskiej,  np. 

Kapustowie, Kapustów. 

5.

 

 

4.Nazwiska  polskie  i  inne  słowiańskie  zakończone  na  -o  odmieniają  się  tak 

samo  jak  nazwiska  zakończone  na  -a,  np.  Kościuszko,  Kościuszki, 

Kościuszce,  Kościuszkowie;  Szewczenko,  Szewczenki,  Szewczence, 

Szewczenkowie.  Natomiast  niesłowiańskie  nazwiska  zakończone  na  -o 

odmieniają  się  według  wzoru  deklinacji  męskiej,  np.  Picasso,  Picassa, 

Picassowi. 

 

5.Nazwiska męskie polskie i obce zakończone na spółgłoskę odmieniają się 

jak  rzeczowniki  pospolite  o  tym  samym  zakończeniu,  np.  Nowak,  Nowaka, 

Nowakowi;  Schiller,  Schillera,  Schillerowi.  Nazwiska  typu  Marzec, 

Kwiecień, Malec, Dudek, podobnie jak rzeczowniki pospolite o tym samym 

brzmieniu,  mają  w  przypadkach  zależnych  obu  liczb  oraz  w  mianowniku 

liczby  mnogiej  temat  oboczny  bez  e,  np.  Kwiecień,  Kwietnia,  Kwietniowi, 

Kwietniowie. 

 

6. Nie odmienia się nazwisk obcych, które ze względu na ich formę nie dadzą 

się  dopasować  do  polskich  wzorców  deklinacyjnych,  np.  Hugo  (czyt.  igo, 

akcent na ostatniej sylabie), Dubois (czyt. dibua), Nehri, Dimitrescu. 

 

7.  Nazwiska  żeńskie  odmieniają  się  według  deklinacji  przymiotnikowej  lub 

rzeczownikowej albo też pozostają nieodmienne. 

 

8.  Według  deklinacji  rzeczownikowej  odmieniają  się  nazwiska  zakończone 

na -ska, -cka, -dzka, -owa, np. Kowalska, Kowalskiej; Bogucka, Boguckiej; 

Walczakowa, Walczakowej. 

---

- 26 - 

 

9.  Według  deklinacji  rzeczownikowej  odmieniają  się  nazwiska  żon 

zakończone na -ina oraz córek zakończone  na -ówna, -anka, np. Zarębina, 

Zarębiny,  Zarębinie;  Mazurówna,  Mazurówny,  Mazurównie;  Skarżanka, 

Skarżanki, Skarżance. 

 

10.Inne  nazwiska  kobiet  nie  odmieniają  się,  np.  Nowak,  Dydek,  Linde, 

Siodło, chyba że występują w formach z zakończeniami -owa, -ina, -ówna, -

anka. 

 

Uwaga!  Istnieje  nieliczna  grupa  nazwisk  obcych,  które  mają  zarówno 

pisownię  oryginalną,  jak  i  spolszczoną,  np.  Shakespeare  -  Szekspir, 

Washington  -  Waszyngton,  Voltaire  -  Wolter,  Molière  -  Molier,  Rousseau  - 

Russo,  Balzac  -  Balzak,  Chopin  -  Szopen,  Montesquieu  -  Monteskiusz, 

Descartes  -  Kartezjusz  (w  dwu  ostatnich  przypadkach  spolszczono  łacińską 

formę nazwisk). 

Ćwiczenie 6.2 

Praca w parach (30 min.) 

Na  osobnych  drukach/kartkach  napiszcie  3  zaproszenia  na  dowolną 

uroczystość szkolną, losujecie spośród poniższej listy: 

- Anna i Piotr (Dudek) 

- Alina (Dydek) 

- Wojciech (Schiller) 

- Joanna (Mazurówna) 

- Ewa i Piotr (Szewczenko) 

- Zbigniew (Kościuszko) 

- Wiesława (Bogucka) 

- Agnieszka i Stanisław (Rakoczy) 

- Paweł (Picasso) 

- Wiktor (Molier) 

- Krystyna i Witold (Kwiecień) 

- Emilia (Kapusta) 

- Wacław (Zola) 

- Barbara i Grzegorz (Lange) 

- Beata i Krzysztof (Wolter) 

- Jadwiga (Zarębina) 

- Gustaw (Lipiec) 

- Antonina i Józef (Batory) 

Przekażcie  Wasze  zaproszenia  innej  parze,  która  poinformuje  na  piśmie,  iż 

zaproszeni goście nie mogą przybyć na uroczystość, np.: 

Z  żalem  zawiadamiamy,  iż  Państwo  Weronika  i  Walery  Kwietniewscy  nie 

mogą wziąć udziału w uroczystości „Pożegnania absolwentów ZST”. 

Przykład 6.3 

NIEWŁAŚCIWE KLASYFIKOWANIE RODZAJU 

Błędny rodzaj – poprawny rodzaj: 

- ten pomarańcz – ta pomarańcza, 

---