Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV.Səid bin Cubeyr
- Ç)Ətbaüt-tabeunlar təbəqəsi
[73]
olan Zühri İmam Zeynülabidinin (ə) dövründə yaşamışdır. Bəzi mənbələrin görə O, İmamdan (ə) hədis nəql etmişdi. 345
İbn Şihab əz-Zühri dövrünün yeddi fəqihinin dərslərində iştirak etmiş və təxminən on səhabənin xidmətində olub, onlarla həmsöhbət olmuşdur. 346
Dövrünün nəhəng alimlərindən biri olan Zühri yaşadığı zamanında böyük şöhrət qazanmış, məşhur alimlərin tərfili ifadələri ilə yadda qalmışdır. Onun haqqında Amr bin Dinari deyir: “Hədisləri tam mətnləri ilə Zühri kimi rəvayət edən birini daha görmədim.” 347
İbn Səd yazır: “Zühri, elmi çox, rəvayət və hədisi bol, siqə, alim və geniş mədəniyyətli bir kimsə idi.” 348
də böyük rolu olmuşdur. O, həmişə İmamın(ə) məclislərində iştirak etmiş və o həzrətin elmindən istifadə etmişdir. Zühri İmamın(ə) haqqında deyir: “Qüreyşdə Əli bin Hüseyndən (ə) təqvalı və üstün bir şəxs görmədim”, “Haşimilər arasında gördüyüm ən bilikli şəxs Əli bin Hüseyndir(ə).” 349
məlmatlar verir. Belə ki, bir gün vilayətlərin birində hakim olan Zühri bir nəfəri cəzalandırmış və bunun da nəticəsində həmin şəxs vəfat etmişdir. Zühri bu hadisədən möhkəm narahat olmuş və vəzifəsini buraxaraq səhraya üz tutmuşdur. Bir gün İmam Əli bin Hüseyn(ə) onunla rastlaşıb buyurdu: “Sənin Allahın rəhmətindən ümidini kəsməyin etdiyin gunahdan daha pisdir. Allahdan qorx və tövbə et! Ölən şəxsin qan bahasını onun varislərinə göndər, özün də ailənə dön.” İmamın(ə) buyruğuna əməl edən Zühri sonradan demişdir: “Əli bin Hüseynə(ə) hamıdan çox mən borcluyam.” 350 Məhşur mühəddis Buxarı: “Zührinin təqribən 2000 hədisi vardır” demişdi. Əbu Davud isə onun hədislərinin 2.200 oldugunu qeyd edir. 351 Şiə məzhəbli alimlər Zührinin həm etiqadı, həm də hədisləri barədə bir-birləri ilə ixtilaf ediblər. Belə ki, bəzilərinin fikrincə o Əməvi xilafətinə qulluq etməklə Əhli-beytin (ə) düşmənlərindən olmuş, xəlifələrin göstərişinə uygun olaraq hətta hədis belə saxtalaşdırmaqdan çəkinməmişdir. 352
IV.Səid bin Cubeyr Səid bin Cubeyr bin Hişam əl-Əsədi məşhur tabeunlardan olub İmam Zeynülabidinin(ə) məclislərində iştirak etmiş şəxslərdəndir. Onun künyəsi Əbu Abdullah əl-Kufidir. O, dövrünün böyük alimlərindən olmuş və hədis rəvayətində özünəməxsus yer qazanmışdı.
345 Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, 46-cı cild 346 Səfinətül-bihar, c. I, səh. 573 347 Sübhi əs-Saleh, Hədis elmləri və Hədis istilahları, səh. 318 348 Ali Özək, Hədis Ricalı, səh. 70 349 Mənaqibu Ali Əbi-Talib, c. IV, səh. 159 350 geniş məlumat üçün bax: əl-Bidayə vən-Nihayə, c. IX, Mənaqibu Ali-Əbi-Talıb, c. IV və s. mənbələrə 351 Ali Özək, Hədis Ricalı, səh. 70 352 bax: Mehdi Pişvayi, Məsum imamların həyatı, səh. 189-201 [74]
Səid bin Cubeyrin haqqında alimlər müxtəlif dəyərli sözlər işlətmişlər. Onun haqqında Süfyan əs-Səvri deyir: “Təfsiri bu dörd kişidən öyrənin: Səid bin Cubeyr, Mücahid, İkrimə və əd-Dəhhakdan.” 353 Əvvəldə qeyd etdyimiz kimi tabeunlar təbəqəsinin sayı bəlli olmasa da, onların ən məşhurlarının bəziləri bölgələrə görə aşağıdakı kimi sıralanır: Məkkədə: İkrimə (v.105/723), Əta bin Əbi Rabah (v.115, 733), Əbu Zübeyr Məhəmməd bin Müslim (v.128/745). Mədinədə: Səid bin Müsəyyib (v.93/711), Urvə bin Zübeyr (v.94/712), Salim bin Abdullah bin Ömər (v.106/724), Süleyman bin Yasər (v.93/711), Əbülqasım bin Məhəmməd bin Əbu Bəkr (v.112/730), Nafi (v.117/735), Məhəmməd bin Şihab əz- Zühri (v.124/741, Əbu Zinad (v. 130/747). Kufədə: Əlqəmə bin Qeys (v.62/681), İbrahim əl-Nəhai (v.96/714), Amir bin Şurahil əş-Şabi (v.104/722). Bəsrədə: Həsən əl-Bəsri (v.110/728), Məhəmməd bin Şirin (v.110/728), Qətadə bin Diamə (v.117/735). Şamda: Ömər bin Əbdüləziz (v.101/719), Qəbisə (v. 86/704), Məkhul (v.118/736). Yəməndə: Tavus bin Keysan (v.106/724), Vəhəb bin Münəbbih (v.110/728) 354
.
Ətbaüt-tabeunlartabeunlardan sonra gələn təbəqəyə deyilir. Bu təbəqənin də ən dürüst tərifi tabeunlardan birini və ya bir neçəsini görən, onların məclislərində iştirak edən şəxslərdir. Bu təbəqə ravilər təbəqəsinin üçüncü pilləsini təşkil edirlər. Bu təbəqə içərisində də bir çox məşhur alimlər və böyük şəxsiyyətlər yetişmişdir. Ətbaüt-tabeun dövründə yetişən ən məşhur alimlərdən Malik bin Ənəs (93-179), Məhəmməd bin İdris əş-Şafei (150-204), Süfyan əs-Səvri (öl.161/777), Süfyan bin Üyeynə (öl.198/813), Zeyd bin Səd (öl. 175/792) və digərlərini qeyd etmək olar. Qeyd etdiyimiz bütün təbəqələr hədislərin gələcək nəsillərə ötürülməsində çox böyük zəhmətlər göstərmiş və Peyğəmbərin (s)sünnəsinin yayılmasında böyük işlər görmüşlər. Əlbəttə ki, ravilər təbəqəsini üsul elmi öyrənir. Lakin biz bəzi məsələri aydınlıq gətirmək üçün hədis raviləri təbəqəsinin birinci və ikinci təbəqəsinə nisbətən geniş yer verdik. Bu təbəqələr haqqında daha geniş məlumat almaq üçün “Təbəqat”, “Mənaqib”, “Vəfayat”, “Təzkirə”, “Rical” və s. əsərlərə müraciət etmək lazımdır.
IV FƏSİL
353
Sübhi əs-Saleh, Hədis elmləri və Hədis istilahları, səh. 319 354
İbrahim Canan, Hədis üsulu və Hədis tarixi, səh. 456-457 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|