283
ekranla tamaşaçı arasında əhatəli təsvirin
formalaşmasını təmin
edən parallaktik maska qurula bilər.
İŞIQLANDIRMA (light emission/illumination) -
əşyaların gözlə
görünməsini təmin edən və ya onlann işığahəssas
maddə, yaxud
quruluşlarla qeydə alınmasma imkan verən işıqlanma
dərəcəsinin
yaradılması. Xarici aləm haqqında informasiyanın
çoxu görmə yolu
ilə mənimsənildiyi üçün İ.-nın əhəmiyyəti böyükdür.
İŞIQLANDIRMA QURĞULARI (lighting
desk/arrahgement) -
hər hansı obyekti, predmeti işıqlandırma məqsədi ilə
quraşdırılan
işıq texnikası qurğuları. İ.q. anlayışı, əsasən, süni
(elektrik) işıq
qurğularma aiddir. t.q. mənbəyi olan işıq
cihazlan, işəsalma-
tənzimləmə aparatlan, birləşdirici məftillər,
paylaşdıncı lövhə və işıq
cihazlan arasında elektrik enerjisini bölüşdürən
digər elektrik
qurğularmdan ibarətdir.
İŞIQLI (bright/illuminated) - 1) güclü işıq verən,
işıq saçan, işığı
yaxşı olan, parlayan; 2) yaxşı işıqlandırılmış, işıqla
dolu, çox işıq
düşən; 3) şəffaf, parlayan, təmiz, ləkəsiz.
İŞTİRAK EFFEKTİ (visional/display effect) -
qatılma effekti də
284
deyilir. Təsvirin tutduğu görüntü dairəsini əsasən
üfüqi istiqamətdə
böyüdərkən yaranır. Filmin bütün göstərilmə
hallarında onun
tamaşaçıya təsirinin effektivliyi, görüntü və səs
obrazları çəkilişin
süjeti haqqında vərdiş olunmuş təsəvvürlərə
yaxınlaşdıqca artır.
İTİ GÖRÜNTÜ BUCAĞI (sharp vision
angle) - ekranda
mənzərənin teleskopik görüntülərini verən görmə
bucağı. Bu bucaq
böyüdükcə sanki yaxınlaşan mümkün görüntünün
nisbətən seyrək
seqmentini əks etdirir. Kameranı obyektə
yaxınlaşdırarkən iti
görüntü bucağının üstünlükləri çoxalır.
İTİYÖNÜMLÜ MİKROFON (sensitive
microphone) - çox iti
bucaq altmdakı səslərə həssas olan mikrofonlar (bax
Mikrofonun
yönəlmə diaqramı).
İZAH (explanation) - açıqlama. İnsan
idrakının öyrənilən
obyektin mahiyyətinin aşkara çıxanlmasmdan ibarət
çox mühüm
funksiyası (və müvafiq surətdə elmi tədqiqatın bu
funksiyanın
yerinə yetirildiyi mərhələsi). Tədqiqatçının real
praktikasında İ.
bunun göstərilməsi ilə həyata keçirilir ki, İ. olunan
obyekt müəyyən
285
qanuna (qanunlara) tabedir. İ. atributiv,
substansional, genetik
(xüsusilə səbəb), kontragenetik (xüsusilə funksional),
struktur və s.
olabilər.
İZLƏMƏ (tracking) - 1) bir elektronik
şəbəkənin elektrik
parametrləri ilə başqa bir şəbəkənin eyni və ya fərqli
parametrləri
arasında əlaqənin izlənməsi; 2) yüksək elektrik
sahəsinə tətbiq
olunan bir dielektrikin və ya izolyator səthində
arzuolunmayan
ötürücü yollann meydana gəlməsi və səthin
karbonlaşması;
3) iynənin valdakı yivləri nizamlı şəkildə izləməsi.
IZLƏMƏ-NƏZARƏT DÜYMƏSİ (tracking
control) - cihazm
oxuma anında başlığın lentdəki yazının üzərindən
keçməsini təmin
edən nizamlayıcı. Bu prosesdə çıxış rəngi (və
təsvirin tamlığı)
monitorda baxılaraq i n c k i n g nizamlayıcı
düyməsi ilə sağa-sola
çevrilərək təsviri ən düzgün və dəqiq şəklə salır.
İZLƏYİCİ SİSTEM (servo) - qoşalaşdırmaq üçün
lenti irəli-geri
çəkən mühərrikin lentin keçid vaxtını nizamlayan
mühərriklə eyni
vaxtda sinxron işləməsi - birinin digərini izləməsi.
İZOQRAFİYA (isographics) - şəkil, rəsm. Hər
hansı yazının,
xəttin dəqiq oxşadılması. Vizual, təsviri
materiallarda, reklamlarda
bədii vasitə kimi istifadə olunur.
287
JANR (genre) - bədii yaradıcılığm (o cümlədən
publisistikanm)
tarixən formalaşmış növü. Kino və TV-də
müəllif və rejissor
ideyasının həyata keçirilməsinə uyğun olan bədii
və publisistik əsər
forması. Bədii yaradıcılıq əsərlərinin janrlara
bölünməsi xeyli pozuq
sərhədlərə malikdir. İncəsənətin hər bir növündə
tarixən mövcud
olan müəyyən J.-lar var. Kinematoqrafıyanın
tematik müstəvisində
tarixi, tarixi-inqilabi, elmi-fantastik, macəra,
psixoloji, detektiv və
digər J.-lar fərqləndirilir. Həyatın müxtəlif
cəhətlərinin əks
etdirilməsi ilə əlaqədar TV və radio
jurnalistikasında da müxtəlif
J.-lar yaranmışdır. Bu J.-lar gerçəkliyi əks etdirmə
üsullanna görə:
a ) i n f o r m a t i v ; b ) a n a l i t i k ; c ) b ə d i i - p u
b l i s i s t i k
növlərə bölünür.
JARQON (jargon/sland) - ümumxalq
dilindən aynlan, öz
spesifık söz və ifadələri ilə ondan fərqlənən
müəyyən ictimaiVƏ
peşəkar qrupun danışdığı dil; yalnız müəyyən
ictimai qrup içərisində
başa düşülən şərti dil.
JELATİNLİ İŞIQ FİLTRİ (gelatine light
fdter) - rəngli
kinolentin çəkilişi üçün istifadə olunan maddə.
J.i.f. adi şəraitdə də
hazırlana bilər. Bunun üçün 60 dərəcə selsidə 150
qram fotoqrafik
jelatinlə 1 litr distilə olunmuş su qanşdırılır, sonra
buna damızdırıcı
ilə boyaq maddəsinin qliserinlə qanşığı (1 litrə 7
ml) əlavə olunur.
Boyaq maddəsi kimi xüsusi maddələrdən -
eskulindən, san-rapid
filtrdən, turşu rodamindən, nanncı naftalandan və
s. istifadə edilir.
Sulama optik şüşə üzərində apanlır. Jelatin
dondurulduqdan sonra
Dostları ilə paylaş: |