Qulu məHƏRRƏMLİ

 

278 

v ə k i n o     ç ə k i l i ş i  z a m a n ı  hər hansı 

predmeti, detalı xüsusi 

olaraq tamaşaçının nəzərinə çatdırmağa, diqqəti 

özünə cəlb etməyə, 

forma cizgilərini qabartmağa    və ovqat bildirməyə   

imkan    verən 

vasitə (bax Kinoçəkiliş prosesi). İşıqsız telegörüntü 

çox vaxt hamar 

və ifadəsiz təsir bağışlayır.    Ə s a s       i ş ı q -  

işıq hazırlığı zamanı 

həllini    gözləyən problemlərin    yalnız yansıdır, 

qalanı isə tutum 

məsələsidir. 

      İŞIQ AXINI    (light flux) -    buraxdığı    işıq 

həssaslığına    görə 

qiymətləndirilən şüalı enerji axını. İşıq 

kəmiyyətləri sistemində əsas 

göstəricidir. «F» hərfi ilə işarə olunur və işıq axını 

vahidləri ilə - 

lümenlərlə (lm) ifadə edilir. 

      İŞIQ AYRIMI (light division) - işıq axınlarının 

müəyyən təyinatlı 

xüsusiyyətlərə malik tərkib hissələrə    bölünməsi.   

İ.a.    çox vaxt işıq 

axınının spektral tərkibinə görə fərqlənən hissələrə 

bölünməsi kimi 

qəbul edilir. 

      İŞIQ ÇƏTİRLƏRİ    (light    hood) - çəkiliş zamanı 

seyrəldici və 

yönəldici işığı yumşaltmaq üçün linzasız cihazlarla   

bərabər    geniş 

---

 

279 

istifadə olunan məhdudlaşdıncı vasitə. Açılmış 

vəziyyətdə    olan 

xırda çətir işıq cihazına bərkidilir. Yumşaq işıq 

cihazında olduğu 

kimi, lampa həmin cihazın işığını çəkiliş obyektinə   

yayan çətirin 

içəri səthinə yönəldir. 

      İŞIQ FİLTRLƏRİ (light filters) - spektral tərkibi 

dəyişmək üçün 

işıq    axınına salınan,    aydın bilinən,    seçkili   

buraxıcılıq    qabiliyyəti 

olan yekcins şəffaf materiallann nazik təbəqəsi. Çox 

vaxt kütləsi 

boyadılmış, yaxud boyadılmış    jelatin təbəqəsi ilə 

örtülmüş    yastı 

paralel lövhəciklərdən ibarət olan şüşə İ.f.-ləri tətbiq 

edilir. İ.f.-lərin 

əsas xassəsi, adətən, qrafik göstərilən spektral 

xassədir. 

      İŞIQ LƏKƏSİ (light spot) - parlaqlığın yüksək 

əmsalı şəraitində 

çəkilən əşyanın səthində    yaranan ləkə. Kinokadrda   

mövcud olan 

bliklər əhatəlilik təəssüratmı    gücləndirir, amma   

həddindən    artıq 

parlaq İ.l. halələrə və işıqdakı detalların itməsinə 

gətirib çıxarır. 

      İŞIQ SÜZGƏCLƏRİ (light filters) - əsasən,   

studiyadankənar 

çəkilişlərdə işığın keyfiyyətini tənzimləmək və 

müəyyən estetik effekt 

---

 

280 

almaq üçün istifadə olunan süzgəclər. «Jelatinli» 

(jelatin - həmin 

İ.s.-nin nə    vaxtsa hazırlandığı    materialın adıdır,   

nazik və şəffaf 

lövhəcik formasında olan yapışqan maddədir) İ.s daha 

çox yayıhb. 

Müasir İ.s.-ni plastik və    ya poliesterdən 

hazırlayırlar.    İşığın rəng 

temperaturunu    dəyişdirmək    üçün    onlar     

pəncərəyə və    ya    işıq 

feÜrazlarma qoyulur (bax, həmçinin    İşıqfdtrləri). 

      İŞIQ TEXNİKASI (lighting    arrangement) - optik 

şüalanmanın 

(işığın)      generasiyası,        fəzada      müəyyən     

tərzdə      yayılması, 

xarakteristikalannın ölçülməsi və işıq enerjisinin 

başqa növ enerjiyə 

çevrilməsi    prinsiplərini    tədqiq    edən və praktik   

üsullan işləyib 

hazırlayan    elm və texnika sahəsi. İ.t. işıq mənbələri 

(İM)    üçün 

işıqlandıncı, şüalandırıcı və işıq-siqnal cihazlan 

vasitələrinin, İM-ni 

idarəetmə      sistemlərinin      konstruksiya    və   

texnologiyasını,      İ.t. 

qurğularının normalaşma,    layihələnmə, quraşdınlma 

və istismar 

məsələlərini də əhatə edir, 

      İŞIQ    TƏNZİMLƏYİCİLƏRİ    (light giude) -   

işıq    cihazlanna 

verilən cərəyan gücünün dəyişməsini əks    etdirən 

cihaz.    İ.t. çox 

---

 

281 

parlaq    işıqla    yanarsa,    işığın      gücünü    tələb 

olunan      səviyyəyə 

düşənədək azaltmaq olar. Studiya şəraitində 

teleistehsalda İ.t. geniş 

yayılıb; studiyadankənar çəkilişlərdə isə iri ölçüsü 

olan bu cihazdan 

nadir hallarda istifadə edilir. 

      İŞIQ    VƏ KÖLGƏ    (light/shade)    - kinonun və 

TV-nin ifadə 

vasitələri; ED; görüntü elementi; kinoda təsvir 

obyektiv arxasında 

qurulmuş lentə köçürülür.    Telekamerada    isə 

elektron-şüa borusu 

işıq    enerjisini    elektrik siqnallarına    çevirir.   

Teletəsvir axıcıdrr, 

sayrışır,    xəyalidir,    elektron    şüanın    cızdığı   

əşyaların durmadan 

formalaşan konturudur. Foto-kinoda və TV-də təsviri 

«işıq yazısı» 

adlandırmaq olar, hər iki halda təsvir işığın köməyi 

ilə alınır. Lakin 

foto-kino və TV üçün işığın rolu eyni deyil.   

Foto-kinoda təsvirin 

alınması      və      göstərilməsi    üçün      çəkiliş      və     

lentin    ekrana 

aydınlaşdınlması    zamanı    obyektin    «səthi»   

işıqlandırması    tələb 

olunur. Kinoda olduğu kimi, TV-də də obyekt 

səviyyəsində «səthi» 

(zahiri) işıqlandırma var, amma obyekt teleekranda 

«ikitərəfli» işıq 

---

 

282 

vasitəsilə göstərilir. Kinoda    obyektdən    inikas edən 

işıq    lentin 

işığahəssas materialla    - halloid gümüşü qatları ilə 

örtülmüş səthinə 

düşür;    TV-də obyektivdən inikas edən işıq 

elektron-şüa borusunda 

şəklini dəyişir və televizorda təkrar olunmaqla 

bilavasitə tamaşaçıya 

yönəür. B o y a k a r l ı q     və qrafikada - müxtəlif 

rənglərin, yaxud 

rəng çalarlannın parlaqlığma görə bölünməsi; təsvir 

olunan əşyanı 

həcmcə, işıq-hava mühiti ilə əhatədə qavramağa 

imkan yaradır. İ.k.- 

nin sıralanması (ən yüksək parlaqlıqdan tünd 

kölgəyədək)    əşyam 

işıqlandırma      xarakterindən,        onun      həcmindən,     

havanm 

vəziyyətindən asılı olur. 

      İŞIQDAN    MÜDAFİƏ    ÇƏTİRİ    (camera   

hood)    -    möhkəm 

bezdən,    yaxud ağ kətandan    hazırlanan,   

istiqamətlənmiş günəş 

işığında    natura çəkilişləri    zamanı    çəkiliş   

kamerası qarşısmda 

qurulan iri ölçülü çətir.    Bu çətir obyektivi və 

kinoçəkiliş    aparatını 

birbaşa günəş şüalannın düşməsindən qoruyur. 

      İŞIQLANAN EKRAN (real screen) - 

videoproyektorla tamaşaçı 

arasında yerləşən ekran. Təsviri əks etdirən   

qurğularda    işıqlanan 

---