R. D. Shodiyev
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
| tashqi madaniyat
ning namoyon etilishining zaruriy ko‗rsatgichidir. 69 O‗zini tuta bilish meyorlarini ma‘naviyatlilik tushunchasidan ajratib bo‗lmaydi va u har bir insonda bolaligidan boshlab shakllana boshlaydi. Bola yoshlik chog‗laridan boshlab aniq bir qoidalarni o‗zlashtirib boradi, ular esa kelajakda hamtenglari va katta lar bilan muloqot jarayonining ajralmas qismi bo‗lib qoladi. Muloqot madaniyati etikasi o‗zida nafaqat insonlar etiket meyorlarini balki etika meyorlarini ham nomoyon etishi lozim. Etika – ma‘naviyat, odob -axloq haqidagi fan bo‗lib, u insonning ichki olamini namoyon etadi. Etik ko‗nikmalar - insonning jamiyatda qabul qilingan meyorlariga qanchalik rioya etishini ko‗rsatadi. Mazkur ko‗nikmalarning shakllanishi bolalik davridan boshlanib, butun umr mobaynida davom etadi. Muloqot qoidalari – aniq jamoa tomonidan qabul qilingan lingvomadaniy meyor va yurish- turish qoidalari bo‗lib, ular insonlar o‗rtasidagi kommunikativ munosabatlarni belgilab beradi. Muloqot qoidalari meyortiv va verbal ta‘sir meyorlariga ajratiladi. Verbal muloqot qoidalari muzokaralarni natijalarga olib kelish muammolarini yechadi, meyortiv esa – ―Qanday holda to‗g‗ri bo‗ladi‖ degan savolga javob beradi. Kommunikativ o‗zaro munosabat qoidalari sotsiumda shakllangan tasavvurlarni, har bir kommunikativ holatda suhbatni qanday to‗g‗ri olib bo rishni aks ettiradi. Ular muzokaralarni natijaviy bo‗lishligiga yordam beradi. Sotsiumda muloqot qoidalari insonlarning evolyutsion progressi jarayonida shakllanadi va mazkur sotsiumning ijtimoiy madaniy odatlari orqali qo‗llab quvvatlanadi. Kommunikativ o‗zaro munosabat qoidalari esa individ tomonidan kuzatish va atrofdagilarga taqlid qilish hamda maqsadli ta‘lim olish orqali o‗zlashtiriladi. Shunday qoidalar ham mavjudki, ular subyektlar tomonidan juda ham yaxshi o‗zlashtirilgan bo‗ladi, shu sababdan ul ar kommunikatsiya jarayonlarida avtomatik tarzda, ya‘ni ongli boshqaruvsiz amalga oshiriladi. Muloqotning asosiy qoidalarini o‗zlashtirib, ulardan kommunikatsiya jarayonlarida ongli foydalanish, mazkur qoidalardan xabardor bo‗lgan individga suhbat davomida ustunlikka erishishiga imkon beradi. |