Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tilzit sülhü
- "tiryək müharibələri"
- "toxunulmazlar"
382
orada torpaq haqqında qanun qəbul edildi. Kəndlilərə torpaq paylanılmasına başlanıldı. Senatorlar şayiə yaydılar ki, Tiberi hökmdar olmaq istəyir və xalq yığıncaqlarının birində "respublikanı xilas etməyə" çağırmaqla əllərində dəyənək və çubuqla Tiberinin üzərinə atılıb onu döyüb öldürdülər. Onun 300 nəfər tərəfdaşı da öldürüldü. Torpaqların paylanmasını Tiberinin qardaşı Qay Qrakx davam etdirmişdir.
Napoleon ilə Rusiya imperatoru I Aleksandrın arasında aparılan şəxsi danışıqlar nəticəsində bağlanmışdır. Tilzit sülhünün şərtlərinə görə, Rusiya Varşava hersoqluğunun yaradılmasına razılıq verdi və kontinental blokadaya qoşuldu. Bununla əlaqədar olaraq Napoleon Qərbi Avropada, I Aleksandr isə Avropanın şimalında və cənub-qərbində fəaliyyət sərbəstliyi əldə etdi. Beləliklə, imperatorlar vəd verdilər ki, həmin rayonlarda bir-birlərinə mane olmasınlar və İngiltərəyə qarşı saziş bağladılar. Tir - finikiyalıların e.ə. III - II minilliklərdə Aralıq dənizinin şərq sahillərindəki adada yerləşmiş ən böyük və bu səbəbdən düşmən üçün alınmaz qala olan ticarət şəhəri. Tir şəhərinin bir sıra koloniyaları da vardı. Bunlardan ən böyüyü Karfagen idi. tiran - 1) Qədim Yunanıstanda və orta əsrlər İtaliya şəhər-dövlətlərində hakimiyyəti zor gücünə ələ keçirmiş adam; 2) hakimiyyəti özbaşınalığa və zorakılığa əsaslanan hökmdar; 3) məcazi mənada - qəddar hökmlü şexs; əzab verən; despot.
- siyasi zorakılığa əsaslanan hakimiyyət forması. Qədim Yunanıstanın bir sıra şəhərlərində demosun başçıları əksər hallarda özlərinin təkbaşına hakimiyyətlərini qururdular və yunanlar onları tiran adlandırırdılar. Tiranlar adətən əyanların zorakılığına qarşı mübarizədə aztorpaqlı və torpaqsız yoxsullara arxalanırdılar. Hakimiyyəti ələ keçirən tiran özünün siyasi rəqiblərinə divan tutur, onları məhkəməsiz və istintaqsız edam etdirir və əmlaklarını öz mülkiyyətlərinə çevirirdi. Özlərinin "xalqa olan məhəbbət"lərində tiranlar adətən kütlələrə cüzi əl payı və demaqoq vədlər verməklə kifayətlənirdilər. Tiranların əsas məqsədləri polis üzərində hakimiyyətlərini bərqərar etmək və irsi hakimiyyət yaratmaq idi. Son dövr tarixi ənənəsində "tiraniya" sözü amansız, qəddar qanlı mübarizə sinoniminə çevrildi.
- Avropa dövlətlərinin Çində işğalçı müharibələrə başlamaları üçün bəhanə Çin hakim dairələrinin tiryək yükünü müsadirə etmək haqqında verdikləri qərar olmuşdur, buna görə də həmin müharibələr "tiryək müharibələrr adını almışdır. Birinci "tiryək müharibəsi (1840 - 42) ingilis qoşunlarının Çinə soxulması və bir sıra şəhərlərin tutulması ılə başlandı. Bununla da Çinin yarımmüstəmləkə çevrilməsinə zəmin yarandı. Nankin müqaviləsi ilə başa çatan bu müharibə 383
nəticəsində Honkonq adası İngiltərəyə verildi, bir sıra Çin limanları xarici tacirlər üçün açıldı, Çin ölkəyə tiryək gətirilməsini qəbul etməsə də, faktik olaraq ona mane olmadı. İkinci "tiryək müharibəsi" zamanı (1856 - 60) - 1857-ci ildə ingilis və fransız qoşunları Quançjounu (Kanton) və Daqu istehkamını, 1860-cı ildə isə Tyantszin və Pekini tutdular. Qeyri-bərabər Tyantszin və Pekin müqavilələri Çinə zorla qəbul etdirildi. Bu müqavilələrə əsasən, xaricilərə daha bir neçə limanda ticarət etməyə icazə və əlavə imtiyazlar verildi: xaricilər Çin qanunları ilə mühakimə edilə bilməzdilər və s.
knyaz, qraf). tiyul - mülki və hərbi məmurların şaha göstərdikləri xidmət müqabilində aldıqları şərti torpaq mülkiyyəti. Tiyulu Səfəvilər dövründə paylamağa başlamışlar. Tiyul yalnız şahın icazəsi ilə irsən keçə bilərdi. Tiyul sahibi tiyuldar adlanırdı.
- tiyul sahibi. Tiyuldar dövlətə və şaha xidmət etməyə məcbur idi. Tiyuldarın tiyuldan əldə edilən gəlirin yalnız bir hissəsinə hüququ çatırdı, qalan hissə isə dövlət xəzinəsinə verilirdi. toxa əkinçiliyi - əkinçiliyin toxanın əsas əmək aləti olduğu ən qədim forması. Toxa əkinçiliyi ağır zəhmət, böyük əmək tələb edir, həmişə məhsul verirdi. O, nəslin yığıcılıqla müqayisədə bitki ilə daha yaxşı qidalanmasına şərait yaradırdı. Toxtamış - Cuci xanın nəslindən olan Qızıl Orda xanı (1380 - 1406). 1382- ci ildə rus knyazlıqlarına hücum etmiş, bu zaman Moskvanı tutub yandırmışdır. Teymur ilə 1389 – 95-ci illərdə apardığı müharibədə məğlubiyyətə uğramışdır. 1398 - 99-cu illərdə Volqaarxası Ordanın xanı Temir Qutlu tərəfindən məğlub edilmişdir. "toxunulmazlar" - Hindistan əhalisinin azad, amma tam hüquqsuz təbəqəsi. Güman ki, onlar Hindistanın buraya soxulmuş arilərə qarşı ciddi müqavimət göstərən yerli əhalisinin törəmələridir. "Toxunulmazlar" heç bir kastaya daxil deyildilər. "Toxunulmazlar" hindlilərin dini nöqteyi-nəzərindən ən "natəmiz" və xoşagəlməz işləri yerinə yetirirdilər - natəmizlikləri yığışdırır, heyvanların dərilərini soyur və aşılayır və s. işlər görürdülər. toqa - qədim romalıların qolsuz, uzun plaş kimi geyimdən ibarət olan üst paltarları. Topçubaşov Əlimərdanbəy - görkəmli Azərbaycan siyasi xadimi, ixtisasca hüquqşünas. Topçubaşov Rusiyanın I Dövlət Dumasına (1906) Azərbaycandan deputat seçilmişdi. Topçubaşov Dumanın müsəlman fraksiyasının sədri, onun proqramının müəllifi olmuşdu. Topçubaşov Qafqazda islahatların zəruriliyi haqqında 1905-ci ilin martında çar hökuməti üçün tərtib olunmuş "Qafqazda islahatların zəruriliyi haqqında" petisiyanın müəlliflərindən biri idi. O, I Ümumrusiya müsəlmanları qurultayının (1905) nümayəndəsi idi və burada "Rusiya imperiyasında türklərin vəziyyəti və problemləri haqqında" məruzə ilə çıxış
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|