Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AİB ("Avropa İqtisadi Birliyi" və ya "Ümumi bazar")
13
canişininin dəftərxanasında Şərq dillərindən tərcüməçi vəzifəsində çalışaraq polkovnik rütbəsinədək yüksəlmiş, ordenlərlə təltif edilmişdir. Axundov Azərbaycan dramaturgiyasının banisi sayılır. "Hekayəti-Molla İbrahimxəlil kimyagər" (1850), "Hekayəti-Müsyö Jordan həkimi- nəbatat və dərviş Məstəli şah caduküni-məşhur" (1850), "Sərgüzəşti-mərdi-xəsis" ("Hacı Qara"; 1852) komediyalarında, eləcə də "Aldanmış kəvakib" (yaxud "Hekayəti-Yusif şah") povestində dövrünün Azərbaycan gerçəkliyini realistcəsinə təsvir etmişdir. M.F.Axundov ilk pyeslərini nəşr etdirdikdən az sonra xarici mətbuat onların novatorçu səciyyəsini qeyd etmiş və bu əsərlərin ümumi məzmununun, eləcə də mətninin tərcümələrinin nəşrinə başlamışdır. Axundovun komediyaları rus, erməni, gürcü, fars və bir çox digər dillərə tərcümə olunmuşdur. M.F.Axundovun fəlsəfi əsərləri arasında irihəcmili "Hindistan şahzadəsi Kəmalüddövlənin öz dostu İran şahzadəsi Cəmalüddövləyə yazdığı üç məktubu və Cəmalüddövlənin ona göndərdiyi cavab" əsəri çox əhəmiyyətlidir. Onun fəlsəfi əsərlərində materialist ideyalar təbliğ edilirdi. Axundovun yaradıcılığı Şərqin bir çox xalqlarının ictimai təfəkkürünün inkişafına təsir etmişdir. Ərəb əlifbasının Azərbaycan və Şərqin digər xalqlarının maariflənməsi yolunda ciddi maneə olduğunu zənn edən Axundov əlifbanın islahatı uğrunda mübarizə aparırdı. Onun tərəfindən belə bir islahat layihəsi hazırlanmış, sonra latın, ardınca isə rus qrafikası əsasında yeni əlifba tərtib edilmişdir. AİB ("Avropa İqtisadi Birliyi" və ya "Ümumi bazar") - AİB-in təsis edilməsi haqqında müqavilə 1957-ci ilin martında Romada Fransa, AFR, İtaliya, Belçika, Niderland və Lüksemburq arasında imzalanmışdır. Böyük Britaniya, Danimarka, İrlandiya, İspaniya, Portuqaliya və Yunanıstan 1973-cü ildən AİB-ə qoşulmuşlar. Bu birliyin əsas məqsədi AİB çərçivəsində gömrük ittifaqı yaratmaq; işçi qüvvəsinin, xidmət və kapitalların ümumi bazarını formalaşdırmaq; üçüncü ölkələrə qarşı vahid ticarət siyasəti yeritmək; kənd təsərrüfatı və nəqliyyat sahəsində iqtisadi siyasətdə mövcud olan fərqi aradan qaldırmaq; üzv-ölkələrin iqtisadi qanunlarını uyğunlaşdırmaqdan ibarətdir. AİB-in son məqsədi bu özül üzərində siyasi birlik yaratmaq olmuşdur. Sonralar AİB Avropa İttifaqına (Aİ) çevrildi. Akademiya - 1) e.e. 388-ci ildə Afinada Platon tərəfindən əsası qoyulmuş fəlsəfi məktəb. Yunan epik qəhrəmanı Akademin şərəfinə Afina yaxınlığındakı yerə verilmiş addan götürülmüşdür. Akademiya məşhur fəlsəfi mərkəzə çevrilmişdir. Onun şagirdləri arasında Aristotel, Epikür və başqa tanınmış filosoflar olmuşdur. 529-cu ilə qədər mövcud olmuş və Bizans imperatoru Yustinianın göstərişi ilə bağlanmışdır; 2) İtaliyada Dirçəliş (Renessans) dövründə elmi cəmiyyətləri, başlıca olaraq humanitar yönümlü cəmiyyətləri, sonralar isə məşhur rəssamların dərs dediyi məktəbləri akademiya adlandırmışlar. İlk incəsənət
14
akademiyası - Müqəddəs Luka Akademiyası - 1593-cü ildə Romada yaradılmışdır; 3) hazırda elmi və ya tədris müəssisəsi. Akkad - Mərkəzi Mesopotamiyada qədim şəhər və əyalət. E.ə. 2360-cı ildən etibarən e.ə. XXIV - XXII əsrlərdə mövcud olmuş eyniadlı dövlətin paytaxtı idi. Akkad dövlətinin əsasını hökmdar I Sarqon (Qədim; Akkadlı) qoymuş və demək olar ki, bütün Mesopotamiyanı öz hakimiyyəti altında birləşdirə bilmişdir. Akkadda bir sıra saray çevrilişlərindən sonra hökmdar Naram-Suen (e.ə. 2236 - 2200) hakimiyyətə gəlmişdir. O, qivamları yatıraraq dövləti möhkəmləndirən islahatlar keçirmişdir. Lakin az sonra qərbdən (Cənubi Azərbaycan ərazilərindən) Akkada kuti tayfalarının basqını oldu. Kutilər Akkad qoşunlarını məğlub etdilər, onların hökmdarı Naram-Suen isə döyüşdə həlak oldu. Kutilər Akkad və Şumeri tutdular. Sonralar Akkad əvvəlki əhəmiyyətini itirdi və Mesopotamiyanın əsas mərkəzi Babil oldu. akropol (yun. "yuxarı şəhər") - şəhər qalası (içqala), habelə şəhərin müqəddəs yerləri və ictimai binalarının yerləşdiyi sahə. Afina Akropolunun bəzəyi isə Parfenon məbədi idi. Aksi - İoni dənizində burun; e.ə. 31 -ci il sentyabrın 2-də Romada vətəndaş müharibəsi dövründə onun yaxınlığında Oktavianın Aqrippanın komandanlığı altında döyüşən 260 gəmidən ibarət donanması həlledici vuruşda Antoni və Kleopatranın 230 gəmidən ibarət donanmasını əzmişdir. Döyüşün qızğın çağında savaşın uduzulduğunu zənn edən Kleopatra Misir donanmasına döyüşdən çıxmaq haqqında əmr verdi. Vuruşan gəmilər arasından sivişib qaçan 60 gəmi araya çaxnaşma saldı. Antoni Kleopatranın xəyanətinə inana bilmirdi. Antoni onun uğrunda vuruşub-ölən döyüşçüləri tərk edərək sürətli gəmiyə minib Kleopatranın ardınca getdi. Antoninin sərkərdəsiz qalmış donanması məğlubıyyətə uğradı və təslim oldu. Antoni ilə Kleopatra Misir İsgəndəriyyəsinə gəldilər.
- 1) səhmdar cəmiyyətləri tərəfindən buraxılan, sahibinin həmin cəmiyyətin yatırımında (kapitalında, səhmlərində) iştirak etməsini və hər il müəyyən qədər qazanc - dividend əldə etməsinə hüquq verməyi təsdiq edən qiymətli kağız. Aksiya fond birjasında satılır və alınır; 2) fəaliyyət, çıxış (məsələn: siyasi aksiya, diplomatik aksiya). akveduk (lat. "su keçirən") - əhalini su ilə təchiz etmək üçün kanal, metal və ya saxsı boru şəklində çəkilmiş su xətti. Akvedukun böyük hissəsi yer altında qurulurmuş. Akvedukları qədim romalılar tikməyə başlamışdılar.
- e.ə. XIV - XII əsrlərdə axey şəhər- dövlətlərinin ən qüdrətlilərindən olan Mikenanın çox varlı hökmdarı. Aqamemnon Troyaya qarşı müharibədə axey şəhər-dövlətlərinin birləşmiş qoşunlarına başçılıq etmişdir.
- iqtisadi və mədəni əlaqələrin intensiv inkişafı nəticəsində ətraf şəhərlərin böyüyərək toplu şəklində birləşməsi.
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|