Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Amasya müqaviləsi (1555)
- Amenhotep IV
- Amon və ya Amon-Ra
- Anqra Manyu
19
- ayrı-ayrı adamların, siyasi partiyaların və ya dövlətlərin ümumi məqsədlərə çatmaq üçün ittifaqları, birlikləri. amazonlar (yun. "amazones") - yunan mifologiyasında Kiçik Asiyada, Qafqaz dağlarının ətəklərində və ya Azov dənizi ətrafında məskunlaşmış döyüşkən qadınlar qəbiləsi. Amazon" adı, guya, kamandan ox atmağın asan olması üçün qızların sol döşlərinin yandırılması adətindən meydana gəlib. Amazonlar bütün vaxtlarını döyüşlərdə keçirir, ox-kaman, döyüş baltası, yüngül qalxanla silahlanır, özlərinə də dəbilqə və paltarlar düzəldirmişlər. Amazonlar qonşu tayfaların kişiləri ilə nəsli davam etdirmək naminə nikaha girir və bu zaman doğulan oğlanları öldürür (ya da atalarına verir), qızları isə özlərinə götürürmüşlər. Tarixçilərin fikrincə, amazonlar haqqındakı əfsanələrdə və onların Olimpiya qəhrəmanları (Herakl və b.) ilə mübarizələrində matriarxat dövrü əks olunmuşdur. Roma tarixçilərinin söylədiklərinə görə, e.ə. 65-ci ildə Pompeyin başçılığı ilə romalıların Kozisin başçılıq etdiyi albanlara qarşı savaşında albanların tərəfində həm də alban qadınları iştirak edirdilər. Əsir götürülmüş alban döyüşçüləri arasında çoxlu yaralı qadın da var idi. Alban qadınlarının igidliyi romalıları heyran etmişdi. Məhz bu qadınların cəsurluğu romalılar arasında Qafqaz Albaniyasının şimalındakı dağlarda döyüşkən amazon tayfalarının yaşaması və albanların Romaya qarşı savaşında onlara kömək etmələri haqqında əfsanənin yaranmasına səbəb olmuşdur. Amasya müqaviləsi (1555) - Səfəvilər dövləti ilə Osmanlı imperiyası arasında Türkiyənin Amasya şəhərində 1555-ci il mayın 25-də imzalanmışdır. Amasya müqaviləsinin şərtlərinə görə, Gürcüstan və Ermənistanın qərb hissələri Osmanlı imperiyasına, onların şərq hissəsi isə Səfəvilər dövlətinə çatırdı.
- Qədim Misir fironu (e.ə. XV əsrin sonu - XIV əsrin əvvəli). IV Amenhotep Amon-Ra allahına pərəstişlə sıx bağlı olan Fiva əyanlarının qüdrətini sarsıtmağa cəhd göstərmişdir. Əhalinin orta təbəqələrinə arxalanan IV Amenhotep Fiva kahinlərinə və qədim əyanlara zərbə endirdi, sonra isə Aton allahının kultunu elan etdi. IV Amenhotep dövlətin paytaxtını yeni Axetaton şəhərinə (indiki Tel-əl-Amarna şəhərciyi) köçürdü. Firon Exnaton adını aldı. amfiteatr - qədimdə kütləvi tamaşa üçün nəzərde tutulmuş monumental tikili. Adətən örtüksüz, ellipsvarı planda inşa edilən amfiteatrların ortasında divarla əhatələnmiş arena - səhnə olurmuş. Onun ətrafında isə tamaşaçılar üçün nəzərdə tutulan və tədricən maili yüksələn oturacaqlar yerləşdirilirmiş. Qədim Romada amfiteatrlar qladiator döyüşləri üçün inşa edilirmiş. Qədim Roma şəhərlərinin bir sıra amfiteatrları dövrümüzədək qalmışdır. Bunlardan diqqəti daha çox cəlb edəni Kolizey amfiteatrıdır. amfora - çaxır, zeytun yağı, sous, şirə və ya bal saxlamaq üçün gövdəsi dəyirmi çıxıntılı, iki şaquli qulpu və dar ağzı olan gil qab. Qədim yunan şəhərləri, xüsusilə də Afina amfora istehsalı ilə şöhrət 20
qazanmışdı. amnistiya (yun. "amnestiya" - "unutma", "bağışlama") - dövlət başçısının və ya ali nümayəndəli hakimiyyət orqanının qərarı ilə cinayət törədən şəxslərin cəzadan tam və ya qismən azad edilməsi və ya cəzanın daha yüngül cəza ilə əvəz olunması. Bax həmçinin: əfv.
(Qədim Misir dilində "Amon" "gizlədilmiş", "örtülmüş") - Qədim Misirdə Günəş allahı. Amon allahının dini mərkəzi əvvəlcə Fiva şəhəri idi. E.ə. XVI əsrdən Amon Günəş allahı Ra ilə eyniləşdirilir və Amon-Ra Qədim Misirdə ümumdövlət allahına çevrilir. Bundan sonra Amon-Raya "bütün allahların hökmdarı", bütün mövcudatı xəlq edən allah kimi pərəstiş edilir. Fironun Amon-Ranın oğlu kimi ilahiləşdirilməsi bununla bağlıdır. Amon- Ra adətən insan şəklində (bəzən qoç başlı), iki uzun lələyi və günəş çevrəsi olan tacda təsvir olunurdu. Qoç Amonun müqəddəs heyvanı hesab edilirdi. anarxizm (yun. "hakimiyyətsizlik") -XIX əsrin ortalarında Avropada təşəkkül tapmış ictimai-siyasi cərəyan. Anarxistlər yubadılmadan kortəbii üsyan nəticəsində hər cür dövlət hakimiyyətini məhv etməyə və istehsalçıların xırda muxtar birlikləri cəmiyyətini yaratmağa çağırırlar. Anarxizmin əsas ideoloqları Prudon və Bakunin olmuşlar. anarxiya (yun. "hakimiyyətsizlik") –ayrı-ayrı adamların və ya qrupların rəhbərliyə, hökumətə tabe olmaması və bu zaman meydana çıxan qarışıqlıq.
- canlı və cansız təbiətin cism və hadisələri fövqündə durub, onları idarə edən və fövqəladə varlıqlar kimi təqdim olunan ruhlara inam. Animizmdə ölmüş əcdadların ruhları, insanların, bitkilərin, ildırımın, küləyin, xəstəliklər və s.-nin ruhları insan keyfiyyətləri ilə təqdim olunur.
- 1) bir dövlətin ərazisinin başqa bir dövlətin ərazisi ilə tam əhatə olunması; 2) hər hansı bir dövlətin ərazisinin bir qisminin digər dövlət və ya bir neçə dövlətin ərazisi ilə əhatə olunması. Anqra Manyu — zərdüştilikdə şər, zülmət və ölüm allahı, Ahura Mazdanın əkiz qardaşı və rəqibi. Anqra Manyu hər cür günahlar yaratmışdır: cadugərlik, xəstəliklər, qocalıq, ölüm, zəhərli sürünənlər və həşəratlar; ilk insan Qayomartanı məhv etmişdir. Ona tabe olan allahların - divlərin vasitəsilə fəaliyyət göstərirdi. annallar - qədim dövrdə və orta əsrlərdə nisbətən əhəmiyyətli hadisələrin illər üzrə yazılışı. Qədim misirlilərdə, assurlarda, farslarda, çinlilərdə, romalılarda və b. xalqlarda illər üzrə yazı olmuşdur. "Annal" məfhumu latın mənşəlidir (latınca "annus" - "il" deməkdir). Orta əsrlərdə annallar adətən monastırlarda aparılırdı. Annallar "Tarix"lərlə birlikdə tarixi xronikanın inkişafının əsasını təşkil etmişdir. anneksiva - başqa dövlətin ərazisinin tutulub zorla birləşdirilməsi. antaqonizm - düşmənçilik edən, bir-birinə qarşı duran qüvvələr arasında barışmaz ziddiyyət. Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|