Redaktor: Dilsuz
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
152 Bu adamın sifəti elə bir gündə idi ki, onu tanımaq mümkün deyildi, amma bu sifət həm tanış idi, həm də təpiyin, yumruğun altında yadlaşmışdı, amma buna baxmayaraq, Şair onu tanıdı və həyəcanla: – Hamletdir!.. – qışqırdı. – Hamletdir! Yavaş olun! Yavaş qaldırın! Bu, Hamletdir!.. Bu kameradakılar da o on üçüncü məhbusu yalnız indi tanıdı. Azərbaycanda bütün xalqın sevə-sevə Hamlet adlandırdığı (səhnədə Hamletin unudulmaz surətini yaratdığı üçün) o artistin əsl adı, əsl familiyası, elə bil ki, Bakının qərb hissəsindəki Keşlə həbsxanasının o kamerasında hamının yadından çıxdı, elə bil ki, o on üçüncü məhbusu, doğrudan da, orta əsrlərdən, Danimarkadakı Elsioner qəsrindən tutub gətirib bura atmışdılar. Və bir müddətdən sonra, Hamlet yerində dikəldi, yenə də bir-bir Şairə, Dramaturqa, Ədəbiyyatşünasa, Folklorçuya, Filosofa, Dilçiyə, Nəşriyyat müdirinə, Məktəb müdirinə, Kitabxanaçıya, Redaktora, Xosrov müəllimə və o Bir Nəfərə – tamaşaçılarına baxdı, bu adama elə bil ki, hardansa bir qüvvə, bir şövq gəldi və o ayağa qalxmaq istədi, amma ayağa qalxa bilmədi, yerində dizlərinin üstündə oturdu, onun şişib qançır-qançır göyərmiş simasına, elə bil ki, birdən-birə bir işıq gəldi və Hamlet çox məhbuslar görmüş, çox ah-nalələr eşitmiş o kameranın belə yəqin ki, divarlarına həmişəlik hopacaq, hətta sement döşəməsini, tavanını da dəlib keçəcək bir səslə Cəfər Cabbarlının tərcüməsində öz şah monoloqunu söyləməyə başladı: – Olum, ya ölüm... Budur məsələ! Hankı daha şərəflidir? Düşmən qəzanın bu ağır toqaqlarına dayanmaq və ya fəna silabinin coşğun dalğalarına qarşı qoyub onu qorutmaq, əzmək... Yer üzündən qaldırmaq, ölmək, uymaq, bu qədər... Qəlbin iztirablarını, yaranmışların nəsibi olan minlərlə əzabları bir yuxu ilə bitirmək... Belə bir son istənilməzmi?.. Hamlet o kamerada o monoloqu söylədikcə, Xosrov müəllim heç cürə özü ilə bacarmırdı; bütün dünyanı, bütün həyatını, bütün taleyini yadından çıxarmaq istəyirdi, hər şeyi – altı yaşlı Cəfəri də, dörd yaşlı Aslanı da, iki yaşlı Azəri də, Şuşaya gedən o faytonun ardınca bir dolu parç su atan Şirini də, o ölü xoruzu da, o tonqalı da, gecə yatanda qollarını geniş açan Gülzarı da – hər şeyi unutmaq, unutmaq istəyirdi, yalnız Hamletə qulaq asmaq, yalnız Hamletin o monoloqu ilə yaşamaq istəyirdi; yox idi, dünyada nə Əflatun müəllimlər, nə də Xıdır müəllimlər, yalnız Hamlet var idi... amma Xosrov müəllim heç nəyi unuda bilmirdi və fikir dəli bir ehtirasla onu istintaqda keçirdiyi saatlara çəkirdi, yenə də müstəntiq Ələkbərovla üz-üzə gətirirdi... ... Müstəntiq Məmmədağa Ələkbərov tez-tez ətli dodaqlarını yalayırdı və istintaq otağında kiçik yazı mizinin üstündəki elektrik lampasının işığını düz Xosrov müəllimin gözlərinin içinə salıb: – Deməli, belə... – deyirdi, sonra hər biri kiçicik bir çəllək kimi ətli barmaqlarını bir-bir mizin üstündə oynada-oynada soruşurdu: – Hadrutda rus dilində ərizələr yazmağını boynuna alırsan? Müstəntiq Ələkbərov Xosrov müəllimin bütün tərcümeyi-halına bələd idi və Xosrov müəllim təəccüb edirdi ki, bu adamlar ki, təkcə bir onun barəsində bu qədər məlumat toplayırlar, bəs yerdə qalan o saysız-hesabsız xalq düşmənlərini ifşa etməyə necə vaxt tapırlar? – Hə, boynuna alırsan də ki, Hadrutda rus dilində ərizələr yazırdın? 153 Xosrov müəllim udqunurdu, gur işığa görə heç nə görməyən gözlərini yumurdu, yenə udqunurdu, uzun hülqumu nazik boğazında enib-qalxırdı, başı ilə dediklərini təsdiq edə-edə: – Yazırdım... – deyirdi. Müstəntiq Məmmədağa Ələkbərov Xosrov müəllimin bu etirafından ləzzət alırdı, ətli dodaqlarını yalaya-yalaya, üçqat buxağını qaşıya-qaşıya bərayi-ehtiyat bir də soruşurdu: – Deməli, yazırdın? – Yazırdım... – Kimə yazırdın? – Camaat gəlib xahiş edirdi, mən də yazırdım... – Yox, yox, bir dəqiqə!.. – Müstəntiq Ələkbərov ətir iyi verən yumşaq və ətli barmağını Xosrov müəllimin uzun burnunun qabağında saxlayırdı. – Bir dəqiqə dayan!.. Bilirsən ki, məni azdırmaq mümkün deyil! Mən Ələkbərovam, başa düşdün? Müstəntiq Ələkbərov! Başa düşdün, yoxsa yox?! – Və müstəntiq Ələkbərov qadın kimi gülürdü. – Mən səndən soruşuram ki, o ərizələri kimin adına yazırdın? Sualıma cavab ver! – Rəhbərlərin adına... Müstəntiq Ələkbərov ciddiləşirdi və elə bil ki, bir sıçrayışla qarşısındakını məhv edəcəkdi, soruşurdu: – Buxarinin adına yazırdın? – Nə bilim?.. – Hə, yoxsa yox? – Bəlkə də... – Bəlkəni əkiblər, əvəzinə noxud bitib! – Müstəntiq Məmmədağa Ələkbərov çiyinlərini ata-ata gülürdü.– «Bəlkə» olmaz! Hə, yoxsa yox?! Cavab ver! – Ola bilər! – Deməli, hə! Rıkovun da adına ərizə yazırdın? – Rıkov Xalq Komissarları Sovetinin sədri idi də... – Aha! Deməli, yazırdın! – Camaat xahiş edirdi... Hərənin bir dərdi-səri var idi... Xahiş edirdilər, mən də hökumətin sədrinə yazırdım də... – Bax, belə... Gör nə açılır iç üzün sənin? Adamı belə danışdırarlar! Müstəntiq Ələkbərovdan heç nə gizlətmək mümkün deyil!.. Deməli, Buxarindən, Rıkovdan kömək istəyirdin, hə? Zəhmətkeşlər arasında təbliğat aparırdın ki, Buxarin, Rıkov sizə kömək edəcək, hə? Cavab ver, hə? Xosrov müəllim susurdu, arıq boğazının uzun hülqumu enib-qalxırdı, birdən deyirdi: – Axı... Axı, yoldaş Stalinin də adına ərizələr yazırdım! Ən çox yoldaş Stalinin adına yazırdım! Yoldaş Stalinin adı hər dəfə belə anlarda Keşlə həbsxanasındakı o istintaq otağına gərgin bir sükut gətirirdi və o sükut içində Xosrov müəllim müstəntiq Ələkbərovun mütəkkə kimi yoğun bədənində ürəyinin, elə bil ki, birdən-birə narahat döyüntüsünü eşidirdi. O sükut davam edirdi, müstəntiq Ələkbərov nə deyəcəyini bilmirdi və qəflətən Xosrov müəllimin üzünə tüpürürdü.. – Əclaf oğlu, əclaf! Məni provakasiyaya çəkmək istəyirsən?! Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|