Rəhim Həsənov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mövzunun işlənmə dərəcəsi
- Monoqrafiyanın məqsəd və vəzifələri
- I F Ə S İ L Hegel fəlsəfəsinin formalaşdığı sosial-siyasi şərait 1.1. G.V.F.Hegelin həyat və yaradıcılığı
6 böyük qiymət vermiş, «Kapital» əsərində Marksın apardığı araşdırmaların əsasını da elə məhz Hegel dialektikası təşkil edirdi. K.Marks və F.Engels materialist düşüncəyə sahib olduqları halda Hegelin yaratdığı idealist sistemə hörmətlə yanaşmışdır, lakin, bütün bunlara keçmiş SSRİ-də obyektiv münasibət bəsləməmiş və bir sıra məsələlər pərdə arxasında saxlamışlar. Tədqiqat işinin yeniliyi Hegel fəlsəfəsinin müsbət və mənfi tərəflərini obyektiv mövqeydən sərfnəzər edmək, onun dünya fəlsəfə tarixinə etdiyi təsiri və bu təsirin düşüncə tarixində nə kimi rol oynadığını açıb göstərməkdən ibarətdir. Mövzunun işlənmə dərəcəsi: Kommunist rejiminin məhvindən sonra müstəqilliyini əldə edən ölkəmizdə yeni bir fəlsəfi sistemə olan ehtiyacı onun fəlsəfə tarixinə bir daha yenidən baxması məsələsini ortaya qoyur. Bu zaman bir sıra fəlsəfi əsərlərin yenidən müzakirə edilməsi və obyektiv qiymət verilməsi kimi məsələlər ortaya çıxırdı. Hegel kimi bir nəhəng filosofun yaratdığı sistemdən bir çoxları yan keçə bilməmiş, dəfələrlə müraciət olunmuşdur. Bunlardan BDU-nun dosenti A. Tağıyevin Hegel fəlsəfəsinə göstərdiyi münasibət xüsusilə diqqət cəlb edir. A. Tağıyev 2003-cü ildə «Ruh fəlsəfəsi» 2005-ci ildə isə «Məntiq elmi» adlı Hegelin əsərlərini öz ana dilimizə tərcümə edib və Hegelin hər iki əsərinə obyektiv bir rəy vermişdir. 7 Monoqrafiyanın məqsəd və vəzifələri: Bu tədqiqat işinin yazılmasında əsas məqsəd Hegelin yazdığı bütün əsərlər haqqında məlumat toplamaq, onun ruh fəlsəfəsinin tədqiqinə çalışmaqdan ibarətdir. Monoqrafiya işində əsas mövzu Hegelin yaratdığı dialektik inkişafın son mərhələsi olan ruh fəlsəfəsinin mahiyyətini açıb göstərmək, «mütləq ruh»un özünə qayıdışını izləmək, Hegelin yaratdığı fəlsəfi sistemin ən ali mərhələsi ilə tanış olmaqdır. Monoqrafiyanın metodoloji əsasını Hegelin yaşadığı dövrdə ictimai-siyasi mühitin xüsusi icmalı, Hegelin yaratdığı obyektiv idealist dialektikanın əsas mahiyyəti kimi məsələlər təşkil edir. Burada Hegelin yaratdığı fəlsəfə sisteminin varisilik əlaqələri, Hegel triadasının şərhi və onun aparıcı mövzusu olan «mütləq ruh»un keçdiyi inkişaf mərhələləri də tədqiq olunur. 8 Faydasız həyat- vaxtsız ölümə bərabərdir. İ.Höte I F Ə S İ L Hegel fəlsəfəsinin formalaşdığı sosial-siyasi şərait 1.1. G.V.F.Hegelin həyat və yaradıcılığı Mütərəqqi burjuaziyanın baxışlarının, dünyagö- rüşünün ideoloji ifadəsi olan, feodal münasibətlərinin dağılmağa başladığı XVIII əsrin sonu − XIX əsrin birinci rübündə meydana gələn Alman klassik fəlsəfəsi həmin dövrün sosial-tarixi şəraitinin, mənəvi tərəqqinin və elmi inkişafın zəruri nəticəsi kimi ortaya çıxmışdı. Alman klassik fəlsəfəsi yüzillikdən də az bir dövrü əhatə etsə də fəlsəfə tairixində möhtəşəm və şanlı bir iz qoymuşdu. Müdrik filosofları ilə məşhur olan Alman klassik fəlsəfəsinin nəhəng nümayəndələrindən biri, obyektiv idealizmin tərəfdarı, idealist dialektikanın banilərindən biri də Georq Vilhelm Fridrix Hegel olmuşdur. «Platondan (e.ə. 427-347) bəri yüzlərcə il ikinci böyük universal sistem qura bilmək uğurunda Georq Vilhelm Fridrix Hegeli (1770-1831) hazırlamaq üçün minlərcə düşüncə sahibləri əmək vermişlər. Hegelin yaratdığı sistem gerçəyin önündəki son addımdır. Ondan sonra atılan tək, amma, cox 9 önəmli bir addım gerçəyi bütünlüyü ilə və elmi təməlindən yaxalayacaqdır.» (50, səh.230.) Təkcə klassik alman fəlsəfəsinin deyil, dünya fəlsəfə irsinin aparıcı simalarından biri olan Georq Vilhelm Fridrix Hegel 27 avqust 1770-ci ildə Ştuttqartın Vürttemberq adlanan bölgəsində bir vergi məmurunun ailəsində dünyaya göz açdı. Hegel ilk dərslərini latın dilini mükəmməl bilən öz anasından aldı. Təhsilini Ştittqart gimnaziyasında davam etdirən Hegel 1788-ci ildə gimnaziyanı bitirərək Tyubingen Xristian Universitetinə daxil oldu. Hegel protestant ilahiyyatçılarının təsiri altında olan bu universitetdə 5 il təhsil aldı. Burada 2 il fəlsəfə, 3 il də ilahiyyat dərsləri tədris olunurdu, bu dərslərə klassik ədəbiyyatdan nümunələr də əlavə olunurdu. 1793-cü ildə universiteti yüksək nəticələrlə bitirən Hegel kilsədə ona təyin olunan vəzifədən imtina edərək Bernə köçdü. 1793-1796-cı illər arasında Berndə yalnız yaşayaraq özəl dərslər verməyə başladı. Elə bu dövrdə də Hegel ilk dəfə olaraq İmmanuil Kantın fəlsəfə haqqındakı yazılarını oxumağa başladı. Hegel üç il yaşadığı Berndə köhnə yunan və latın mətnlərinin tərcüməsi ilə də məşğul olurdu. Hegelin bu dövrdəki yazı fəaliyyətləri Bern təcrübəsi adı altında tanınırdı. Bunlardan birində İsa peyğəmbərin həyatından bəhs olunur və «İncil» Kantın yaratdığı fəlsəfi sistemin təsiri altında şərh olunurdu. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|