46
daha gəlirli olsa da, hazırda da milli telekanallar bu sahədən gəlir əldə etməkdə
davam edirlər. Azərbaycanda bir çoxları üçün – rayon yerlərində yaşayanlar,
yaşlılar, daha aşağı səviyyəli təhsilə malik şəxslər və imkansızlar üçün xidmət
haqqı tələb etməyən milli televiziya əyləncənin yeganə əlçatan formasıdır.
Telekanalların teleserial və digər əyləncəli şoular vasitəsilə topladığı tamaşaçı
auditoriyası ölkədə baş verən hadisələr barədə xəbərləri də elə bu kanallardan
izləyir.
Dövlət “Milli Televiziya və Radio Şurası” (MTRŞ) vasitəsilə yayım
lisenziyalarının verilməsinə tam nəzarət etdiyi üçün, lisenziyalaşdırma prosesi
qeyri-obyektiv, siyasi motivli və qərəzli olaraq qalır. MTRŞ birbaşa prezident
tərəfindən təyin olunan yeddi üzvdən ibarət olub tamamilə dövlət büdcəsindən
maliyyələşir. Bu qurumun müstəqil olmasına heç bir hüquqi zəmanət yoxdur.
Dövlət himayəsində olmayan müstəqil yayımçılar (məsələn, Obyektiv TV) illərlə
cəhd etsələr də, yayım üçün lisenziya əldə edə bilmirlər.
Son zamanlar hökumət yeni potensial yayımçıların boş tezlik əldə etmələri üçün
keçirilən tenderlərin sayını minimuma endirib. 2010-cu ilə qədər hakimiyyətə xoş
olmayan və nəzarətdə olmayan yayımçılara lisenziyaların verilməməsi boş
tezliklərin olmaması ilə əsaslandırılırdı. Həmçinin həmin vaxt MTRŞ
teleradioyayımı haqqında qanunun tələblərini pozaraq yayım üçün boş tezliklərin
siyahısını dərc etməkdən imtina edirdi. İndi isə, MTRŞ bildirir ki, tezliklər kifayət
qədərdir, amma Azərbaycan kimi kiçik ölkədə çoxsaylı telekanalların olmasına
ehtiyac yoxdur. Habelə MTRŞ rəsmiləri bəyan edirlər ki, yeni telekanalların
açılacağı təqdirdə mövcud telekanalların reklamdan gələn gəlirləri azalacaq ki, bu
da nəticə etibarilə telekanalların işinin keyfiyyətinə pis təsir göstərəcək.
20
Bu
arqument bir daha onu göstərir ki, MTRŞ teleradio yayımı bazarına yeni müstəqil
iştirakçıların daxil olmasına imkan vermək istəmir və bununla da medianın
inkişafına mane olur.
Efirə lisenziyanın alınmasının mümkünsüzlüyü onlayn telekanalların yaranması
zərurətini ortaya çıxarıb. Bu gün ölkədə dörd onlayn televiziya var ki, onların da
üçünün hazırladığı məzmunlar alternativ fikirləri əks etdirir. Amma iri həcmli
video məzmunların sayta yüklənməli olduğunu nəzərə alsaq, mobil və stasionar
internetin sürətinin az, qiymətinin isə baha olması mövcud seqmentin inkişafını
ləngidir. Yalnız ölkədə hamı üçün çatımlı və qiymətcə münasib olan optik şəbəkə
qurulduğu təqdirdə onlayn telekanallar kifayət qədər populyarlıq qazanıb, ənənəvi
telekanallarla rəqabət apara bilər.
Hesabat dövründə yayım mediasına dövlət nəzarəti ilə bağlı bir neçə hadisə baş
verib.
Hesabat dövründə yerli mediada gedən məlumatlara görə, hökumət Bərdədə
20
http://bit.ly/PaLcLA
47
Türkiyənin Media TV telekanalının ictimai yerlərdə izlənməsinə qadağa qoyub.
Media TV Azərbaycanın regionları ilə bağlı hazırlanan “Azərbaycan Saatı”
müxalifyönlü proqramın yayımlandığı peyk telekanalıdır. “Azərbaycan Saatı”
qeyri-döyüş şəraitində əsgərlərin ölümü məsələsinin geniş ictimai müzakirələrə
səbəb olmasında mühüm rol oynayıb. Məlumatlara görə, Bərdə polisi kafe və
çayxana sahiblərindən peyk antenləri yığışdırmağı tələb edib, buna əməl
olunmayacağı halda isə həmin obyektlərin bağlanacağı ilə bağlı sahiblərinə
xəbərdarlıq edilib.
Aprelin 2-də Milli Televiziya və Radio Şurasının keçirilən iclasında “Nəqliyyatı
İntellektual İdarəetmə Mərkəzi”nə 107.7 MHz tezliyi üzrə radio yayımı üçün
müsabiqədənkənar 6 il müddətinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsi barədə qərar
qəbul edilib. RATİ-nin lisenziyanın müsabiqədən kənar əsasda verilməsinin siyasi
sifariş əsasında həyata keçirildiyini hesab edir.
Eyni iclasda MTRŞ “Caspian International Broadcasting Company” MMC-yə 6 il
müddətinə peyk vasitəsilə televiziya yayımı üçün xüsusi razılıq (lisenziya)
verilməsi barədə qərar qəbul edilib. Aprelin 10-da keçirilmiş mətbuat konfransında
məlum olub ki, “Caspian International Broadcasting Company” Azərbaycan
Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) tərəfindən alınıb, bu isə o deməkdir ki, milli
teleradio haqqında qanun və beynəlxalq qanunvericiliyə zidd olaraq stansiya dövlət
tərəfindən maliyyələşdiriləcək. Lakin MTRŞ şirkətin ARDNŞ tərəfindən alındığını
təkzib edib.
Aprelin 23-də İctimai Televiziyanın baş direktoru vəzifəsinə qanun pozuntuları ilə
müşayiət olunan seçkilər keçirildi. Vəzifəyə dörd namizəddən biri də RATİ sədri
Emin Hüseynov idi. Seçkiylə bağlı mövqeyini bildirən Hüseynov qeyd etdi ki,
seçki namizədlərin adının elan olunmasından cəmi bir gün sonra keçirildi ki, bu da
İTV-nin Yayım Şurasının üzvlərinə namizədlərin təcrübə və bacarıqlarını
qiymətləndirməyə kifayət qədər vaxt vermədi. “İctimai Teleradio Yayımı haqqında
Qanun”a zidd olaraq seçki MTRŞ tərəfindən təşkil olunaraq MTRŞ-nin ofisində
keçirildi və MTRŞ sədri Nuşirəvan Məhərrəmli seçki prosesinə ciddi müdaxilələr
etdi. İTV-nin yayım şurasının tərkibinin təşkilində də qanun pozuntuları
aşkarlanmışdı – belə ki, Yayım Şurasının üzvlərindən biri Milli Məclis deputatı və
hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvü idi, halbuki, qanunla onun Yayım Şurası
üzvü olmaq hüququ yoxdur.
Mayın 9-da Xaçmazda yerləşən “Qütb” Teleradio Şirkətinin keçmiş sahibi Mahir
Orucov şirkətin 2010-cu ildə satışı zamanı aldadıldığı barədə məlumat verib.
Orucovun sözlərinə görə, telekampaniyanı alan şəxslər Heydər Əliyev Fondunun
adından istifadə ediblər, lakin təsisçinin kimliyinin gizli saxlanıldığını bildiriblər.
Orucov satış müqaviləsində göstərilən məbləğin yalnız kiçik bir hissəsini əldə
etdiyini qeyd edib. Orucov məsələ ilə bağlı məhkəməyə müraciət etmək istəsə də,
yerli notariusun müqaviləni təqdim etməkdən imtina etməsi səbəbindən bunu edə
bilməyib.