Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
hindlilərində belə bir inam yayılmışdır ki, “ şərin olmadığı ölkə var. Buranın sakinləri həmişə xoşbəxt və ölməz olıırlar.Vaxtaşırı bu və ya digər şaman özünü həsrəti çəkilən bu yerə gedən yolu bilən peyğəmbər elan edirdi. Onun yerliləri yaşadıqları yeri və var dövlətlərini atıb onun arxasınca yüz və min kilometrlərlə yol qət edirdilər. Bu cür köçmə XVI əsrdə də avropalıların gözü qarşısında baş verirdi. Şərin olmadığı ölkə haqqında mif əslində axirət dünyası haqqında, adamların əbədi yaşayacaqları, həm də cavan, sağlam və xoşbəxt qalacaqları Yer haqqında arzuların olduğu miflərin variantlarından biridir. Son vaxtlar çox illik ideoloji qadağanların ləğv edilməsi ilə adamlarda bütün dini, mistik baxışlara maraq artmışdır. Çoxları varlığın mənasızlığı, yaşanan illərin səmərəsizliyi fikrinə gəlmişlər. Vaxtilə yüksək partiya və dövlət işlərində çalışanlar bu gün Allaha müraciət edir, axirət dünyasına inanırlar. Adamlar dayaq nöqtəsini itirirlər, nəyə inanacaqlarını bilmirlər, nəyin həqiqi nəyin keçici olduğunu seçə bilmirlər. Adamlar dinə, Allaha can atır, həyatlarının mənasını orada tapmağa ümid edirlər. Dini təlimlərə, xüsusən də axirət dünyası haqqında təlimə, ruh və əbədi həyat mövzularına maraq da buradan yaranmışdır.Doğrudan da həyatın əbədi olduğunu - indi yaşadığımız formada olmasa da, hər halda əbədi olduğunu düşünmək çox xoşdur. Buna keçmişin dini ideyalarını yayan kütləvi informasiya vasitələri də kömək edir: son vaxtlar mətbuatda, xüsusən də televiziyada axirət dünyası ilə bağlı, qiyamət günü haqqında söhbətlər səngimir , bu dünya və ”o biri dünyanın” sərhəddində olmuş adamların söhbətlərini efirə vemıəklə axirət dünyasının varlığını sübut etmək istəyirlər. Bəzi verlişlərdə bu bəsit fonnada verildiyindən insanlarda axirət dünyası ilə bağlı heç bir təəssürat oyatmır - bəzi aparıcıların məsələni yaxşı bilməməsi, dəvət olunan qonağın problemə aydınlıq gətirməkdən daha çox özünü reklam etməsi istənilən nəticələr əldə etməyə mane olur. Qiyamət günü ilə bağlı mətbuatda qaldırılan hay-küy arlaınlann ^xirat Hnnvasma 1
ölümdən sonrakı həyata marağını oyatmaqdan daha çox onlarda biganəlik yaratmışdır. Ancaq mənəvi zənginliyimizə xidmət edən, daha çox tamaşaçıların qayğısı ilə yaşayan verilişlərimiz də var - az da olsa, hər halda var. Bu qəbildən olan, mövzumuzla bağlı olan məsələlərə toxunan verlişlərdən biri də İctimai televiziyada gedən “Ovqat” verlişidir - etiraf edək ki, verilişi baxımlı edən, onu öz zəngin dünyası ilə bəzəyən onun aparıcısıdır. Bu baxımdan “Ovqatın”-ın aparıcısı Səyyarə Səyyaf insanı gündəlik problemdən ayırıb ruhən dincəldə bilir. Son verilişlərdən birində Səyyarə xanım qonağı Hacı Sabirlə yaratdığı auraya yəqin ki, heç bir tamaşaçı biganə qala bilməzdir. Verilişdə Səyyarə xanım mənim “Ruhlar dünyasının fəlsəfəsi” kitabımdakı bəzi fikirləri müzakirəyə çıxarması müəllif kimi məni razı saldı və məhz burada Hacı Sabirlə bəzi məsələlərdə fikir ayrılığı olmasım hiss etdim. Məni bu mövzuya yenidən qaytaran da Səyyarə Səyyafın “Ovqatı” oldu. Bir daha ölüm problemini, ölümdən sonrakı həyatı və ruhların möcüzələrini araşdırmaq istədim. “Ovqat” da iki böyük insan, müdrük şəxsiyyətlərin fikir mübadiləsi məni öz ağuşuna alaraq qeyri-adi dünyaya səyahət etməyə vadar etdi. Veriliş ölüm, axirət dünyası, ruhlarla bağlı deyilənləri sanki ümumiləşdirdi. Səyyarə xanım və Hacı Sabir bu problemlə bağlı diqqətdən kənarda qalan məsələlərin araşdırılması zəruriliyini göstərdilər. Son vaxtlar bütün dünyada klinik ölüm adlanan vəziyyətdə insanın ruhu ilə nələr baş verdiyi məsələsinə münasibət bildirmək daha da artmışdır - yəni insanı hələ həyata qaytarmağın mümkün olduğu vaxt ruhun özünü necə aparması ciddi müzakirə edilir. Bütün bunlara amerikalı Raymond Moudinin “ Ölümdən sonrakı həyat “ və “ Həyatdan sonrakı həyat “ kitabları bir təkan oldu. Müəllif dediklərinin obyektivliyini təsdiq etmək üçün klinik ölüm keçirmiş 150 adam arasında apardığı sorğunu sənədləşdirmişdir. Moudiyə görə insan ölərkən ən ağır bədən əzabı yaşayır. Bu fikir 18
prinsipcə düz deyildir, belə ki, ölüm duyğusu,ilk növbədə,insanın nədən ölməsindən asılıdır. Onun ölümü həqiqətəndə ağır ola və güclü, hətta dözülməz ağrılarla müşaiyət oluna bilər - məsələn, xərçəng xəstəliyi vaxtı - ancaq bu sakit və tam ağrısız da ola bilər. Moudiyə görə insan ölən vaxtı xoşagəlməz səs və cingilti eşidir və eyni vaxtda hiss edir ki, hansısa qaranlıq və uzun tunellə irəliləyir. Sonra o sanki bədənindən kənarlaşır, ancaq hələ bədənin yanındadır və bədənə tamaşaçı kimi baxır. Müəllif bunu onunla izah edir ki, ölüm vaxtı adamdan ruh ayrılır və bu dəhlizdə ölmüş yaxınlarının və dostlarının ruhları ilə rastlaşır.Bir az qabaqda onun qarşısında hansısa “ sevən və əzizləyən ruh “ - bütöv nura bələnmiş ruh dayanır. Moudi bu ruhu Allah hesab edir : bu nurlu varlıq ruha suallar verir, onu öz həyatını qiymətləndirməyə vadar edir və həyatdakı mühüm anları yenidən yaşamağa kömək edir. Bununla belə ruh irəliyə doğru getməyini davam etdirir və hiss edir ki. Yer və axirəti ayıran sərhəddə və ya maneəyə yaxınlaşır. Birdən o hiss edir ki, geri qayıtmalıdır, onun vaxtı hələ çatmayıb. Ruh yenidən öz fiziki bədəninə qayıdıb onu dirildir. Moudi təsdiq edir ki, həyat və ölüm astanasında olan hər kəs bu dünyaya belə bir təsəvvürlə qayıdırlar ki, həyatda ən vacib olan məhəbbətdir - idrak isə ikinci yerdə dayanır. Bütün bu sözləri hər hansı din xadimi yox, tibbin nümayəndəsi - psixiatrın deməsi böyük rol oynadı : Moudi öz kitabının sensasiya xarakterli olmasına baxmayaraq gəldiyi qənaətlərdə ehtiyatlı davranır. O belə güman edir ki, bütün deyilənlərin oradan olması kimi qəbul etmək olmaz. Eyni zamanda o etiraf edir ki, “ölümdən sonrakı həyatın reallığının elmi üsulla təsdiq edilməsinə “şübhə edir. Əgər belədirsə onda 1977-ci ildə nəşr etdirdiyi “Həyatdan sonrakı həyat” kitabının adını və kitabda olan “Bədənin ölümündən sonra həyatının davam etməsi fenomeninin tədqiqi” başlığını reklam - kommersiya düşüncəsi kimi qəbul edək ? Düzdür kitabla tanış olduqda müəllifin elmi obyektivlik təəssüratı 19
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|