Rəyçilər: Qasımov Alış Məmiş oğlu hüquq elmləri doktoru, professor Əliyev Mayis Nəbi oğlu

OSIVİOR ƏMYEVA 
-
 
mocolloloşdirilmiş  qanunlar  adi  qanunlara  nisboton  ictimai 
münasibotlorin  daha  geniş  dairosini  tonzimlodiyindən,  onların 
ümumiloşdimıo soviyyosi daha böyükdür; 
-
 
mocolloloşdirilmiş  qanunlar  istənilən  adi  qanundan  fərqli  olaraq, 
müəyyən qanunvericilik sahəsinin demək olar ki, bütün normalarını əbatə 
edən sistemləşdirilmiş normativ aktlardır; 
-
 
məcəllələşdirilmiş qanunlar ifadə edilmə ardıcıllığı və daxili vəhdəti 
ilə fərqlənən qarşılıqlı əlaqəli normalar sistemidir. 
Gömrük-tarif 
fəaliyyətinin 
hüquqi 
tənzimlənməsi 
sahəsində 
qanunvericilik sisteminə daxil olan nonnativ-hüquqi aktlar sırasında hüquqi 
qüvvəsinə görə növbəti yeri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aktları 
tutur. Həmin qanunvericilik sisteminin təhlili göstərir ki, respublikamızda 
gömrük-tarif fəaliyyətinin hüquqi tənzimlənməsi sahəsində həm prezident 
fənnanlarmm,  həm  də  hüquqi  qüvvəsinə  görə  onlardan  sonrakı  yeri  tutan 
Azərbaycan  Respublikası  Nazirlər  Kabinetinin  qərarlarının  rolu  olduqca 
böyükdür.  Belə  ki,  bu  məsələ  ilə  əlaqədar  çoxlu  sayda  aktları  göstərmək 
olar.  Bunlara  misal  kimi  «Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət  Gömrük 
Komitəsinin yaradılınası haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 
18  oktyabr  1991-ci  il  tarixli  Fərmanım,  «Azərbaycan  Respublikasının 
Dövlət Gömrük Komitəsinin strukturuna dəyişikliklər və əlavələr edilməsi 
haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2 iyun 2008-ci il tarixli 
767 saylı Fənnanım, «Xidməti silah saxlamaq, gəzdirmək, və təyinatı üzrə 
istifadə etmək hüququ olan Azərbaycan Respublikası gömrük orqanlarının 
vəzifəli  şəxslərinin  siyahısının  təsdiq  edilməsi  haqqında»  Azərbaycan 
Respublikası Prezidentinin 2 noyabr 2006-cı il tarixli 475 saylı Fənuanım, 
«İxrac  nəzarəti  haqqında»  Azərbaycan  Respublikası  Qanununun  tətbiq 
edilməsi  barədə»  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  29  dekabr 
2004-cü il tarixli 167 saylı Fərmanını, «Azərbayean Respublika 
168 

---

OSMƏR vlUYEVA 
sında  idxal-ixrac  omoliyyallan  üzro  gömrük  dorocolori  haqqında» 
Azerbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 22 aprel 1998- ci il tarixli 
91  №-li  Qərarını,  «Azərbaycan  Respublikasından  ixrac  zamanı  ixrac 
gömrük  rü.smuna  cəlb  olunan  malların  siyahısı  və  ixrac  rüsumlarının 
dərəcələri haqqında» Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 12 
aprel  2001-ci  il  tarixli  80  №-li  Qərarını,  «Azərbaycan  Respublikasının 
gömrük  ərazisinə  gətirilən  və  bu  ərazidən  çıxarılan  malların  gömrük 
qiymətləndirilməsi  sisteminin  tətbiqi  Qaydaları»nm  təsdiq  edilməsi 
haqqında»  Azərbayean  Respublikasının  Nazirlər  Kabinetinin  12  yanvar 
1998-ci il tarixli 7 №-li Qərarım, «Gömrük rəsmiləşdirilməsinə görə alınan 
gömrük  yığımlarının  miqdarı»nın  təsdiq  edilməsi  haqqında  Azərbayean 
Respublikasının  Nazirlər  Kabinetinin  27  noyabr  2007-ci  il  tarixli  189 
nömrəli  Qərarını,  «Malın  mənşə  ölkəsinin  təyin  edilməsi  qaydaları»nm 
təsdiq  edilməsi  haqqında»  Azərbaycan  Respublikasının  Nazirlər 
Kabinetinin 29 noyabr 2007-ci il tarixli 190 №-li Qərarını göstərmək olar. 
Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentin  yalnız 
normativ 
məzmunlu 
fərmanları 
gömılik-tarif 
fəaliyyətinin 
tənzimlənməsində mühüm rolu oynayır. Həmin fənnanlarm içərisində əsas 
yerlərdən  birini  «Azərbaycan  Respublikası  dövlət  sərhədinin  buraxılış 
məntəqələrindən 
keçirilən 
malların 
və 
nəqliyyat 
vasitələrinin 
yoxlanılmasında  «Bir  pəncərə»  prinsipinin  tətbiqi  haqqında»  Azərbaycan 
Respublikası Prezidentin 11 noyabr 2008-ci il tarixli fənnanı tutur. Fərmana 
əsasən, gömrük sərhədindən mal və nəqliyyat vasitələri keçirilərkən gömrük 
rəsmiləşdiriməsi  zamanı  lüzumsuz  vaxt  itkisinin,  süründünnəçiliyin 
qarşısını  almaq  məqsədilə  Azərbayean  Respublikasının  Səhiyyə 
Nazirliyinə, Azərbaycan Respublikasının Kənd təsərılifatı nazirliyi yanında 
Dövlət  Baytarlıq  və  Dövlət  Fitosanitar  Nəzarət  Xidmətləri,  Azərbaycan 
Respublikasının Vergilər Nazirliyinin vəzifəli şəxslərinin həyata keçirdi 
169 

---

ƏSMƏR ƏLİYKVA 
yi  bütün  horokotlorin  aparılması  AR  Dövlət  Gömrük  Komitəsinin 
səlahiyyətlərinə aid edilmişdir.' 
Bu  sahədə  qəbul  olunmuş  digər  mühüm  fəmıan  Azərbaycan 
Respublikası Prezidentin 25 fevral 2011 -ci ildə imzaladığı «Dövlət Gömrük 
Komitəsi  əməkdaşlarının  sosial  müdafiəsinin  gücləndirilməsi,  gömrük  işi 
sahəsində  prosedurların  sadələşdirilməsi  və  şəffaflığın  artırılması  ilə 
əlaqədar  bəzi  tədbirlər  haqqında»  fəiTnanıdır.  Fərmana  əsasən  bütün 
gömrük əməliyyyatları plastik kartlar və ya bank hesabları vasitəsilə bəyata 
keçirilməyə  başladı  ki,  bu  da  dövlətimizin  korrupsiya  ilə  mübarizə 
sahəsində  gördüyü  tədbirərdən  biridir.  Bundan  başqa  fərmana  əsasən 
gömrük  komitəsi  işçilərinin  sosial  müdafiəsini  gücləndirmək  məqsədilə 
Azərbaycan  Respublikasının  gömrük  sisteminin  büdcədənkənar  inkişaf 
fonduna  daxil olan  vəsaitin  25  faizi  onların  vəzifə  maaşlarına  əlavə  üçün 
istifadə olunur.- 
Göstərilən  qanunvericilik  sistemində  mərkəzi  icra  hakimiyyəti 
orqanlarının aktlarının yeri hüquqi qüvvəsinə görə AR Prezidenti və AR-in 
Nazirlər  Kabinetinin  aktlarından  aşağıda  dursa  da  əhəmiyyətinə  görə  çox 
mühüm  yeri  tutur.  Məlum  olduğu  kimi  Azərbaycan  Respublikasında 
gömrük  fəaliyyəti  sahəsində  dövlət  tənzimlənməsini  həyata  keçirən 
Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət  Gömrük  Komitəsi  öz  səlahiyyətləri 
çərçivəsində  gömrük  fəaliyyətinin  hüquqi  tənzimlənməsi  sahəsində  aktlar 
qəbul  etmək  hüququna  malikdir.  Bütün  fəaliyyəti  dövründə  bu  orqan 
tərəfindən  gömrük  fəaliyyətinin  hüquqi  tənzimlənməsi  məsələlərinə  dair 
çoxlu  sayda  müxtəlif  aktlar  qəbul  edilmişdir.  Bunlara  misal  kimi 
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinin 23 iyun 2009-cu 
il tarixli 065 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş «Mədəniyyət sərvətlərinin gömrük 
sərhədindən keçirilməsi Qaydaları»nı, «Dip- 
' hltp//cusloms.gov.az " 
hUp://
www.aznocoiTuption.az
 
170 

---