S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
155
rejimi qaydaya salınır. İlk növbədə valerian, brom preparatları, elenium, seduksen, trioksazin, dibazol, maqnezium-sulfat, diazoksid preparatlarından geniş istifadə olunur. Hipertoniya xəstəliyi uzun müddət davam etdikdə damarların böyük dəyişiklikləri baş verir, ürəyin, böyrək¬lərin, beyinin funksiyası pozulur. Hipertoniya xəstəliyini vaxtında müalicə etdikdə xəstə tamam sağalır. Xəstəlik • kəskinləşdikdə xəstəyə yataq rejimi təyin edilməlidir. Sinir sistemini sakitləşdirən bromidlər, valerian preparatları və arterial təzyiqi aşağı salan dibazol, papaverin, eufıllin və s. təyin edilir. Xəstəlik zamanı xəstəyə mümkün qədər mənəvi sakitlik vermək, yuxusunun dərin olmasına kömək etmək lazımdır. Vəziyyəti yaxşılaşdıqdan sonra ona ancaq hava¬da gəzməyə icazə verilir. Xəstənin yeməyində xörək duzunu azaltmaq lazımdır. Ifəskin yeməklər, kolbasa, bulyon, yağlı ət və s. qadağan edilıı. Siqaret və spirtli içkilər olmaz. Hipertonik kriz bu xəstəliyin mühüm ağırlaşmasıdır. Krizdən əvvəl yuxusuzluq, şiddətli başağrısı, başgicəllən¬məsi, arterial təzyiqin qalxması, qusma, görmə qabiliyyəti¬nin və nitqin pozulması, ətraflarda zəiflik, sonra isə qıcol- malar və s. baş verir. Xəstəyə fiziki və psixi rahatlıq verilməlidir. Baldır • əzələlərinə, ayağa xardal yaxması, isti ayaq vannaları, zəli ilə qanalma, venaya 10 ml 25 %-li maqnezium məhlulu, 1 ml 1 %-li dibazol təyin edilir. Tromboflebit - xəstəliyin şiddətlənməsi və həmçinin tromboemboliya kimi təhlükəli ağırlaşmanın meydana çıxması sayəsində bəzən ölümlə nəticələnən qan damarla¬rının geniş yayılmış iltihabi xəstəliyidir. Adətən, trombofle¬bit əzələ işinin kifayət qədər olmaması, uzun müddət downloaded from KitabYurdu.org
156
ayaq üstə dayanma, venoz qapaqların çatışmazlığı səbəbindən aşağı ətraf venalarının genəlməsi nəticəsində inkişaf edir. • Qadınlarda hamiləlik, hamiləlikdən sonrakı dövrlərdə venaların genəlməsi, uşaqlığın, çanağın venoz şəbəkəsinə təzyiqi və venoz qanın aşağı ətraflardan geriyə qayıtma¬sının çətinləşməsi ilə əlaqədardır. Venaların genəlməsinə maddələr mübadiləsinin pozulması, piy toxumasının yığılması zamanı əzələ sisteminin və əzələ təqəllüsüni'ın qanın hərəkətinə etdiyi təsirin azalması nəticəsində, bütövlükdə orqanizmin zəifləməsi də şərait yaradır. Aşağı ətrafların tromboflebitinin əmələ gəlməsinin mexanizmindən asılı olmayaraq, bu patoloji prosesdə həmişə iltihab iştirak edir. Trombun meydana çıxması ilə əvvəlcə tromboz, sonra isə flebit (damar divarının iltihabı - yun. «flebos» - vena) inkişaf edir. Ancaq bəzən tromboflebit flebitlə başlanır, onun fonunda isə tromb əmələ gəlir. Çanaq venalarının tromboflebiti - babasil - düz bağır¬sağın genəlmiş venalarında tromb əmələ gəlməsi ilə ağırlaşan, ən çox təsadüf edilən xəstəliklərdən biridir. Adətən, babasil qan dövranının pozulması zamanı orqanizmin zəifləməsi ilə əlaqədar venoz qan durğunlu- ğunda, bağırsaqların funksiyasının zəifləməsi və normal defekasiya aktının yubanması ilə baş verən az hərəkətli həyat tərzində, maddələr mübadiləsi pozularkən inkişaf edir. Nəzərə çarpacaq dərəcədə gücənmələr qarındaxili təzyiqin artmasına, çanaq və düz bağırsağın vena damarlarında venoz qan durğunluğuna səbəb olur ki, bu da öz növbəsində vena damarlarının genəlməsi, babasil düyünlərinin böyüməsi ilə nəticələnir. Genəlmiş venalar tədricən böyüyür, onların divarları nazikləşir, babasil düyünlərinin həcmi artır, bərk və tarım olur, genəlmiş • venalarda laxtaların əmələ gəlməsi (tromboflebit) başlanır. VIO. TƏNƏFFÜS SİSTEMİ VƏ ONUN XƏSTƏLİKLƏRİ downloaded from KitabYurdu.org 157
Tənəffüs orqanları Hər bir canlı kimi insan da daim nəfəs alır. Orqa¬nizmdə tənəffüsə xidmət edən orqanlar sistemi aşağıdakı¬lardan ibarətdir: burun boşluğu, qırtlaq, traxeya (nəfəs borusu), bronxlar, ağciyərlər. Tənəffüs yolları yuxarı və aşağı olmaqla iki yerə bölünür. Yuxarı tənəffüs yolları burun boşluğundan, udlağm burun hissəsindən təşkil olunmuşdur. A.şağı tənəffüs yollarına qırtlaq, nəfəs borusu və bronxlar aiddir. Tənəffüs orqanları üçün səciyyəvi xüsusiyyətlərdən biri də budur ki, onların bəzilərinin divarlarındakı hialin qığırdaq toxuması həmin orqanların boşluğunun sıxılma- sını məhdudlaşdırır. Tənəffüs yollarının selikli qişası çoxsıralı kirpikli silindrik epitellə örtülmüşdür. Bu toxuma nəfəsalma zamanı havanı toz hissəciklərindən təmizləyir. Nəfəsalma zamanı hava burun boşluğundan udlağa, oradan qırtlaq vasitəsilə nəfəs borusuna keçir. Nəfəs borusundan hava bronxlar vasitəsilə ağciyərlərə, oradan da alveollara daxil olur. Ağciyər alveollarma dolan hava ilə alveol divarının kapilyarlarmda cərəyan edən qan arasında qazlar mübadiləsi baş verir. Havadan oksigen qana, qandan karbon qazı isə alveollara keçir. Nəfəsvermə zamanı karbon qazı xaricə çıxır. Burun boşluğu tənəffüs orqanlarının başlanğıcı olub, sağ və sol hissələrə bölünür. Onun aşağı hissəsi tənəffüs, yuxarı hissəsi isə qoxu funksiyası daşıyır. Tənəffüs hissə¬sinin daxili epitel örtüyündə çoxlu qan kapilyarları olub, o, qırmızı rəngdə görünür. Qoxu hissəsi havadakı qaz halında olan iyli maddələrlə qıcıqlanan reseptorlarla zəngindir. Qırtlaq boyunun ön tərəfində, dilaltı sümüyün altında yerləşir. Onun üstündə qırtlaq qapağı vardır. Nəfəs borusu 9-15 sm uzunluqda olub, qida borusunun ön tərəfi ilə aşağıya doğru enir. 16-20-yə qədər hialin qığırdaq halqa-
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|