S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
165
Bronxial astma - bronxların spazmı ilə əlaqədar onların havakeçirmə qabiliyyətinin pozulması nəticəsində əmələ gəlir və birdən-birə baş verən tutmaşəkilli boğulma ilə təzahür edir. Xəstəliyin əmələgəlmə səbəbləri müxtəlifdir. Sinir sisteminin zəifləməsi, allergiya çox rast gələn səbəblərdən- dir. Alimlərin fikrincə, son zamanlar bronxial astmanın geniş yayılmasının səbəbi əhalinin allergiyaya meylliyinin artmasıdır. Bu vəziyyəti törədən səbəblər çox olub, o cüm¬lədən, əhalinin müxtəlif dərmanlar, xüsusən antibiotiklər (penisillin, streptomisin və s.) qəbul etməsidir. Kimyəvi və boyaq maddələr allergiya yaradır. Bronxial astma qripdən, ağciyərlərin iltihabından sonra da meydana çıxır. Bu xəstəliklərdə allergenlər (zülali maddələr) mühüm rol oyna¬yır. Bunlar orqanizmə tənəffüs, mədə-bağırsaq sistemi, dəri, selikli qişalar vasitəsilə daxil olur. Uşaqlarda çox zaman göyöskürək, qrip və sətəlcəmdən sonra bronxit başlanır. Astmanın tutmaları adətən birdən-birə, çox vaxt gecələr olur. Bəzən bundan qabaq xəstə döşdə sıxıntı, ümumi zəiflik, yxıxuculluq hiss edir, əsnəyir, burnu gicişir və tutulur. Qida allergiyası hallarında qusma, mədə qıcqırması və s. olur. Astma tutması zamanı xəstə əllərini möhkəm bir şeyə söykəyir, rahat nəfəs almağa çalışır. Bu zaman əzələlər gərgin olur. Xəstələr bəzən yerindən dik qalxır, qorxmuş olur, pəncərəni açır, üzü solğunlaşır, bədəni tər basır, tənəffüsü seyrək və ağır olur. Bədən temperaturu normal olur və ya azca yüksəlmiş olur. Boyun venaları şişir, nəbz seyrəkləşir, artenal təzyiq düşür. Astma tutması bir neçə dəqiqədən bir neçə günə kimi davam edir. Tutma bəlğəm gəlməsi ilə başa çatır. Bundan sonra xəstənin əhvalı yaxşılaşır, o, yuxuya gedir. Tibbi yardımla tutmanı aradan qaldırmaq lazımdır. Bu məqsədlə adrenalin preparatından (0,1 %-li 0,5-1 ml dəri altına) istifadə edilir. Eufillinin 2,4 %-li məhlulu qlükoza ilə qarışdırılıb, venaya və ya 12-24 %-li 2,0 ml dəri downloaded from KitabYurdu.org
166
altına yeridilir. Eufillin bronxları, böyrək və tac damar¬larını tez bir zamanda genişləndirir, buna görə də qan dövranının pozulması, ürək- damar çatışmazlığı ilə gedən astma zamanı əvəzsiz dərman hesab olunur. Adrenalin, efedrin, noradrenalin, mezaton, simpatol, novodrin, izadrin, astmopent kimi dərmanlar təyin edilir. Alupent, salbutamol, berotek, berodual, ditek kimi aerozollardan istifadə edilməsi yaxşı nəticə verir. Bunların hər hansı birindən 1 - 2 nəfəsalmada təyin edilir. Boğulma tutmalarına qarşı uzunmüddətli - 12-18 saata qədər təsir göstərən preparatlardan teopek, teodur tətbiq edilməsi yaxşı nəticə verir. Bu zaman hormonal preparatlardan da istifadə olunur. Hidrokortizon, prednizolon-hidroxlorid venaya yeridilir. Xəstənin çox həssaslıq göstərdiyi allergenləri aradan qaldırmaq lazımdır. Sinir sistemini sedativ və ümumi möhkəmləndirici vasitələrlə, su müalicəsi, psixoterapiya, tənəffüs gimnastikası, idman və bədən tərbiyəsi ilə möh-kəmlətmək lazımdır. Ağciyərlərin iltihabı (pnevmoniya). Pnevmoniyalar kru- poz, ocaqlı, qripoz və s. növlərə bölünür. Krupoz pnevmo¬niya kəskin xəstəlik olub, iltihab prosesi ağciyərlərin bütöv bir payına və plevraya yayılmış olur. Xəstəliyi pnevmokokk- lar, streptokokklar və ya stafılokokklar əmələ gətirir. Krupoz pnevmoniya döş qəfəsinin əzilməsi nəticəsində də ola bilər. Bu xəstəlik bütün yaşlar üçün xarakterikdir. Əmələ gəlməsinə bədənin soyuması, sərxoşluq, sinir-psixi gərginlik, ağır fiziki iş və intoksikasiyalar, travmalar, yuxarı tənəffüs yollarındakı iltihab prosesləri şərait yaradır. Xəstəlik yazda və payızda tez-tez baş verir. Xəstəlik kəskin şəkildə bərk üşütmə ilə başlanır, temperatur 39-40 dərəcəyə çatır. 4-6 gündən sonra tempe¬ratur maksimuma çatır, 12-24 saat ərzində normaya düşür və xəstə tərləyir, zəiflik hiss edir, arterial downloaded from KitabYurdu.org
167
təzyiq düşür, nəbz tez-tez vurur. Sonra xəstənin halı yaxşılaşır, dərin yuxuya gedir. Əlamətləri: döş qəfəsində ağrı, öskürək, bəlğəm ifrazı, üşütmə. Bəlğəm əvvəl suvaşqan, ikinci gün pas rəngində, proses qurtardıqdan sonra selikli- irinli olur. Ürəyin işi zəifləyir, nəbz dəqiqədə 100-120-yə çatır, çox zaman arterial təzyiq düşür. Qusma, iştahanın azalması, susuzluq, meteorizm müşahidə edilir. Sidiyin miqdarı azalır, tünd qırmızı olur. Ocaqlı pnevmoniya isə ağciyərin bir və ya bir qrup paycığında gedir. Bunu pnevmokokklar, streptokokklar, stafılokokklar, qrip virusları və s. törədir. Bu zaman tempe¬ratur qalxır-enir, xəstə zəif olur. Bronxitdən və ya qripdən sonra baş verdikdə xəstəlik uzun çəkir. Temperatur bir neçə gündən 1-2 həftəyə qədər yüksək səviyyədə qalır. Xarakter əlamətləri selikli-irinli bəlğəmlə öskürək, döş qəfəsində ağrı, tezləşmiş səthi tənəffüs (dəqiqədə 30-40 dəfə), təngnəfəslik və sianozdur. Qanda leykositlər çoxalır və EÇS (eritrositlərin çökmə sürəti) artır. Tibbi yardım. Pnevmoniyalı xəstələr havası yaxşı dəyişilən və gün düşən otaqda yerləşdirilməlidir. Asan nəfəs alması üçün xəstənin baş tərəfi bir qədər yüksəkdə olmalıdır. Diş və ağız boşluğunu 2 %-li hidrogen-peroksid məhlulu ilə silmək, başağrısında başa buz qoymaq lazımdır. Penisillin, ampisillin, oksasilliıı, sulfanilamidlərdən biseptol, sulfazin, baktrim və s. təyin edilir. Xəstəyə bronxolitik, bəlğəmgətirici, simpatomimetiklər təyin edilir. Bu məqsədlə eufıllin, efedrin, kamfora, bronxolitin, mukaltin, terpinhidrat və s. verilir. Vitaminoterapiya, xəstədə sağalma başladıqda fizioterapiyadan istifadə olunur. Sinir sistemini sakitləşdirən və yuxunu yaxşılaşdıran brom, lümiııal, ürək-damar sistemini möhkəmləndirmək üçün kofein, kamfora, strixinin, strofan- tin, öskürəyə və ağrılara qarşı kodein, banka və xardal yaxması təyin edilir. Xəstələrin yeməyi duru, asan mənimsə¬nilən, yüksək kalorili, vitaminlərlə zəngin olmalıdır. Xəstəli-yin qarşısını almaq downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|