S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
168
üçün soyuqdan qorunmalı, spirtli içkilər qadağan edilməlidir. Orqanizmi möhkəmləndirmək zəruridir. Plevritlər. Plevra vərəqələrinin iltihabına plevrit deyi¬lir. Quru və ekssudativ ola bilər. Quru plevrit döş qəfəsinin müəyyən bir yerində birdən-birə baş vermiş ağrı, quru öskürək və qızdırma ilə başlanır. Zəiflik, kefsizlik, iştahanın pozulması, gecələr tərləmə əsas əlamətlərdəndir. Xəstəlik bir neçə günə qurtarır, bəzən iki həftəyə qədər çəkir. Quru plevritdə xəstə yataqda olmalı, sonra isə özünü soyuqdan qorumalıdır. Müalicə plevritin əmələ gəlməsində rol oynayan əsas xəstəliyin müalicəsi istiqamətində aparılır. Simptomatik müalicə - ağrıkəsici analgin, döş qəfəsinə ağrılı nahiyəyə yodun, doktor «MOM» məlhəminin sürtülməsi, təzyiqedici sarğının qoyulması yaxşı nəticə verir. Butadion, dimedrol təyin edilir. Ağrılara qarşı kodein verilir, banka və xardal yaxmasından, döşə kompreslərdən istifadə edilir. Gündə 3 dəfə 0,5 q aspirin məsləhət görülür. Ekssudativ plevrit. Çox zaman quru plevrit yaxşı müali¬cə olunmadıqda baş verir. Göstərilən əlamətlərlə yanaşı, temperatur azca yüksəlir. Sonralar plevra boşluğuna maye toplanır və xəstənin halı ağırlaşır. Temperatur 39-40 dərəcəyə çatır, ürək-damar sisteminin fəaliyyəti pozulur, əsas əlamət kimi quru öskürək davam edir, təngnəfəslik başlanır. Maye yığıldıqca və artdıqca qonşu orqanlar sıxılır, yerini dəyişir. Diaqnoz qoymaq üçün punksiya aparılır. Xəstəliyin gedişi 10-15 gündən 5-6 həftəyədək çəkir. Müalicəsində ciddi yataq rejimi gözlənilməlidir. Ağrıları kodein, quru banka, xardal yaxması sakitləşdirir. Daxilə gündə 3 dəfə 1,0 q natrium- salisilat və ya 0,5 q gündə üç dəfə aspirin təyin edilir. Fizioterapevtik müalicə üsullarından da (kvars şüaları, solyuks) istifadə edilir. Ağciyərin absesi. Ağciyərin irinli iltihabıdır. Əksər downloaded from KitabYurdu.org 169
hallarda abses axırıncı mərhələlərdə bronxlara açılır və • • onlar vasitəsilə təmizlənir. Üşütmə, qızdırma, tərləmə, orqanizmin intoksikasiyası müşahidə edilir. Abses açıldıq¬da, bronxlar vasitəsilə çoxlu irinli bəlğəm ifraz olunur, xəstənin vəziyyəti yaxşılaşır, temperaturu düşür. Xəstə yataq rejimində müalicə olunmalıdır. Abses zamanı antibiotik məhlullarından, aerozollar- dan istifadə olunur və traxeyaya məhlullar yeridilir. Qidada çoxlu zülal, vitaminlər, kalsium duzları olmalıdır. Absessin tez-tez baş verdiyi xəstələr tənəffüs orqanlarının digər xəstə-liklərindən qorunmalı və bədənlərini möhkəmlətməlidirlər. Tənəffüs orqanlarının xəstəliklərinin ağırlaşmış forma¬larında qanhayxırma ola bilər. Belə hallar ürək-damar siste¬minin xəstəliklərində də baş verə bilər. Qanhayxırmanm mənbəyini və səbəbini müəyyən etmək üçün bəlğəmi nəzər¬dən keçirmək lazımdır. Təmiz al qan ağciyər vərəmində olur, traxeya və bronx zədələnmələrində bəlğəmlə qarışıq qan olur. Yardım: Güc verərək öskürmənin qarşısı alınmalıdır. Daxilə kalsium- xloridin 10 %-li məhlulundan bir xörək qaşığı gündə 3 dəfə, venaya 10 ml 10 %-li kalsium-xlorid, əzələyə kalsium-qlükonat və s., antibiotiklərdən penisillin, ampisillin, linkomisin, gentamisin təyin edilir. Qanaxmanı kəsmək üçün 1 stəkan suya bir xörək qaşığı duz töküb, hər yarım saatdan bir 1 xörək qaşığı qəbul edilir. 100 ml qan- köçürmə də qanhayxırmanı kəsir. Ağır hallarda ətraflara turna qoymaq da olar. Sudaboğulma tənəffüs yolları maye ilə, əksər hallarda su ilə dolarkən baş verir. Nəfəs kəsilir, kəskin oksigen çatışmazlığı yaranır. Ürəyin fəaliyyəti dayanır. Boğulan adamı sudan mümkün qədər tez çıxarmaq lazımdır. Sonra bədəndəki suyu axıdır, boşaldırlar. Zərərçəkənə süni tənəffüs verir downloaded from KitabYurdu.org
170
və ürəyi xaricdən masaj edirlər. Tənəffüs və ürəyin fəaliyyəti bərpa olunduqda, zədələnmiş adamı qızdırmaq, ona isti çay vermək və tibb məntəqəsinə çatdırmaq lazımdır. İlk yardım xəstə özünə gələnədək və ya ölüm ləkələri görünənə qədər davam etdirilməlidir. IX. HƏZM SİSTEMİ VƏ ONUN XƏSTƏLİKLƏRİ Həzm orqanları Həzm sisteminin vəzifəsi qəbul olunmuş qidanı müəyyən mexaniki və kimyəvi dəyişikliklərə uğradaraq həzm etmək, həzm olunmuş qidanı sormaq və qalıq hissəni bədəndən xaric etməkdir. Həzm sisteminə həzm kanalı və həzm sistemi vəziləri aiddir. İnsanda həzm kanalı 8-10 m uzunluğunda olub, aşağıdakı şöbələrə bölünür: ağız boşluğu, udlaq, qida borusu, mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar. Həzm siste¬minin böyük vəzilərinə qaraciyər, mədəaltı vəzi böyük ağız suyu vəziləri aiddir. Ağız boşluğuna düşmüş qida müəyyən mexaniki və kimyəvi dəyişikliyə uğradıqdan sonra əsnək vasitəsilə . udlağa, oradan qida borusuna, mədəyə keçir. Mədədə həzm olunmuş qida nazik bağırsağa, sonra yoğun bağırsağa daxil olur və nəhayət, qalıq hissə xaric olur. Qida həzm olduqdan sonra lazımi maddələr qana sorulur. Qidalanma orqanizmin normal böyüməsi, inkişafı və həyat fəaliyyəti üçün vacib şərtdir. Müxtəlif qida məhsullarının tərkibində əsas qida maddələri - zülallar, yağlar, karbohidratlar, habelə mineral duzlar, su və vitaminlər vardır. Bitki və heyvan mənşəli qida məhsulları bir-birini tamamlayıb, orqanizmin hüceyrələrini bütün lazımi qida maddələri ilə təmin edir. Su, mineral duzlar və vitaminlər qidada olduğu şəkildə mənimsənilir. Zülalların, yağların və karbohidratlarm molekulları iri olduğu üçün həzm downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|