S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
196
müəyyən edilir. Buna müna¬sib olaraq xarici cinsiyyət orqanlarının cərrahi korreksiyası aparılır. Prostat vəzinin iltihabı. Prostat vəzinin iltihabı (prosta¬tit) çox vaxt cinsi həyat dövründə müşahidə olunur. İltihaba prostat vəziyə irintörədən müxtəlif mikroblarm keçməsi səbəb olur. Mikroblar, adətən, sidik ifrazı orqanlarında müxtəlif iltihabı proseslər olduqda prostat vəziyə keçir. Süzənək xəstəliklərinin miqdarının azalması ilə əlaqədar olaraq son illərdə prostatit xeyli az təsadüf edilir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, sidik kanalını kateterizasiya etdikdə də prostat vəziyə infeksiya keçirmək olar. Prostat vəzinin iltihabını kəskin və xronik formaya ayırırlar. Xəstələr sidiyin ləngiməsini, anusda defekasiya vaxtı qüvvətlənən bərk ağrılar hiss edirlər. Sidik ifrazına tez-tez ehtiyac hissi oyanır, lakin sidik çətinliklə, damcı-damcı ifraz olunur. Xəstələr üşütmədən şikayət edirlər, kəskin prostatit zamanı temperatur 39-40°C-dək yüksəlir. Sidik ifrazının pozulması, aralıqda pulsasiya edən, defekasiya vaxtı güclə¬nən ağrılar müşahidə olunur. Sepsis inkişaf edə bilər. Gündə 3-4 dəfə 0,5-1 q piramidonu yanm stəkan ilıq su ilə mikroimalələr, isti oturaq vannaları, aralığa isidicilər təyin edirlər. Ağrıları azaltmaq üçün morfın tətbiq edirlər. Anti¬biotiklərin (penisillin, streptomisin, biomisin və s), sulfani- laınid preparatlarının tətbiq edilməsi vacibdir. Antiseptik dərman kimi venaya urotropinin 40 %-li məhlulundan 5-10 ml vururlar. Abses olduqda yarırlar. Prostat vəzinin adenoınası (hipertrofiyası). Bu xəstəlik ahıl və qoca yaşlarında olur, vəzinin böyüməsi ilə təzahür edir. Adenoma vəzi toxumasının və ya vəzinin birləşdirici toxuma əsasının böyüməsi hesabına baş verir. Prostat vəzi böyüyərək, sidik kisəsinin boşalması üçün mexaniki maneə yaradır, bu da kisədə, sidik axarlarında və böyrəklərdə sidik durğunluğu nəticəsində dəyişikliklərə səbəb olur. downloaded from KitabYurdu.org 197
Xəstəlik inkişaf etdikdə sidik kisəsinin tam boşal- maması ilə əlaqədar olaraq, onda həmişə qalıq sidik qalır. Sidik ifrazı tezləşmiş, çox vaxt ağrılı olur. Sidik kisəsinin divarları tədriclə zəifləyir. Sidik həddindən çox dolmuş kisədən qeyri- iradi olaraq, damcı-damcı xaricə ifraz olur. Prostat vəzinin adenoması xərçəngə keçə bilər. Müalicə. Sidik kəskin surətdə ləngidikdə kateteriza- siya edilir. Bəzən kateteri bir neçə gün sidik kisəsində saxlayırlar; bu, xəstənin vəziyyətini xeyli yüngülləşdirir. Konservativ tədbirlərə oturaq vannalar, kisə və aralıq nahiyəyə isidicilər şəklində yerli oturaq isti tətbiq etmək aiddir. Son illərdə endokrin preparat - sinestrol tətbiq edirlər; bu, vəzidə degenerativ dəyişikliklər əmələ gətirərək onun kiçilməsinə səbəb olur. Operativ müalicə üsullarına sidik kisəsinə fistula qoyulması və prostat vəzinin kənar edilməsi aiddir. 1
»
XI. DAXİLİ SEKRESİYA VƏZİLƏRİ VƏ ONLARIN
XƏSTƏLİKLƏRİ Daxili sekresiya vəziləri Vəzi epitel toxumasından əmələ gəlmiş və özündən şirə ifraz edən orqandır. Vəzilər birləşdirici toxumadan əmələ gəlmiş kapsulla əhatə olunur. Onlar moıfoloji- fizioloji xüsusiyyətlərinə görə iki qrupa bölünür: 1) xarici sekresiya, yaxud ekzokrin vəzilər; 2) daxili sekresiya və ya endokrin vəzilər. Qarışıq vəzilər də vardır. downloaded from KitabYurdu.org 198
Axacağı olan vəzilərə xarici sekresiya vəziləri deyilir. Bu vəzilər öz şirələrini (məhsullarını) axacaqlar vasitəsilə müəyyən orqanlara tökür və ya xaricə çıxarır. Xarici sekresiya vəzilərinin ifraz etdikləri məhsul iki növdür: 1) ifrazal-sekret; 2) ifrazat-ekskret. Birinci məhsul insana lazım olan, ikincisi isə insana lazım olmayan məhsullardır. Xarici sekresiya vəziləri formaca borulu, alveollu və borulu-alveollu vəzilərə bölünür. Onlar sekresiya-ifrazetmə mexanizminə görə üç qrupa bölünür: 1) merokkrin-hücey- rələri sekresiya zamanı sökülmür; 2) apokrin hüceyrələrin protoplazmasmın bir hissəsi sökülərək onun sekretində iştirak edir; 3) holokrin-vəzinin hüceyrələri tamamilə sökülüb, onun sekretini təşkil edir. Axacağı olmayan və öz məhsulunu bilavasitə qana, yaxud limfaya buraxan vəzilərə daxili sekresiya vəziləri yaxud endokrin və ya inkretor vəzilər, yaxud da axacaqsız vəzilər deyilir. Bu vəzilər qan damarları ilə çox zəngin olur. Bundan başqa, onların kapilyarları genişliklərə malikdir ki, bu da vəzinin məhsulunun qana keçməsinə şərait yaradır. Daxili sekresiya vəzilərinin ifraz etdiyi bioloji aktiv- maddələr hormon adlanır. Hormonlar maddələr mübadilə¬sində iştirak edir, orqanların böyüməsini və inkişafını tənzim edir. Orqanizmin inkişafına və böyüməsinə təsir edən məhsula hormonozon deyilir. Hormonlar qana keçərək, bütün bədənə yayılır, orqanların fəaliyyətini ya artırır, ya da azaldır və beləliklə orqanizmdə funksiyaların humoral tənzimində iştirak edir. Humoral tənzim də müstəqil olmayıb sinir sisteminin tabeçiliyində olur, yəni daxili sekresiya vəziləri və sinir sistemi bir-biri ilə sıx rabitə¬də fəaliyyət göstərərək, birlikdə neyro-humoral tənzim sistemini təşkil edir. Daxili sekresiya vəzilərinə aşağıdakılar aiddir: qalxa- nabənzər vəzi, qalxanabənzərətrafı vəzilər, timus (çəngələ- bənzər vəzi), böyrəküstü downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|