S e t a 1 y ı l l ı ğ ı

585

o r t a d o ğ u ’ d a   y e n i   d ü z e n   a r a y ı ş l a r ı

kularını yadsımaya yetmemektedir. Bunların 

başında ise siyasi istikrarı sağlama sürecinde, 

iç çatışmaya varma ihtimali dahi taşıyan güç 

paylaşımındaki  rekabet  gelmektedir.  Libya’da-

ki zaferin siyasi yüzü hiç şüphesiz Ulusal Ge-

çiş Konseyi’dir. Ancak Kaddafi döneminde 

bürokraside yer almış isimlerin yanısıra yeni 

muhalif isimlerin de konseyde yer alması güç 

paylaşımında ortaya çıkabilecek çatlakların ilk 

sebebi olarak varlığını korumaktadır. Bütün bu 

paylaşımda hesaba katılması gereken bir diğer 

unsur ise muhaliflerin silahlı kanadıdır. Siyasi 

ve askeri kanat arasında varolan ayrılıklar, özel-

likle milislerin silahsızlandırılması sürecinde ve 

zaferin asıl sahibi olarak kendini gören muhalif 

komutanların beklentilerinin karşılanmaması 

halinde daha da keskinleşecektir. Libya’da sava-

şın siyasi ve askeri galiplerinin yanısıra NATO

bünyesindeki devletlerin zaferdeki paylarından 

yola çıkarak bütün bu güç paylaşımına müdahil 

olmaları ihtimali ise Libya açısından hesapları

daha karmaşık hale getirirken, siyasi istikrarın 

sağlanmasını güçleştirecektir.

Kısacası Libya’da mağlup tek olmasına karşın,

galibiyeti elde edenlerin çok parçalı bir yapı 

sergilemesi en temel sorunlardan birini oluş-

turmaktadır. Bu mücadelenin içinde, Libya’nın,

isyanın çıkış noktasını teşkil eden siyasi talep-

lere cevap vermesi, demokrasiyi oturtması, 

ekonomiyi düzeltip, gelir dağılımındaki eşitsiz-

likleri gidermesi ve bu arada bir arada kalmayı 

başarabilmesi gerekmektedir. Siyasi anlamda 

atılacak adımların başında yeni bir anayasa-

nın yazılması, siyasi partilerin kurulması, ser-

best seçimlerin yapılması ve insan hakları re-

formlarının uygulamaya konması gelmektedir. 

NATO’nun  operasyonunu  sona  erdirdiği  31

Ekim günü Abdel Rahim el-Kib yeni başbakan

olarak seçilmiş ve sekiz ay içinde düzenlenecek 

meclis seçimlerine kadar geçici hükümet görevi 

görecek yeni kabinenin ilanı ile Libya yeni bir

döneme girmiştir. Bununla birlikte kabinenin 

kurulması sorunların aşıldığı anlamına gelme-

mektedir. 

Libya’da  siyasi  sorunlarla  birlikte  acil  olarak

çözüm bekleyen konulardan biri ekonomik ya-

pılanmadır. Bu sorun, eski yönetimin yarattığı 

ve revizyon girişimlerinin kısmi uygulamaları 

ile çarpışıklaşmış ekonomik sistemin geride bı-

raktığı sorunların ötesinde bir nitelik taşımak-

tadır.  Libya  nüfusunun  %60’ını  iş  beklentisi

içinde olan 30 yaş altı gençler oluşturmaktadır. 

İş beklentisi içinde olan genç nüfusun, gelir da-

ğılımındaki eşitsizliğin giderilmesi yönündeki 

taleplerinin Libya’da isyanı tetiklediği de hatır-

da tutulmalıdır. 

Bütün bu tartışmalar içinde Libya’nın geleceğin

yine de umut taşıdığını söylemek gerekir. 42 

yıllık bir diktatörü deviren Libya halkının bun-

dan sonraki süreçte haklarına daha çok sahip 

çıkacak olması ve reform yönünde gösterdiği 

irade bu umudu beslemektedir. 

---

586

a r a l ı k   1 1

Salih rejimini devirmek amacıyla birleşen halk, 

Salih’e perde arkasından ülkeyi yönetme hakkı 

veren yetki devri anlaşması ile devrimlerinin 

ellerinden çalındığına inanıyor.

Yemen Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih, 23 

Kasım’da 33 yıllık iktidarına son veren yetki 

devri anlaşmasını imzaladı. Anlaşmanın imza-

lanması, Salih’in, Tunus, Mısır ve Libya lider-

lerinin ardından devrilen dördüncü diktatör 

olduğu yorumlarını gündeme getirse de sonra-

sında yaşanan gelişmeler Salih devrinin henüz 

kapanmadığına işaret ediyor. İmza töreninin 

ardından Salih’in kendinden emin bir tavırla 

“ülkeyi kaosa sürükleyen” isyancıları affettiğini 

açıklaması “hangi sıfatla?” sorusunu akla geti-

rirken, anlaşmayı protesto eden on binlerce Ye-

menlinin sokağa dökülmesi ise Yemen’de sula-

rın daha uzun süre durulmayacağını gösteriyor.

Arap Ayaklanması rüzgarına kapılmış küçük 

bir ülke olarak resmedilen Yemen, iç ve dış di-

namikler hesaba katıldığında, önemi azımsan-

mayacak bir unsur olarak karşımıza çıkmakta. 

Arap Denizi ve Kızıldeniz’e olan sınırı, komşu 

Körfez ülkelerinin dünyaya petrol transferi 

yaptığı rota üzerindeki Aden Körfezi ve Afri-

ka Boynuzu’na olan dirsek temasıyla Yemen’in 

jeostratejik önemi, ülkenin isyan dalgasındaki 

rolünü küresel ölçekte artırmakta. Bunun yanı 

sıra Yemen’in nüfusunun %45’ini oluşturan Şi-

iliğin Zeydi mezhebine bağlı nüfusa karşı %55 

Sünni nüfus Suudi Arabistan ve İran denkle-

minde bölgesel güvenliği etkileyecek yapıda. 

Ülkenin  güneyinde  konuşlanan  El-Kaide’nin

varlığı ise başta ABD olmak üzere Batı dünyası-

nın ilgisini Yemen’de tutmaya yetiyor.

Çatışmalar neden kaynaklanıyor?

Bugün Yemen’deki çatışmalar tek bir eksen-

de görünse de, aslında pek çok farklı grubun 

rejimle çatışması söz konusu. Bunların başın-

da muhalif halk geliyor. Başkent Sana ve Taiz 

başta olmak üzere ülke genelinde rejimin kötü 

yönetimine, yoksulluğa ve işsizliğe karşı bir ara-

ya gelen Yemenliler, Salih’in devrilmesi için 10 

aydır gösteriler düzenliyor. Hükümet güçleri 

ise bu gösterileri şiddet kullanarak bastırmaya 

çalışıyor. Ancak Salih karşıtı muhalefet sadece 

SETA YORUM

Yemen Devrimi: Yetki Devri mi, 

Salih Devri mi?

Yemen’de  artan  şiddetin  komşu  Körfez  ülkelerini  tedirgin  etmesiyle  Nisan  ayında 

ABD himayesinde Körfez İşbirliği Konseyi’nin uzlaşı girişimleri başladı.

SALIHA ZIYA

---