133
b a l k a n l a r ’ d a s i y a s i k r i z
24 Mart 2011
• Tutuklanan gazeteci Ahmet Şık’ın “İmamın Ordusu”
kitabının dijital kayıtlarına, İthaki Yayınevi ve Radikal
Gazetesine yapılan polis operasyonuyla el konuldu ve
kopyaları silindi.
• Libya’da Muammer Kaddafi’ye bağlı tanklar Misrata
kentine girdi. Kaddafi güçlerinin Misrata’ya düzenlediği
saldırılarda 109 kişinin öldüğü, 1300 kişinin yaralandığı
bildirildi. Libya hükümeti de, koalisyon güçlerinin
beş gündür hava saldırılarında ölen sivillerin sayısının
yaklaşık 100’ü bulduğunu açıkladı. Libya devlet
televizyonu, koalisyon güçlerinin hava saldırısında
başkent Trablus ile Tacura kentlerinde yerleşim yerleri
ile askeri bölgelerin hedef alındığını bildirdi.
25 Mart 2011
• NATO sözcüleri, Libya’da uçuşa yasak bölgeyi
denetleyecek hava harekatının komuta merkezinin
İzmir’deki NATO hava üssü olacağını bildirdi.
• Ürdün’ün başkenti Amman’da, seçim yasası ve
anayasanın değiştirilmesi için gösteri yapan gençlerin
iktidar yandaşlarının saldırısına uğradığı, olaylarda 57
protestocunun yaralandığı bildirildi.
27 Mart 2011
• Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) yapıldı.
• Suriye’nin Lazkiye kentinde çıkan çatışmalarda, son iki
günde 12 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.
• İsrail, Gazze Şeridi’ne hava saldırısı düzenledi. Saldırıda,
2 Filistinli hayatını kaybetti.
28 Mart 2011
• Başbakan Erdoğan Irak’a resmi ziyarette bulundu.
• NATO Sözcüsü Oana Lungescu düzenlediği basın
toplantısında, uluslararası koalisyonun Libya
operasyonunun NATO komutasına geçiş sürecinin
başladığını belirterek, NATO’ya geçişin “kademeli
olacağını ve birkaç gün alacağını’’ belirtti.
• Suriye Devlet Başkanı Yardımcısı Faruk El Şara, El
Menar televizyonuna yaptığı açıklamada, Devlet Bakanı
Beşar Esad’ın tüm Suriyelileri mutlu edecek kararları
açıklayacağını belirtti.
29 Mart 2011
• Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak ziyaretinin ikinci
durağı olan Necef’te Şii dini lider Büyük Ayetullah
Ali Sistani ile görüştü. Başbakan Erdoğan, daha sonra
Erbil’e giderek, uluslararası havalimanının resmi açılış
törenine katıldı.
• ÖSYM Başkanlığı’nı vekâleten yürüten Ali Demir,
Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) yapıldıktan 2 gün
sonra, bu göreve yeni usullere bağlı olarak asaleten
atandı.
• İngiltere’nin başkenti Londra’da düzenlenen Uluslararası
Libya Konferansı, 40’a yakın dışişleri bakanı ile çok
sayıda uluslararası kuruluştan yetkililerin katılımıyla
yapıldı.
• Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, hükümetin istifasını
kabul etti. Esad’ın, istifa eden hükümetin başındaki Naci
Itri’yi geçici başbakan olarak görevlendirdiği bildirildi.
30 Mart 2011
• HSYK Birinci Dairesinin ‘Adli Yargı Kararnamesi’
yayınlandı. 128 hakim ve savcının görev yerini değiştiren
kararname ile İstanbul Cumhuriyet Başsavcı Vekili
Turan Çolakkadı, İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı oldu.
Özel yetkili İstanbul Cumhuriyet Savcıları Zekeriya Öz
ve Fikret Seçen ise İstanbul Başsavcı Vekilliğine getirildi.
• 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun yasalaştı.
• Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad parlamentoda
yaptığı konuşmada, Dera kentinde yaşanan gösterilere
değinerek, Suriye’nin “büyük bir komplo” ile karşı
karşıya olduğunu, Suriye’nin Arap dünyasında
olanlardan etkilenmemesinin söz konusu olmadığını,
protestoların “ulusu için bir test” olduğunu belirterek,
bölgedeki gelişmelerden etkilendiklerini ve reformları
desteklediklerini ifade etti.
31 Mart 2011
• 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine
Dair Kanun yasalaştı.
• “Yargıyı hızlandırmak” için bazı kanunlarda değişiklik
öngören tasarı, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek,
yasalaştı. Kanuna göre, birçok fiil mahkemeye gitmeden
para cezasının konusu olacak.
• MAZLUMDER, “Gazze filosuna yönelik İsrail saldırısına
ilişkin Türkiye ulusal yargı mercilerinde yürütülen
hukuki süreç ve değerlendirme raporu”nu açıkladı.
• NATO, Libya’daki askeri operasyonu devraldı. NATO
Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen Brüksel’de
yaptığı açıklamada, NATO’nun Libya operasyonunun;
uçuşa yasak bölge, silah ambargosunun denetlenmesi
ve Kaddafi’ye bağlı güçlerin sivillere saldırılarının
önlenmesi konularını kapsadığını söyledi.
• Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Anayasa
Mahkemesine Bireysel Başvuru Konferansı’nda yaptığı
konuşmada, 12 Eylül 2010’da yapılan referandum
sonucu Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı
tanındığını hatırlatarak “Anayasa Mahkemesi yüksek
yargı organlarının üzerinde süper mahkeme şeklinde
bir görev icra etmeyecektir, bir itiraz mercii değildir,
bir istinaf mercii değildir ve bu, anayasada çok açık bir
şekilde belirtilmiştir” dedi.
kronoloji
m a r t 1 1
134
m a r t 1 1
Libya’da 17 Şubat’ta Kaddafi’nin gitmesi ve re-
form talebi ile başlayan gösteriler ve ardından
patlak veren iç savaş, ABD’nin savaş gemilerini
“gerekebilir” diyerek bölgeye göndermesi ile baş-
ka bir evreye girdi. Kaddafi’nin tutumunu değiş-
tirmemesi ve her geçen gün Libya’da daha fazla
insanın hayatını kaybediyor oluşu, uluslararası
kamuoyunun vicdanını bir şeyler yapılması yö-
nünde harekete geçirmiş durumda. ABD, bu
iklimden güç alarak kendine görev çıkarma ça-
basında. Ancak Libya’da durumun her geçen gün
daha vahim bir hal alması, uluslararası hukukun
çiğnenmesine gerekçe olamayacağı gibi böyle bir
müdahalenin arkasında yatan gayeleri ve doğu-
racağı vahameti görmemizi de engellememeli.
İnsani müdahalenin hukuki boyutu
İnsani müdahale uluslararası hukukun en tar-
tışmalı konularından. İnsani gerekçeler ileri sü-
rülerek yapılan müdahaleler, genellikle dünya
kamuoyunda destek bulmaktadır. Ancak BM
Anlaşması devletlerin birbirlerine karşı kuvvet
kullanmasını yasakladığı ve meşru müdafaa dı-
şında bir istisna saymadığı için, bu çeşit bir mü-
dahale açıkça uluslararası hukuka aykırıdır ve
insani gerekçeler bu durumu ortadan kaldırmaz.
Müdahale, sadece güçlü devletler tarafından za-
yıf devletlere karşı uygulanabilecek bir yaptırım
olduğu için, güçlü devletler tarafından hege-
monyalarını pekiştirme aracı olarak kolaylıkla
keyfi hale getirilebilir ve bu durum yeni bir kaos
ortamına davetiye çıkarabilir.
ABD için ne ilk olur ne de son
ABD’nin “insani müdahale” sicili oldukça ka-
barıktır. Yugoslavya’nın dağılmasının ardından
gelen NATO operasyonları ve 11 Eylül sonrası
ABD’nin Ortadoğu’daki müdahalelerinde hep
insan hakları dili kullanılmıştır. Bu ahlaki vurgu,
her ne kadar ABD’nin bu savaşlardaki rolünün
hukuki açıdan sorgulanmasını engellemese de,
tepkileri hafifletmiş ve Amerikan yönetimlerini
rahatlatmıştır. ABD, gerçekten istikrar ve insan
hakları adına bütün ülkelere aynı hassasiyet ile
mi yaklaşmaktadır? Sadece 1990’larda Ruanda,
Arnavutluk, Cezayir, Angola, Azerbaycan, Bos-
SETA YORUM
ABD’nin Libya’daki “Insani”
Kaygıları
Libya’da 17 Şubat’ta Kaddafi’nin gitmesi ve reform talebi ile başlayan gösteriler ve
ardından patlak veren iç savaş, ABD’nin savaş gemilerini “gerekebilir” diyerek bölg-
eye göndermesi ile başka bir evreye girdi.
SELIN M. BÖLME
libya’ya müdahale