S e t a 1 y ı l l ı ğ ı

151

e r b a k a n ’ ı n   v e f a t ı

Türkiye siyasetinde az görülen biçimiyle ütop-

yacı bir lider olan ve hayalleri peşinde koşmak-

tan vazgeçmeyen Erbakan, maraton koşucusu 

gibiydi. Yılmadan, usanmadan, inatla çalışan 

Erbakan bu çalışmalarının sonucunu 71 ya-

şında başbakan olarak aldı. Hastane odasında 

dahi partisinin çalışmalarını yakından izleyen 

bir lider olarak aslında nesli tükenen bir kuşağı 

ve duygu dünyasını temsil ediyordu. Necmet-

tin Erbakan’la ilgili çok şey söylenebilir; ancak 

onun görüşlerini benimsemeyenlerin dahi tak-

dir ettiği vasfı, kendisinin mücadeleci karakteri 

ve çalışkanlığıdır.

Dört partisi rejim muhafızları tarafından kapa-

tılan Hoca, devletine küsmedi ve onu hiçbir za-

man hasım ilan etmedi. Mutedil mizacı belki de

onun en farklı taraflarından biriydi. Düzene sa-

vaş ilan etmek yerine, düzenin içinde kalıp dü-

zeni değiştirmeyi bir siyasal ilke haline getiren 

Erbakan, rakiplerinin her türlü horlamasına 

rağmen inandığı doğruları savunmaktan geri 

durmadı. Siyaset sahnesine çıktığı ilk günden 

beri topluma özgüven aşılayan ve İmparatorluk 

pratiğine dikkat çeken Erbakan, sağlam teşki-

latçılığıyla halkı sokak sokak, köy köy örgütledi.

1969 seçimlerinde Konya bağımsız milletve-

kili olarak başladığı siyasî mücadelesinde dört 

başbakan, iki cumhurbaşkanı çıkardı. Bitmez, 

tükenmez iyimserliği ve nüktedan tavrı, onun 

rakipleri tarafından dahi sevilmesine yol açtı. 

erbakan’ın vefatı

27 ŞUBAT 2011 - 

Millî Görüş hareketinin lideri Necmettin Erbakan’ın 27 Şubat 2011’de ve-

fat etmesi, 1960’lı yılların sonunda siyasete atılan ve Başbakanlık dâhil birçok görevde bulunan 

usta siyasetçinin mirasının değerlendirilmesine yol açtı. 1980’li yıllarda Refah Partisi’nin başına 

geçen Erbakan, özellikle 28 Şubat sürecinde vesayetçi güçler tarafından iktidardan düşürülmesi 

ile hafızalarda yer etmişti. Ölümünün ardından yapılan değerlendirmelerde, Erbakan’ın İslami 

siyasal hareketi demokratik rejime entegre ederek Yeni Türkiye’nin temellerini oluşturduğuna 

dikkat çekildi.

---

152

m a r t   1 1

Siyasal konularda kimi zaman milliyetçi, kimi 

zaman ümmetçi bir söylem tutturan Erbakan, 

uzun süre demokrasiyi istismar etmekle eleşti-

rildi. 28 Şubat post-modern darbesinde haksız 

biçimde iktidardan uzaklaştırılmasına rağmen 

o bütün zamanlarda demokrasiye bağlı kaldı. 

28 Şubat sürecinde zahiren kaybetti gibi gö-

rünse de tarihin ve toplumun önünde kazandı. 

Zaman onun tezlerini haklı çıkardı.

 

Ahlâk ve kalkınma modeli

Bir mücadele ve aksiyon adamı olan Erbakan, 

Batı taklitçiliğine karşı çıkarak yeni bir düzen 

kurulmasını savundu. Onun kişiliğinin ve siya-

sal hareketinin özgünlüğü tam da bu noktada 

yatmaktaydı. Erbakan Hoca mevcut düzeni 

elinin tersiyle iterek topluma yeni bir düzen ve 

yeni bir Türkiye hayali vaat etti. İlk partisine 

“Milli Nizam” yani “Milli Düzen” ismini vere-

rek düzen konusuna ne kadar önem verdiğini 

ve III. Selim’in ‘Yeni Düzen’inden bu yana de-

vam eden silsileyi yakından izlediğini ortaya 

koydu.

Bülent Ecevit’in “bu düzen değişmelidir” cüm-

lesini kullanmadan düzeni sessizce değiştirdi. 

Altmışlar Türkiye’sinin esaslı tartışma konula-

rından biri olan “Düzen” konusunda en kalıcı 

olan isimlerden biri oldu. Doğan Avcıoğlu’nun 

“Türkiye’nin Düzeni”, Ecevit’in “Düzen değiş-

melidir” tezleri karşısında millici ve manevi-

yatçı bir düzen arayışında olan Erbakan, zaman 

içinde tezlerini kırıp dökmeden hayata geçirdi. 

Erbakan “düzen değişmelidir demeden, dü-

zeni değiştirme” başarısı gösterdi ve sessiz bir 

inkılâp gerçekleştirdi.

Yapıcı ve mutedil tutumuyla nevi şahsına mün-

hasır  bir  siyasetçi  olan  Necmettin  Erbakan,  4

defa partisi kapatılmasına, yasaklanmasına, 

mahkûm olmasına rağmen askerle ve devletle 

kavga etmeyerek kendisinden sonra gelenlerin 

önünü açtı. Bir lider olarak Erbakan’ın en farklı 

yönlerinden biri bu ılımlı mizacıdır. Sonsuz bir 

iyimserlik denizinde yol almaya çalışan Erba-

kan, bu tavrını kalıcı bir stratejinin parçası ola-

rak görüyordu. Tersinden bir okumayla ‘İslam 

demokrasiyle bağdaşır mı?’ sorusuna bizzat ha-

yatıyla cevap verdi.

Batı’nın medeniyetini değil tekniğini almayı 

savunan ve Tanzimat Batıcılığını tenkit eden 

Necmettin Erbakan’ın, siyasal felsefesini en iyi

“ahlak ve kalkınma” terimleri özetlemektedir. 

Antiemperyalist bir siyasal dili olan Milli Gö-

rüş Hareketi, ağır sanayi hamlesiyle ulusal bir 

kalkınma mücadelesi vermeyi amaçlamaktaydı. 

Savunma sanayii başta olmak üzere topyekûn 

bir sanayileşme fikrine sahip olan Milli Görüş

Hareketi bu söylemiyle bugün Anadolu Kap-

lanları olarak tanımlanan yeni bir sermaye sı-

nıfı yaratmıştır. 

Erbakan’ın söyleminin gücü ve fikirlerinin 

tutarlılığı onun talebelerinin geldiği noktada 

çok daha iyi görülecektir. Süleyman Demirel, 

Turgut Özal gibi merkez sağda siyaset yapan 

arkadaşları ve aynı kuşakta olup merkez solda 

siyaset yapan Bülent Ecevit’in partilerinin ve 

izleyicilerinin durumu göz önüne alındığın-

da  Necmettin  Erbakan’ın  siyasal  portresinin

önemi daha iyi anlaşılacaktır. Erbakan, Türki-

ye siyasetindeki fikirsizlik zaafına kapılmadan 

siyasal yürüyüşünü devam ettirirken türlü zor-

luklara rağmen tezlerinden vazgeçmemiştir.

Eski Türkiye’nin liderlerinden biri olan Necmet-

tin Erbakan, diktiği fidanlarla yeni Türkiye’nin 

temellerini  attı.  Uzun  siyasî  mücadelesinde

çok sayıda başarı ve başarısızlık bulunan Hoca 

yılmadan mücadele etmesiyle öne çıktı. Hare-

ketini siyasal ve toplumsal bir okul haline geti-

ren Erbakan, çevreden gelip merkeze yerleşen 

ve  merkezi  değiştiren  bir  liderdi.  Necmettin

Erbakan, mücadelesi, kişiliği ve toplumsal ön-

derliğiyle Türkiye siyaseti için özgün bir portre 

olarak tarihteki yerini alırken geride büyük ve 

önemli bir siyasal miras bıraktı.

Zaman, 2 Mart 2011

“

Erbakan  “düzen  değişmelidir 

demeden,  düzeni  değiştirme”  başa-

rısı gösterdi ve sessiz bir inkılâp ger-

çekleştirdi.

---