y
əni aortal stenozun mövcudluğu inkar edilir. Eyni zamanda
aortal
requrgitasiya
nın olması şübhə altına düşür, çünki belə halda nəbz təzyiqi,
əksinə yüksəlir. Burada müstəsnalıq miokardın yığılma funksiyasının
z
əifliyi fonunda ola bilər.
N
əbz dalğasının ləng artmasında arteriya üzərində palpasiya olunan
z
ərbə zəifləyir və ya əllənmir. Buna nəbz dalğasının yumşalması və ya
hamarlaşması deyilir.
Yuxu arteriyalar
ı üzərində nəbz dalğasının artma sürətinin azalması
aortal stenozun mövcudluğuna ehtimal yaradır, yəni onun
mümkünlüyünü göst
ərir. Əvvəllər bu yastı və kiçik nəbz (pulsus parvus)
adlandırılmışdır. Bu zaman nəbz dalğasının yoxuşunda anakrotik insizura
(yoxu
ş çuxurcuqları) qeyd edilir. Yuxu arteriyaları üzərində nəbz
dalğasının ləngiməsi və ya hiss olunmaması aortal stenoza aiddir.
Arterioskleroz v
ə aortaskleroz zamanı damar divarı rigidliyinin artması
hesabına, nəbz dalğasının artma sürəti artır və yuxu arteriyaları üzərində
n
əbz dalğasının artma sürəti normallaşır.
Qapaqüstü aortal stenoz zamanı sağ yuxu və sağ körpücükaltı
arteriyalarda, sol v
ə analoji damarlara nisbətən nəbz dalğasının artma
sür
əti və qan təzyiqi göstəricisi yüksək olur. Buna səbəb qan axınının,
qalxan aorta il
ə çiyin-baş kötüyünə (truncus brachiocephalicus) və
burdan d
a sağ yuxu və körpücükaltı arteriyalarına yönəlməsidir.
Yuxu arteriyası üzərində nəbz dalğasının, ürəyin uc vurğusundan
geri qalması, xəstədə aortal stenozunun mövcudluğunu göstərir.
N
əbz təzyiqinin normal qalması fonunda nəbz dalğasının artma
sür
ətinin çoxalması, ürəyin sol mədəciyinin atım həcminin artdığı və
qanın iki dəlikdən sol mədəciyi tərk etdiyi hallarda qeyd edilir (mitral
requrgitasiya v
ə ya mədəciklərarası çəpərin defekti). Mitral requrgitasiya
v
ə mədəciklərarası çəpərin defekti zamanı, ürəyin
sol mədəciyinin
h
əcmlə yüklənməsi və Starlinq effektinə görə qanın qovulma sürətinin
artması baş verir. Başqa sözlə qanın qovulma müddətinin
d
əyişilməməsindən, qanın qovulma sürətinin artırılması lazım gəlir.
Hipertrofik subaortal stenoz v
ə ya hipertrofik
obstruktiv
kar
diomiopatiya zamanı nəbz dalğasının artma sürəti çoxalır, yəni nəbz
dalğası sürətlə yüksəlir. Hipertrofik obstruktiv kardiomiopatiyada
obstruksiya, ür
əyin sol mədəciyindən çıxış yolunun yığılması, mitral
qapaq taylarının qalınlaşmış mədəciklərarası çəpərlə birləşməsindən baş
verir. Ür
ək qanın 80%-nin obstruksiyaya qədər qovulmasına nail olmaq
üçün, katexolaminl
ərin miokarda artan təsiri altında, qanın qovulma
sür
ətini artırır. Bu xəstəlikdə nəbz dalğasının artma sürəti çox yüksəkdir.
N
əbz dalğasının sürətli və böyük olması aortal requgitasiya,
persist
əedici arterial keçid, aortanın koarktasiyası, tireotiksikoz,
hamil
əlik və ağır dərəcəli anemiya zamanı rast gəlinir. Belə nəbz böyük
26
v
ə ya yüksək nəbz adlanır (pulsus celer et maqnus). Sözügedən
hal bəzən
iri arteriovenoz fistula v
ə ya anadangəlmə arterial kötük sindromunda
qeyd edilir.
Aortal requrgitasiya v
ə mitral mədaxil, ürəyin diastolik
h
əcmini artırdığı hallarda, sistola zamanı aortaya daxil olan qanın
miqdarı çoxalır.
Aortal requrgitasiya
zamanı qanın diastolik təzyiqi azalır. Buna
s
əbəb qanın diastola zamanı aortadan sol mədəciyə qayıtması və
damarların periferik müqavimətinin reflektor azalmasıdır. Periferik
damar müqavim
ətinin azalması isə, sistola zamanı artıq miqdarda aortaya
daxil olan qanın təzyiqi altında aortal və karotid sinusların genəlməsi ilə
əlaqədar olaraq baş verir. Ürək çatışmazlığının meydana çıxması və
ür
əyin atım həcminin azalması, periferik damar müqavimətinin artmasına
g
ətirib çıxarır və bu diastolik arterial təzyiqin yüksəlməsinə kömək edir.
Aortal requrg
itasiya zamanı nəbzin
və ya daha doğrusu nəbz
dalğasının yayılma sürəti, ayaqüstü vəziyyətdə artır. Buna səbəb aortal
requrgitasi
yanın ayaqüstü vəziyyətində artması yox, simpatik sinir
sisteminin aktivl
əşməsidir (qanda katexolaminlərin artması, periferik
arteriyalarda n
əbzin sürətini artırır və periferik damar müqavimətini
yüks
əldir).
Persista
siyaedici arterial keçid zamanı ürəyin sol mədəciyinə,
aortadan ağciyər arteriyasına atılan qan, əlavə olaraq daxil olur. Nəticədə
sol m
ədəciyin diastolik həcmi, sistolik atımı çoxalır, nəbz dalğasının
yayılma sürəti və nəbzin gərginliyi yüksəlir.
Aortal requrg
itasiyanın qəflətən başlandığı hallarda bir müddət
ərzində böyük və sürətli nəbz müşahidə olunmaya bilər. Buna səbəb
mitral qapağın diastola zamanı tez bağlanması və sol qulaqcıqdan qanın
sol m
ədəciyə daxil olunmasının dayanması və həm
də sol mədəciyin
diastolik h
əcminin, perikardın reflektor müqaviməti altında çox da arta
bilm
əməsidir. Xəstəliyin gedişində ürək çatışmazlığının inkişaf etməsi,
aortal requrg
itasiyanın periferik nəbz simptomlarının itməsinə gətirib
çıxarır.
Aortal requrg
itasiya zamanı bud arteriyaları üzərində Traubenin
ikili tonu, Dürozyenin ikili küyü, auskultativ
olaraq eşidilir. Onun
eşidilməsi nəbz dalğasının sürəti və böyük dolma həcmilə əlaqədardır.
Onu da qeyd ed
ək ki, ürəyin üçtaylı qapağın çatışmazlığında, bud venası
üz
ərində, ürəyin sistolik tonları eşidilir. Dürozyenin ikili küyü, bud
arteriyasının üzərinə stetoskop ilə təzyiq etdikdə meydana çıxır. Qanın
t
əzyiq olunan yerdən irəli və geri hərəkəti bu küyü yaradır. Yadda
saxlamaq lazımdır ki, qasıq nahiyəsi üzərində, ürəyin qulaqcıqlarının
gücl
ənmiş fəaliyyəti zamanı ikili ton, bud venası və arteriyası olmaqla
eşidilə bilər.
27