SəADƏt davud qizi məMMƏdova
Yüklə 1,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- YOXLAMA SUALLAR
- REFERAT MÖVZULARI 1.Sosial layihələşdirmənin sosial texnoloji metodları 2.Sosial texnologiyalar 3.Əsas və xüsusi sosial texnologiyalar ƏDƏBİYYAT
202 Sosial proseslər analiz edilərkən, onların daşıyıcıları, subyektləri, subyektiv və obyektiv əsasları aşkar edilir, təşkilati formaları, onlardakı təhriflər, deformasiyalar, sosial proseslərin təkamüllü fomaları müəyyənləşdirilir. Qeyd olunan məsələlərin həlli layihələşdirmə zərurəti yaradır, belə ki, layihələşdirmə və tətbiq etmə məqsədi daşıyan sosial texnologiyalar mövcud prosesin texnologiyalaşdırılmasına yönəlir. Sosial proseslərin texnologiyalaşdırılması zamanı tətbiqi sosiologiyanın metodlarından – sosial adaptasiya, sosial islah, sosial münaqişələrin həlli texnologiyaları və s. istifadə edilir. Sosial texnologiya ilk növbədə nəticəli və rasional məqsədyönlü sosial təsir metodlarının və metodikasının işlənib hazırlanmasıdır. Texnoloji ardıcıllığına görə texnoloji əməliyyatlar əlaqələndirilmiş, tabe edilmiş, nizamlanmış və tənzimlənmiş olur. Sosial texnologiyalar dəyişən şəraitin, yeni, qeyri-adi vəziyyətlərin tədqiqində yüksək dinamikliyi, ümumiliyi, uyğunlaşması ilə təsir metodikasından fərqlənir. Sosial texnologiyalar özünütənzimləmə, özünükökləmə, özünüislah və özünü təkmilləşdirmə prinsipləri əsasında qurulur. Sosial texnologiyalar sosial dəyişikliklər və sosial dərketmənin vasitəsi kimi fənlərarası metodlar əsasında formalaşır. Fənlərarası sosial texnologiyanın üstünlükləri tədqiqat obyekti və ona məqsədyönlü təsiretmə vasitələri haqqında tam təsəvvür yarada bilməsi ilə bağlıdır. Bu əsasda sosial obyektin xüsusiyyətləri, mahiyyəti, sosial dinamikanın xüsusiyyətləri aşkar edilir. Sosial texnologiyaların əsas məsələsi məqsədyönlü təsirdən sonra sosial obyektin hər cür dəyişmə imkanları və nəticələrinin nəzərə alınması ilə bağlıdır. Fənlərarası yanaşma əsasında xüsusi, əsasən riyazi vasitələrlə kəmiyyət, statik analiz həyata keçirilə bilər. Fənlərarası metodologiyanın və metodikanın istifadə edilməsi zamanı bəzi çətinliklər meydana çıxır. Bu bilavasitə ayrı-ayrı elmlərin yüksək səviyyəli ixtisalaşması, onların metodlarının, metodikalarının avtomatlaşdırılması, xüsusi idrak vasitələri, nəzəri müddəaları, empirik bazası, standartları, meyarları, dəqiqliyi, səmərəliliyi, rasionallığı və s. ilə bağlıdır. Sosial texnologiyalarda bu metodların istifadə edilməsi qeyd edilən maneələrin aradan qaldırılmasını tələb edir. İlk növbədə sosial texnologiyaların sosial obyektin dərk edilməsi və dəyişdirilməsilə bağlı «siyasətinin» hazırlanması vacibdir. Bu siyasət özündə ümumi (strategiya) və xüsusi (taktika və metodika) olanı birləşdirir. Fənlərarası metodologiyanın sosial texnologiyaların əsas metodu kimi istifadəsi zamanı fənlərarası tədqiqatın mərhələli təsviri vacibdir. Bu zaman ilk növbədə fənlərarası yanaşmanın aktuallaşması, yəni problemin bir fənn çərçivəsində həll olunmasının qeyri- mümkünlüyünün əsaslandırılması tələb olunur. Növbəti mərhələ tədqiqat obyekti və məqsəydyönlü fəaliyyətlə bağlı sistemli yanaşmanın 203 reallaşdırılmasıdır. Nəhayət, bir elmin metodlarının digər elm sahəsində tətbiq edilməsi hüdudları müəyyənləşdirilir. Sosial texnologiyalarda fənlərarası metodların istifadəsi zamanı həmin metodların bir neçə səviyyəsi nəzərə alınmalıdır. Birinci səviyyə – sistem nəzəriyyəsi baxımından sistemli yanaşma, ikinci səviyyə – təşkilatlanma nəzəriyyəsi və təcrübəsinin ümumi prinsipləri ilə bağlı olan təşkilatlanma səviyyəsi, üçüncü səviyyə – kompleks yanaşma, dördüncü səviyyə – məntiqi-riyazi yanaşma, beşinci səviyyə – qlobal yanaşma ilə bağlıdır. Sosial texnologiyaların metodologiyasında fənlərarası yanaşma xüsusi anlayışlar bazasının yaranmasına səbəb olur. Xüsusi sosial texnologiyaların metodologiyası ümumi sosial texnologiyalarla bağlıdır. Sosial texnologiyalar çərçivəsində sosial obyektə məqsədyönümlü təsir zamanı aşağıdakılar mərhələlər izlənilir: əmələ gəlmə (törəmə) – formalaşma (təşkilatlanma) – sistem – tamlıq – başaqa sistemə çevriləmə (dəyişilmə). Xüsusi sosial texnologiyalarda sistemin üzvi vahidə çevrilməsi nəzərə alınmaya bilər. Sosial texnologiyalar sosial nəzəriyyə və sosial təcrübənin xüsusi forması olub, sosial təşkilatlanmanın, cəmiyyətin özünü dərk etməsinin, yəni sosial refleksiyanın xüsusi forması kimi çıxış edir. YOXLAMA SUALLAR 1.Sosial texnologiya dedikdə nə nəzərdə tutulur? 2.Əsas və xüsusi sosial texnologiyalar nə ilə fərqlənir? 3.Sosial texnologiyaların hansı ehtiyat sahələri fərqləndirilir? 4. Sosial proseslərin texnologiyalaşdırılmasının mahiyyətini izah edin. REFERAT MÖVZULARI 1.Sosial layihələşdirmənin sosial texnoloji metodları 2.Sosial texnologiyalar 3.Əsas və xüsusi sosial texnologiyalar ƏDƏBİYYAT: 1.Бергер П., Лукман Т. Социальное конструирование реальности : Трактат по социологии знания. М., 1995. 2.Карташов А.В. Проектное знание: опыт методологического анализа.// Системные исследования. Методологические проблемы. Ежегодник, 1988. М., 1989,с . 163. 3. Курбатов В.И. Курбатова О.В. Социальное проектирование: Учебное пособие. Ростов н/Д: «Феникс», 2001. 4.Луков В. А. Социальное проектирование : учеб. пособие. 6-е изд., испр. М. : Изд-во Моск. гуманит ун-та : Флинта, 2006. 5.Прогнозное социальное проектирование : Теоретико-методологические и методические проблемы / Ин-т социологии РАН ; отв. ред. Т. М. Дридзе. 2-е изд., испр. и доп. М. : Наука, 1994. 6.Тощенко Ж. Т., Аитов Н. А., Лапин Н. И. Социальное проектирование. М., 1982. Yüklə 1,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|