71
Səhər açıldıqdan sonra həmin alüminium örtüklü
furqon daha gümüş kimi
ağarmayacaqdı...
Yanarqayanın istisindən Məmmədağanın alnına, burnuna xırda tər damcıları
düzülmüşdü və Məsməxanım əlini uzadıb Məmmədağanın alnındakı tər damcılarını
sildi.
Sonra Məsməxanım soruşdu:
– Istidi sənə?
Məmmədağa dedi:
– Hə, istidi bir az.
– Bu saat yağış yağsaydı yaxşı olardı, hə?
– Hə.
– Istəyirsən yağış yağdırım bu saat?
– Yox.
– Qorxdun ki, yağdıra bilmərəm, hə? – Məsməxanım güldü, amma bu gülüş
başqa gülüş idi, bunu Məmmədağa yaxşı bilirdi, bu gülüş bu qara gözlərə bir gölgə
salmışdı və kölgə,
təbii ki, Humay quşunun kölgəsi deyildi – Qorxdun, hə?.. –
Məsməxanım əlini Məmmədağanın əlinin üstünə qoydu...
...Çayçı Qəzənfər həmişəki kimi sübh tezdən çayxanaya girib yekə samovara
od salmışdı, indi də taxta döşəməyə saldığı palazın üstündə bardaşqurma oturub
çəkiclə qabağındakı tabaqçada kəllə qənd sındırırdı, hərdən də başını qaldırıb
Bakıya gedən asfalt yola baxırdı və alüminium örtüyü gün işığında par-par
parıldayan tir furqonunu Bakıya tərəf gedən görəndə kişinin ürəyi arxayın oldu ki,
bu gün daha müştəriləri heç hara dağılmayacaq...
...Xanım qarının böyük oğlu Əbülfəz Binədə bağban işləyirdi, evi-eşiyi də
orada idi. Xanım qarı hərdən Buzovnadakı həyətlərindən əncir, üzüm vaxtı əncir,
üzüm; nar, heyva vaxtı nar, heyva dərib Binəyə aparırdı. (Əbülfəz deyirdi: « –
Neynirsən,
ay arvad, bunları özünə yük eləyib gətirirsən bura? Görmürsən nə qədər
əncir, üzüm var burda?» Xanım qarı deyirdi: « – Bunların ağacını, meynəsini atan,
baban əkib. Dadı gərək ayrı olsun səninçün bunların. Səninçün də, uşaqlarınçın da»).
Xanım qarı lap sübh tezdən gedirdi ki, oğlunu da evdə görsün. Buzovnada
magistral yolun kənarında dayanıb Bakıya
gedən avtobusa minirdi, yolüstü Binədə
düşürdü. Abşeron yollarındakı sürücülərin qoca arvadlara hörmət etməsi məlum bir
məsələ idi; sürücülər marşrut avtobuslarını yolun ortasında saxlayırdılar ki, Xanım
qarı minsin.
Budəfəki yekə maşın onun yanında dayananda qarı baxıb gördü ki, bu maşın
başqa maşındı, avtobus deyil.
– A-a-a... Bu neçə maşındı belə? Xaladelnikdi?
Bu maşın soyuducu maşın yox, Məmmədağanın alüminium örtüklü furqonu
idi ki, üstündə alabəzək hərflərlə «Pnevmatiçeskiy tir» sözləri yazılmışdı.
Məmmədağa kabinkanın qapısını açıb:
– Xaladelnik döyül, ay xala, – dedi. – Hara gedirsən?
–
Binəyə gedirəm, elə bildim avtobusdu bu, əl elədim...
– Gəl otur.
72
Xanım qarı əvvəlcə furqonu əməlli-başlı nəzərdən keçirdi, sonra yəqin bu
qərara gəldi ki, bu boyda böyük maşında gedəndə adamın başına heç bir iş gəlməz
və əlindəki əncirlə dolu iki tor zənbili yuxarı qaldırıb kabinkaya minmək istədi.
Kabinka asfaltdan xeyli hündür idi və Xanım qarının cəhdləri boşa çıxırdı.
Məmmədağa asfalta düşüb qarıya kömək elədi və furqon yerindən tərpənəndə
Xanım qarı ovurdlarını çəkib qayırma dişlərini ağzında yerbəyer edə-edə dedi:
– Cavanlığım bu yerlərdə keçib mənim, qırğı kimi burdan vurub, ordan
çıxırdım. Indi Allahın maşınına minə bilmirəm... Yaxşı deyiblər, vallah, lap
mükəmməl deyiblər ki,
hər şey vaxta baxsa da, vaxt heç nəyə baxmır...
Məmmədağa qabağındakı güzgüdə bu qarının rəngini itirmiş xırda gözlərinə,
heyva kimi büzüşmüş qırışlı sifətinə, qara kəlağayısının altından çıxan və xınadan
qızarmış ağ saçlarına baxdı və fikirləşdi ki, bəlkə bir vaxt bu qarı da dənizlə danışıb,
bəlkə bir vaxt bu qarı da Yanarqayanın üstündə çörək qızdırıb? Məmmədağa bunu
fikirləşdi və ürəyindən lap həzin bir ağrı gəlib-keçdi: illər quş olub ötüb-gedəcəkdi
və Zuğulba sahilindəki həmin qəribə yay gecəsi də quru bir xatirə olub qalacaqdı...
Yəni doğrudan bu cür olacaqdı?
Səmədullanın oğlu Fazil universitetin fizika fakültəsində oxuyurdu. (Qabaqlar
Məmmədağagilin məhəlləsindəki uşaqların çoxunun arzusu bu idi ki, böyüyüb şofer
olsunlar və böyüyəndə də arzularına çatırdılar. Şoferlikdən başqa bir də diş
texnikliyi ilə ayaqqabı tikmək dəbdə idi.
Amma indi zaman dəyişmişdi, məhəllənin
uşaqları məktəbləri qurtarıb institutlara girirdi, kimi həkim olurdu, kimi mühəndis
olurdu, hətta benzinsatan Meyranqulunun oğlu Əliqulu şair olmuşdu və Mayakovski
kimi misraları qırıq-qırıq şerlər yazırdı; Alxas bəy taxta kətili evlərinin qabağındakı
səkiyə qoyub otururdu və qalın şüşəli çeşməyini taxıb qəzetlərdə Əliqulunun
şerlərini oxuya-oxuya deyirdi: «– Əhsən! Bərəkallah!»).
Fazil bu yay üçüncü kursu bitirmişdi və hərdən elə qəribə şeylər danışırdı ki,
Fazilin gələcəkdə böyük alim olacağına məhəllədə heç kimin şübhəsi qalmırdı. Belə
qəribə bir şey də danışırdı Fazil: hamar bir yerdə bir dəmir parçasının qabağına
cürbəcür
maneələr düzürsən, bu maneələrin arasından sürüşüb keçmək çətin olur;
yuxarı başda maqnit tuturlar, dəmir parçası maqnitə tərəf gedəndə maneələrə ilişib
qalır, amma bir dəfə belə, iki dəfə belə, üç dəfə,
dörd dəfə belə, beşinci dəfə dəmir
parçası, elə bil, gözü varmış kimi, heç nəyə ilişməyib maneələrin arasından özünə
yol tapır və gedib maqnitə yapışır.
Məmmədağa birdən-birə Fazilin danışdığı bu söhbəti yadına saldı və fikirləşdi
ki, dəmir parçası dəmir parçasıdı, amma o da öz maqnitinə yol tapır. Bunu fikirləşdi
və maşının qazını artırdı və burasını da arzuladı ki, kaş bu günlərdə axşamlar
Zuğulbada həmişə gilavar əsəydi.
Xanım qarı isə illərin qarasına deyinə-deyinə yerindən dikəlib asfalt yola
baxdı və fikirləşdi ki, bu maşın avtobusdan rahat gedir...
...Meyvə-tərəvəz köşkünə səhər-səhər təzə pomidor gəlmişdi və köşkün
qabağına xeyli adam yığılmışdı. Ağ çitdən pencək geymiş satıcı qız pomidorları
plastmas ləyənə yığıb tərəziyə qoyurdu və alıcıları bir-bir yola salırdı.
Milisioner Səfər asta addımlarla köşkə yaxınlaşıb bir-birinin üstünə yığılmış
pomidor yeşiklərinə baxdı və fikirləşdi ki, bu il meyvə-tərəvəz yaxşıca boldur.
Milisioner Səfər burasını da fikirləşdi ki,
kim nə deyir-desin, amma dünyada
Abşeron pomidoruna çatan pomidor olmaz.