Seçilmiş əsərləri

 

52

Sənubərə görə  səhərdən dayanıb burda, adamın ürəyini sıxan bu erkən 

qaranlıqda, bu küləkdə, bu qış çiskinində, bu təkgözlü minarənin yanında, Sənubərə 

görə. Bunu bütün dünyada heç kim bilmir, bir o bilir, bir də Sənubər, deməyib heç 

kimə, deməz heç kimə. Qabaqlar bir şey olmazdı ortada, amma uşaqlara yüz cür 

yalan deyərdi qızbazlığı barədə, indi isə heç kimə heç nə demirdi, ona elə gəlirdi ki, 

başqaları bunu bilsə, bu, bir növ, oğurluğa oxşayar, elə bil, onlardan – ondan və 

Sənubərdən – nə isə oğurlamış olarlar.  

Sənubərin anası axır ki, çıxdı qapıdan. 

O, məscidin hasarına qısıla-qısıla bir az yuxarı qalxıb tini buruldu və dayandı. 

Sənubərin anasının ardınca qapıdan bir kişi də çıxdı, danışa-danışa ikisi də küçə 

ilə üzüaşağı düşdü. 

O, bir az gözləyib tini buruldu və  qənbər döşənmiş küçəni keçib Sənubərgilin 

çöl qapısından içəri girdi; yarımca mərtəbə yuxarı qalxan bu taxta pilləkənlər, bu 

qaranlıq dəhliz, bir az tozlu, bir az da əhəng qoxulu bu hava həmişəki kimi yenə də 

onun sinəsinə bir ilıqlıq gətirdi; barmağını büküb arakəsmə qapısını yavaşca 

taqqıldatdı. 

Içəridən Sənubərin səsi gəldi: 

– Keç içəri, bağlamamışam. 

O, qapını itələyib içəri girdi, sonra da qapının cəftəsini bağlayıb balaca 

arakəsmə ilə otağa tərəf getdi. 

Sənubər həmişəki yerində oturmuşdu – divanın küncündə, özü də həmişəki kimi 

– ayaqlarını  yığmışdı altına, nazik barmaqları ilə lafsan yubkasının üstündən 

baldırlarına saldığı şalın saçaqlarını oynadırdı. Yenə də Sənubərin qarşısındakı taxta 

kətilin üstündə bir balaca his edən nöyüt pilətəsi yanırdı, bu pilətənin iyi və istisi 

otağa dolmuşdu. O, həmişə bu otaq barədə fikirləşəndə  nə  pəncərədəki bu qalın 

pərdələri, nə  də otağın ortasındakı bu dördkünc mizi, nə üzü ağarmış  qəhvəyi 

meşinli divanı, nə küncdəki bu köhnə alman radioqəbuledicisini, nə üçgöz güzgünün 

üç tərəfinə  də düzülmüş cürbəcür fotoşəkilləri, nə  də yerə salınmış bu palazı 

görürdü; o bu otaq barədə fikirləşəndə, birinci növbədə, bu nöyüt pilətəsinin iyini və 

istisini hiss edirdi; bu pilətənin iyi və istisi onun beş aydan bəri ürəyində gizlətdiyi, 

heç kimə demədiyi və heç kimə deməyəcəyi xoşbəxtliyinin örtüyü idi. Bir dəfə 

«Səadət sarayı»nın yanından keçəndə təzəcə kəbin kəsdirmiş bəylə gəlini görmüşdü. 

Gəlinin üzünü çox incə, ağ duvaq örtmüşdü. Bax, bu nöyüt pilətəsinin iyi və istisi də 

həmin duvaq kimi onun xoşbəxtliyinin örtüyü idi – onda belə fikirləşmişdi. 

– Yenə tində dayanıb gözləyirdin? – Sənubərin köşək gözləri gülümsəyə-

gülümsəyə altdan-yuxarı onu süzdü. 

 Əlbəttə, həmişəki kimi dedi ki, yox, elə indicə gəlmişəm. Sənubər də həmişəki 

kimi bic-bic güldü. Hərdən Sənubərin elə vaxtı olurdu ki, onu kiçiltmək, 

balacalaşdırmaq, bəlkə də alçaltmaq istəyirdi, gah yaşdan söz salırdı, gah məktəbdən 

söz salırdı, gah da elə  hərəkətlər edirdi ki, o, bayram yumurtası kimi pörtürdü, az 

qalırdı siçan deşiyinə girsin, amma nə qədər hirslənsə də, nə qədər pərt olsa da, nə 

qədər acıqlansa da, Sənubərdən incimirdi, çünki Sənubərdən inciyə bilmirdi, çünki 

bilirdi ki, Sənubər onu çox istəyir, bütün bunları isə elə-belə edir, şıltaqlıq naminə.  

O bu balaca otaqda özünü bütün daxili ilə kişi hiss edirdi, dərsdə oturub Izrail 

Solomonoviçin məzəmmətlərinə qulaq asarkən ürəyində fikirləşirdi ki, nə yaxşı 

bütün bu əskik söhbətlər, bu məktəb dəsgahı, evlərindəki danlaqlar, qardaşı ilə dava-

dalaşı – hər şey bu balaca otaqdan kənardadır.  

---

 

53

Sənubər yenə həmişəki kimi, əllərini pilətənin üstünə qaldırıb oda tutdu, sonra 

dedi ki, gəl sən də əllərini oda tut. O, pilətəyə yaxınlaşıb əllərini oda tutdu, pilətənin 

istisi bütün bədəninə bir hərarət gətirdi, sonra Sənubər onun əllərini öz əllərinin 

içinə alıb ovuşdurdu, sonra onu özünə tərəf dartdı: 

– Bir bura gəl görüm e!.. 

O, həmişəki kimi, palazın üstündə diz çökdü, Sənubər onun başını sinəsinə 

sıxdı, barmaqlarını cod qara saçlarında gəzdirdi və yanağından öpdü. O, tez başını 

çəkib ayağa qalxdı, çünki həmişə belə anlarda, nədənsə, – səbəbini başa düşə 

bilmirdi – qəhərlənirdi və qorxurdu ki, ağlasın. 

Bir söz demək xətrinə soruşdu ki, bayaq ananla evdən çıxan o kişi kim idi elə? 

Sənubər dedi ki, Ağahüseyndir. Soruşdu ki, Ağahüseyn kimdir? Sənubər də cavab 

verdi ki, qohumumuzdur, uzaq... 

– Nəçidir e?  

– Tramvaysürəndir də... 

– Sizə niyə gəlir?  

– Mən nə bilim? – Sənubər çiyinlərini çəkdi. – Üçüncü dəfədir gəlir. 

 O  yenə  nə isə soruşmaq istədi, amma soruşmadı. Ağahüseynin adı bu balaca 

otaqdakı zəif elektrik lampası ilə, bu pilətə iyi və pilətə istisi ilə, Sənubərin bu köşək 

gözləri ilə uyuşmurdu, yad səslənirdi və o, bir daha bu adı çəkmək istəmədi; indicə 

o, divanda Sənubərin yanında oturacaqdı, bir əlini onun çiyninə qoyacaqdı, sonra o 

biri  əlini yavaş-yavaş içi dovşan dərili qolsuz kürkün üstündən Sənubərin sinəsinə 

qoyacaqdı və durub gedənə qədər beləcə oturacaqdılar. 

O, pencəyini çıxarıb divanda oturmaq istədi, amma yadına düşdü ki, kitab-dəftər 

qayışının altındadır, bayaq paltosunu Vovagildə  çıxardanda ağlına gəlməyib ki, 

bunları da orada qoysun; kitab-dəftəri burada çıxarmaq olmazdı: birdən Sənubər 

«Coğrafiya» kitabını görər. «Coğrafiya» kitabında isə yazılıb ki, səkkizinci sinif 

üçün dərs vəsaitidir, amma Sənubər elə bilir ki, o, doqquzda oxuyur. Əslində 

əvvəllər Sənubər elə bilirdi ki, o, onuncu sinifdə oxuyur. 

Onlar məktəbin həyətində qutab alarkən tanış olmuşdular. Sənubər 132 nömrəli 

məktəbdə oxuyurdu – Azərbaycan məktəbində, o isə 134 nömrəli məktəbdə 

oxuyurdu – rus məktəbində. Məktəbləri bitişik idi, həyətləri də bir idi. Onda 

Sənubərin xırdası olmamışdı qutabsatana versin, qutabsatan da Sənubərin 

manatlığını xırdalamırdı, xırdası yox idi. O, Sənubərə xırda vermişdi – ikisi də qutab 

almışdı. Sənubər də üç-dörd gündən sonra onu həyətdə görüb xırdanı qaytarmışdı. 

Sənubər gözəl deyildi, həmişə də nimdaş geyinərdi. O heç ağlına gətirə bilməzdi 

ki, bir vaxt gələcək və bu qutab alan qız onun ilk məhəbbəti olacaq – o inanırdı ki, 

bu ilk məhəbbətdir, ilk böyük məhəbbət. Doğrudur, il yarım bundan əvvəl 

qonşuluqlarında yaşayan bir arvada vurulmuşdu; evdə oturanda qulağı  həmişə 

səksəkədə olardı: həmin arvad eyvana çıxıb paltar sərəndə zivəni dartardı, çarxdan 

səs çıxardı, o da, bilərdi ki, sevgilisi eyvandadır, tez öz eyvanlarına çıxıb tamaşa 

edərdi, amma bu, yavaş-yavaş sönüb getdi, çünki əsl məhəbbət deyildi – bunu 

sonralar başa düşdü. Sənubərgilə gəldiyi ilk gündən sonra. 

Əvvəlcə salamlaşırdılar elə-beləcə, sonra günlərin bir günündə həyətdən birlikdə 

çıxdılar, necə oldusa, Sənubəri evlərinə ötürdü, Sənubər də onu evə çağırdı, dedi ki, 

heç kim yoxdur evdə, o da qalxdı yuxarı, heç bilmədi necə qalxdı. 

---