Şeirsiz yaşamaq olmayan yerdə

 
6
 
Gözəllik qəlbimin sevgi hədəfi, 
önündə yay kimi gərilirəm mən. 
Bir gözəl sevəndə yüz yol ölürəm, 
bir gözəl görəndə dirilirəm mən. 
 
Bu duyğular İlahi gözəlliklərinə biganə ola bilməyən  həssas bir 
şairin  könül rübabından süzülüb gəldiyinə görə müəllifi vəfasızlıqda 
qınamaq olmur. Bilirsən ki, İlahi gözəlliklərə biganəlik başlanan yer-
dən həyat eşqi qırılır, bitir, tükənir. “Bu baxımdan da Fəxrəddin Ziya-
nın yaradıcılığında sevgi, məhəbbət, şirin xatirələr, xoş duyğular, in-
sana qol-qanad verən arzular, hicranın göz yaşları, uğursuz sevgi, bir 
sözlə, insanın təbii yaşam tərzi poetik şəkildə dil açır”  –  fikrinin 
müəllifi professor Buludxan Xəlilovun dediklərinə tam şərikik. 
Fəxrəddin Ziya milli-mənəvi dəyərlərimizin qədimliyindən keçib 
gələn yolumuzu tapmayınca Xətainin qılıncına süvar olmağın gərgin-
liyini gənc nəslin yaddşına ismarlamaqla,  daşınmaz dağlara dönmüş 
dərdlərimizdən xilas yolunu nişan verir. O, vaxtsız açan badam  çiçək-
lərinin aqibətindən nə qədər nigarandırsa, atəşkəs dövrünün sükutun-
dan da eyni dərəcədə narahatdı.  Bir vətəndaş və şair olaraq bu sahə-
dəki sülh siyasətinin mülayimliyindən narahatçılığını şeirin dili ilə ifa-
də edir, qorxur ki, şəhərlər şaxtasız, sazaqsız qışa öyrəşdiyi kimi, 
adamlar da öz döyüşkən, mübariz xarakterlərinə yadlaşa bilərlər. “Və-
tən fəryadı” şeirində ifadə olunan arzu kimi:   
 
 
Sənin baxtın bir oyunmuş, əsrin oyunu, 
tarixini dəyişənlər dandı soyunu. 
Bir Çaldıran döyüşü qur, çaldır toyunu, 
sərkərdəsi əsgərinə mat olan Vətən. 
 
Fəxrəddin Ziya işçi yerinə qul axtaran başabəla məmurlara olan 
etirazını “Ayılın, ağalar” şeirində dərin səmimiyyətlə ifadə edir, cibini 
düşünən işbazları xalqdan ayrı düşməməyə səsləyir, kasıb balaların 
məktəbə gedə bilməmək əzabının nədənliyini sarı simdə izhar edir. 
Onun Qumru quşuyla həsbi-halı hər bir oxucunun ürək sözü, 
düşündükləri kimi oxunur: 
 

---

 
7 
 
Bizi yaşamağa qoymurlar daha, 
bu yol kimsəsizlər yoludu, Qumru. 
İndi baş girləmək hər şeydən baha, 
ürəyim dərd ilə doludu, Qumru! 
 
Nobel mükafatı laureatı İ.Zinger çıxışlarının birində qətiyyətlə bə-
yan edir ki, “hər bir şair və yazıçı, bütün dövrlərdə olduğu kimi, yenə 
də sözün tam mənasında ictimai və siyasi olmalıdır...” Bu, bir həqiqət-
dir ki, ciddi söz adamı öz dövrünün adamlarının problemləri üçün dərin 
narahatlıq hissi keçirməlidir...” 
Fəxrəddin Ziyanın yaradıcılığı tam halda bu müdrik münasibətə 
cavab verir və onun əsərlərində dövrün nəbzinin döyündüyü hər kəlmə-
başı boy göstərir. Şairin “Oyan, sərkərdə babam”, “Bu dövran”, “Min 
şükür”, “Bu millətin dərdi nə çox”, “Biz hara gedirik” və s. şeirləri 
İ.Zingerin vurğuladığı sənətkar missiyasına hesablanmış nəsnələrdən 
xəbər verir. 
Görkəmli şairimiz Hüseyn Cavid “Mənim Tanrım gözəllikdir, sev-
gidir” məntiqiylə yazıb-yaradırdı. Bu münasibət ustad şairin mənəvi 
varisi Fəxrəddin Ziyanın şeirlərində tam yeni bir çalarları ilə özünü 
göstərir: 
 
 
Ara, ömrün boyu gəz gözəlliyi, 
kor olsun, görməsə göz gözəlliyi. 
Harda gözəl varasa, ora ocaqdı, 
müqəddəs sayırıq biz gözəlliyi. 
 
Şeirin, poeziyanın özü də bir mənəviyyat ocağıdı, gözəllik mənbə-
yidi və bu sırada Fəxrəddin Ziya poeziyasın da öz yeri var.  
60 yaş şair üçün müdrikliyə gedən yolun davamıdı. Müdrikliyə ge-
dən yolda sevimli şairimiz Fəxrəddin Ziyaya bundan sonra da çan sağ-
lığı və yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram. 
 
Dayandur Sevgin 
şair-publisist, Prezident təqaüdçüsü 
 
 

---

 
8
 
BİR ŞAİR ÖMRÜ 
 
Дащи Белински мягаляляринин бириндя йазырды: «Йарадыжылыг габи-
лиййяти тябиятин бюйцк немятидир; йарадыжылыг сяняткар гялбинин бюйцк 
бир сирридир. Сяняткар йаратмаг ещтийажыны щисс едир. Бу ещтийаж она 
юз ирадясиндян асылы олмайараг, бирдян-биря, эюзлянилмядян, чаьырыл-
мадан эялир; чцнки о юз йарадыжылыг фяалиййяти цчцн мцяййян бир эцн, 
мцяййян бир саат вя йа дягигя тяйин едя билмяз. Йарадыжылыьын азад-
лыьы, бах, будур; онун йарадыжы шяхсиййятдян асылы олмамасы, бах, 
бундан ибарятдир». 
Мцасир поезийамызда юз сяси, няфяси иля сечилян бир шаирин-Фях-
ряддин Зийанын шеиря эялмяси, бюйцк поезийа йолуна гядям гоймасы 
да Танрынын, тябиятин она бяхш етдийи бир немятдир вя дейя билмярик 
ки, Фяхряддин Зийайа бу илащи немят ня вахтдан бяхш едилиб, о, ща-
чан илк шеирини гялямя алыб, ня вахтдан щисс едиб ки, даща шаирлик йо-
лундан эери дюнмяк мцмкцн дейил.  
Шеир нежя доьулур? 
Щансы анда, щансы эцндя, щансы саатда? 
Йаранандан сонра щяр шеир нечя эцн, нечя ай, нечя ил вя… нечя 
яср йашайа билир?  
Кядярдянми доьулур, гямдянми йоьрулур, севинждянми, няшя-
дянми дцнйайа эялир? 
Нифрятми йарадыр, севэими йарадыр ону? 
Заман-заман бу суаллар дцшцндцрцб шеирсевярляри, поезийа 
дцнйасы иля няфяс аланлары. Вя бу суалларын щяр биринин жавабы бялкя 
дя эцн кими айдын олдуьу щалда, чох-чох мцшkцля, ачылмазлыьа эя-
тириб чыхарыб. 
   
Гялям ки, бу щяйатда тярпяниркян илк дяфя, 
s
юздян йазды, диггятля бахсан биринжи щярфя. 
 
Улу Низаминин кəламыдыр бу. Вя бу эцн мян-бир Азярбайжан 
тянгидчиси вя охужусу мямлякятимизин бир шаиринин ишыг цзц эюряжяк 
нювбяти китабынын сящифялярини чевириб… о севинжи, о кядяри, о щяйя-
жаны, о гязяби арайыб ахтаранда…о севинжин, о кядярин, о щяйяжанын, 
о гязябин шеиря чеврилдийини эюряндя щейранлыьымы эизлядя билмирям. 
Шеир дцнйасы бизим бюйцк дцнйамызын бир црякдя мюжцзяляр, сещрляр 
йаратмасыдыр. 
 

---