Şəkİ və onun TƏbabəT tarİxİ
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
70-80-ci illərdə yeni müəssisələr sənayenin istehsal quruluşunun təkmilləşdirilməsində və məhsul istehsalının artırılmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Belə ki, həmin illərdə Azərbaycanda 218 yeni sənaye müəssisəsi istifadəyə verildi ki, bu da Sovet hakimiyyətinin əvvəlki 50 ilində istifadəyə verilən yeni sənaye müəssisələrinin 70 faizə qədərini təşkil edirdi. Mingəçevirdə tikilən və Cənubi Qafqazda ən iri elektrik stansiyası, Şəmkir SES-i, Bakı məişət kondisionerləri zavodu, Sumqayıt kompressorlar zavodu, Salyan plastik kütlə emalı zavodu, Mingəçevir yol maşınları zavodu və rezin- texnika məmulatları zavodu, Əli Bayramlı məişət cihazları, habelə sənaye, avtomatika və telemexanika zavodları, Ağdam dəzgahqayırma və metiz-furnitur zavodları, Neftçala yeni yod-brom zavodu, Bakı və Xankəndində iri ayaqqabı fabrikləri, Gəncə xalça, qənnadı və çini-saxsı qablar fabriki, Bakı şampan zavodu, Naxçıvan alt trikotaj fabriki, Yevlax yunun ilkin emalı fabriki, Göyçay pambıqəyirici fabriki, onlarla yüngül yeyinti və başqa sənaye müəssisələri istifadəyə verilmişdi. Azərbaycanda siyasi həyatın sürətlə inkişafı, partiyanın qanunverici hakimiyyət orqanının, yerli sovetlərin, ictimai-siyasi təşkilatların, yaradıcılıq ittifaqlarının işindəki mühüm irəliləmələr Heydər Əliyevin şəxsiyyəti, onun çoxcəhətli idarəçilik istedadı, siyasi-dövlətçilik fəaliyyəti ilə sıx bağlı idi. Bununla əlaqədar o, 1982-ci ilin dekabrında Moskvaya yüksək dövlət və partiya vəzifələrinə dəvət olundu. Sov.İKP MK Siyasi Bürosuna üzv seçildi, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini təyin edildi. H.Əliyev bu vəzifələrdən də xalqın naminə səmərəli istifadə edirdi. Beləliklə, 70-ci illərdə və 80-ci illərin birinci yarısında Heydər Əliyevin çoxcəhətli partiya və dövlət idarəçiliyi sayəsində Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatı olduqca zənginləşdi. İnsanların partiya və dövlət orqanlarının, ictimai təşkilatların işində fəallığı artdı. Partiya və dövlətin, yerli sovetlərin, həmkarlar ittifaqlarının, komsomolun, ziyalıların, yaradıcılıq təşkilatlarının əsas diqqəti respublikanın iqtisadi, sosial-mədəni tərəqqisi, xalqın milli oyanışına istiqamətləndirilmiş siyasətin reallaşdırılmasına yönəldildi və səmərəli nəticələr verdi. 70-80-ci illərdə Azərbaycanın qazlaşdırılması əsasən başa çatdırıldı. 1970-ci ildə Bakı metrosunun “Ulduz” stansiyası istifadəyə verildi. 1972-ci il noyabrın 6-da metropolitenin Bakının mərkəzini “8-ci kilometr” yaşayış massivi ilə birləşdirən yeni xətti işə düşdü. 1976-cı ildə “Nizami”, 1979-cu ildə “Bakmil” (Depo) stansiyaları açıldı. 1985-ci il dekabrın 31-də Bakı metropoliteninin ikinci növbəsi – “Elmlər Akademiyası”, “İnşaatçılar”, “XI Qızıl Ordu” (indiki – “20 Yanvar”) və “Memar Əcəmi” stansiyaları istifadəyə verildi. Bakı metrostansiyalarının sayı 16- ya, yeraltı magistralın uzunluğu 25 km-ə çatdı. 1989-cu ildə “Xalqlar dostluğu” və “Əhmədli” stansiyaları işə salındı. 70-80-ci illərdə Nizaminin 840 illiyi (1981), Əcəminin, Nəsiminin 600 illiyi (1973), Tusinin 780 illiyi (1981), Vaqifin, Aşıq Alının 180 illiyi (1981), Aşıq Ələsgərin 150 illiyi (1972), Üzeyir Hacıbəyovun 100 illiyi (1984), Müslüm Maqomayevin 100 illiyi (1984), Zakirin 200 illiyi (1984), Hüseyn Cavidin 100 illiyi (1981), M.F.Axundovun 175 illiyi (1985), M.A.Əliyevin 100 illiyi (1984), M.S.Ordubadinin 100 illiyi (1972) və başqa ədəbiyyat, incəsənət, elm xadimlərinin, Azərbaycan teatrının 100 illiyi (1974) yubileyləri təntənə ilə qeyd olundu. Nəsiminin YUNESKO-nun himayəsi altında (1979-cu ildə) keçirilən 600 illiyi böyük ədəbi-mədəni hadisəyə çevrildi. Heydər Əliyev kimi fitri istedadlı, uzaqgörən, xalqını sonsuz məhəbbətlə sevən, mütəfəkkir bir şəxsiyyətin, praqmatik siyasətçinin Azərbaycana rəhbərlik etməsi respublikanın ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni həyatında sürətli yüksəlişə səbəb oldu. 1970-82-ci illər bütün Azərbaycanda olduğu kimi Şəkinin həyatında da inkişaf dinamikasının əldə olunduğu dövr kimi yaddaqalan olmuşdur. Şəkidə ümumi daxili məhsulun həcmi 5 dəfə yüksəlmiş, 1982-ci ildə 1970-ci ilə nisbətən taxıl istehsalı 2,3 dəfə, tütün istehsalı 3,8 dəfə, tərəvəz istehsalı 2,2 dəfə artmış, bostan məhsulları istehsalı 966 tona, üzüm istehsalının həcmi 17,8 min tona çatmışdır. Heyvandarlıq məhsullarının istehsalı 5 dəfə, sənaye müəssisələrinin sayı 4 dəfə çoxalmışdır. Yeyinti məhsulları kombinatı, tütün fermentləşdirmə, çörək, pendir zavodları, xalça fabriki, 10 məişət avadanlıqlarının təmiri müəssisəsi, 10 minik avtomobillərinə texniki xidmət stansiyası və digər müəssisələr istifadəyə verilmişdir. Fəaliyyət göstərən sənaye müəssisələri modernləşdirilmiş və genişləndirilmişdir. Bu dövrdə Şəkidə də möhtəşəm quruculuq işləri başlayır. Birliklər, komplekslər təşkil olunur. Şəki rayon Kommunist Partiyasının birinci katibi işləmiş Sadıq Murtuzayevin adını xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Heydər Əliyev siyasətini Şəkidə həyata keçirən Sadıq Murtuzayevin rəhbərliyi dövründə Cins-qaramal maldarlıq kompleksi, Kökəltmə birliyi, Tingçilik-meyvəçilik kompleksi yaradılır, Üzümçülük, Taxılçılıq, Quşçuluq sovxozları inkişaf etdirilir. 1969-cu ildə 750 dəzgahlıq toxucu sexi və boyaq-bəzək fabriki tikilərək istifadəyə verilir. 1975-ci ildə Şəki şəhərindəki bir sıra fabriklər kombinata birləşdirilməklə yeni təsisat – İpək İstehsal Birliyi yaradıldı. Bundan sonra kombinat – baş müəssisə, əvvəlki fabriklər isə filial adlandı. Sonralar Ağdaş, Qax və Xocalı şəhərlərində də Birliyin filialları yaradılmışdı. Görülən tədbirlərin sayəsində 70-80-ci illərdə Şəki İpək İstehsalat Birliyində ipək parça istehsalı iki dəfə artdı. Sovet dövrünün sonunda Şəki İpək İstehsalat Birliyinin 7200 nəfər işçisi vardı. Azərbaycan istehsal olunan ipəyin keyfiyyətinə görə Sovetlər İttifaqında birinci yeri tuturdu. Şəki İpək İstehsalat Birliyi SSRİ-nin 75 müəssisəsinə ipək parça, 84 müəssisəsinə isə ipək sap göndərirdi. Şəki ipəyindən hazırlanan parçalar Yaponiya, İsveçrə, İtaliya və digər xarici ölkələrə ixrac olunurdu. Hər il 43 milyon kv.m ipək parça istehsal olunaraq, 200-dən çox satış bazasına göndərilirdi. 70-80-ci illərdə Şəkidə mənzil tikintisi sürətlə artmışdı. Çox sayda çoxmərtəbəli yaşayış binaları tikilmiş, doqquzmərtəbəli, o dövr üçün möhtəşəm mehmanxana istifadəyə verilmiş, kənd yaşayış məntəqələri yenidən qurulub, abadlaşdırılmışdı. Ümumi sahəsi 283,4 min kvadrat metr olan yaşayış evləri, 5520 şagird yerlik ümumtəhsil məktəbləri, 740 yerlik məktəbəqədər uşaq müəssisələri istifadəyə verilmişdi. Bu illərdə 70 km uzunluğunda bərk örtüklü avtomobil yolu çəkilmiş, 29 yeni körpü tikilmiş, hava limanı yenidən qurulmuşdur. Yadımdadır ki, o vaxtlar hər il payızda “Məhsul bayramı” keçirilərdi. Bu bayram şəhərin rəhbərlərinin xalq təssərrüfatının müxtəlif sahələrində qazandığı uğurun təntənəsi, əhali qarşısında hesabatı idi. Bu illərdə regionun inkişafı üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyan, çox mühüm iqtisadi, strateji və siyasi əhəmiyyət daşıyan, Azərbaycan ərazisinin şimal-qərb hissəsini Bakı-Tbilisi dəmir yolu xətti ilə birləşdirən Yevlax-Balakən (uzunluğu 162 km) dəmir yolu tikilib istifadəyə verildi. Bu yolun inşası Azərbaycan ərazisinin böyük bir hissəsini respublikanın ümumi dəmiryol şəbəkəsilə birləşdirməklə, çoxlu xalq təsərrüfatı yüklərinin səmərəli daşınmasına əlverişli şərait yaratdı. Şəki şəhəri və onun əksər kəndləri qazlaşdırılır. Şəki şəhər və kəndlərinin elektrik enerjisi ilə təchizatı sahəsində əsaslı inkişaf proqramı həyata keçirilir. Şəkidə Dövlət Dram Teatrı tikilir, 44 klub-mədəniyyət evi, 3 muzey, 8 yeni kino qurğusu işə salınır. Hər yüz ailəyə düşən minik avtomobillərinin sayı 16 dəfə artır. 1984-cü ildən başlayaraq bir neçə il Şəkidə “Gülüş bayramı” təşkil olunmağa başlamışdı. O dövrdə şəhərimiz Bolqarıstanın gülüş şəhəri olan Qabrovo ilə qardaşlaşdı. Bayramda Azərbaycanın incəsənət, teatr xadimləri, gülüş ustaları Şəkiyə gəlir, bir neçə gün davam edən möhtəşəm festival Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|