Səlahəddin Xəlilov
Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri
- Elm və onun təşkilati formaları
Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 38 - olmaqla elmi daxili ünsür kimi əhatə edir: Təhsil- Elm Təhsil-Elm-Səhiyyə və s. Burada birinci təhsil elm adamının yetişməsi üçün, ikinci təhsil isə həmin elm adamlarının verdiyi bilik əsasında konkret bir sahədə mütəxəssislər yetişməsi üçündür. AMEA və digər akademiyalar Akademiyanın əsasını qoyan Platon belə hesab edirdi ki, onun mərkəzində həmişə fəlsəfi ideya dayanmalıdır. Ə bu Turxan Əgər keçid dövründə vəzifələrə təyinat icraçı- lıq keyfiyyətinə görə həyata keçirilirdisə, yeni qu- ruculuq dövründə elmi əsaslarla idarəetmə sistemi- nin bərqərar olması və bunun üçün bir tərəfdən mü- vafiq elm sahəsinin inkişaf etdirilməsi, digər tərəf- dən, kadrların seçilməsində yaradıcı təfəkkürə üs- tünlük verilməsi mühüm şərtdir. Yəni mərkəzləşmiş idarəçilik sistemi, dövlətin ümumi maraqlarına xid- mətin prioritetliyi ilə yanaşı, aşağıların sanki öz da- xili yanma mühərriklərinin işə salınması və hər bir sahənin müvafiq elmi prinsiplər əsasında, yaradıcı surətdə idarə edilməsi mərhələsi başlayır. Bu baxımdan, «Elm-İstehsalat» birlikləri mo- delinə uyğun olaraq sənaye və kənd təsərrüfatı sa- Elm və onun təşkilati formaları - 39 - hələri ilə yanaşı, dövlət quruculuğunda; nazirliklər- də və baş idarələrdə hər bir sahənin öz spesifikasına uyğun surətdə elmlə bir ittifaq qurması tələb olunur. Bu «elm» isə əlbəttə, artıq fizika, kimya kimi klas- sik elmlərin yox, məhz ictimai elmlərin bazasında yaranacaq sahələrin elmi araşdırılması və müvafiq elmi idarəçilik mexanizmlərinin formalaşmasına xidmət edir. Hazırda bu mexanizmin freyminə, karkasına formal olaraq bir sıra dövlət qurumlarında rast gəl- mək mümkündür. Məsələn, Təhsil Nazirliyində «Təhsil problemləri institutu», Vergilər Nazirliyində «Elm və tədris mərkəzi» və s. bu kimi elmi qu- rumlar həmin nazirliklərin və ya baş idarənin fəaliy- yətinin elmi tənzimlənməsinə, metodoloji və meto- diki təlimatlar hazırlanmasına, müvafiq sahədə qa- nunvericilik bazasının möhkəmləndirilməsi üçün la- yihələr hazırlanmasına və s. xidmət etməlidir. Am- ma bu qurumlar nə dərəcədə öz funksiyasını yerinə yetirə bilir, – bu başqa məsələdir. Bizi isə bu mə- qamda maraqlandıran odur ki, ictimai elmlərin tətbiqi mexanizmlərini əhatə edən belə elmi qurum- ların işi AMEA tərəfindən necə koordinasiya olu- nur? Sualı başqa cür qoysaq, AMEA-dakı nəzəri tədqiqatlarla bu praktik elmi sahələr arasında üfüqi və ya şaquli əlaqələr yaradılıbmı? Yoxsa «bu əla- qələr» ancaq kağız üzərində olub, formal xarakter daşıyır? Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri - 40 - Diqqəti Azərbaycanın elm və təhsil sistemin- də narahatçılıq yaradan başqa bir məqama yönəlt- mək istərdik. Dövlət idarəçilik orqanlarının, nazir- lik, komitə və şirkətlərin elmi əsaslar üzərində çalı- şa bilməsi üçün onların nəzdində müvafiq sahə elm- lərinin yaradılmasına və onların fəaliyyətinin mü- vafiq nəzəri tədqiqatlarla əlaqələndirilməsinə böyük ehtiyac var. Belə bir dövrdə bəzi nazirliklər və döv- lət komitələri öz nəzdlərində müvafiq elmi qurumlar yaratmaq əvəzinə, təhsil müəssisələri açırlar. Yəni hərə özü üçün kadr hazırlığını da öz üzərinə götür- məyə çalışır. Biz ali təhsilli kadrların bu və ya digər nazirliyin, müvafiq fəaliyyət sahələrinin spesifikası- na uyğun olan əlavə praktik bilik və vərdişləri mə- nimsəməsi üçün ixtisasartırma kurslarının açılması- nı və bu kursların məhz müvafiq sahə elminin (elm- istehsalat birliyinin) nəzdində açılmasını məqsədə- uyğun hesab edirik. Lakin bunun əvəzinə hər hansı bir nazirlik bakalavr hazırlayan təhsil müəssisəsi aç- maq fikrinə düşürsə, bunu müasir tələblərlə heç cür əlaqələndirmək mümkün deyil. Axı, maşınqayırma, nəqliyyat, gömrük işi, təhlükəsizlik sistemi, polis, digər hüquq-mühafizə orqanlarının öz spesifik fəaliyyəti sahəsi olduğu kimi, təhsil də spesifik bir sahədir. Və təhsilin də öz elmi-metodoloji bazası olmalıdır. Belə olan təqdirdə, yəni hər bir idarə, hər bir praktik fəaliyyət sahəsi özü üçün ali məktəb aça- caqsa, onda dövlətin təhsil şəbəkəsi, çoxsaylı dövlət Elm və onun təşkilati formaları - 41 - universitetləri nə üçündür? Mən heç özəl universi- tetləri demirəm. Şübhə yoxdur ki, hər hansı bir na- zirlik kadr seçərkən, təbii ki, öz nəzdindəki ali mək- təbin məzunlarına üstünlük verəcəkdir. Axı, onlar praktik bilikləri də mənimsəyirlərmiş. Lakin baka- lavr səviyyəsində təhsil üçün dar ixtisaslaşma bilik- ləri və praktik-əməli vərdişlərdən daha çox, ümumi dünyagörüşü, humanitar mədəniyyət, müvafiq sahə- nin fəlsəfi və metodoloji əsasları öyrədilməlidir. Bunları kim öyrətməlidir? Humanitar və ictimai elmlər sahəsində biliklərin verilməsinin bütün ölkə miqyasında vahid elmi-metodoloji əsasları olmalı deyilmi? Bu sahədə vəziyyət nə qədər acınacaqlı olsa da, nə yaxşı ki, Avropa standartlarına uyğun olan gözəl nümunələr də vardır. Daha doğrusu, hələlik tək bir nümunə vardır. Biz Xarici Işlər Nazirliyinin bu sahədəki praktikasını nəzərdə tuturuq. Neçə il öncə bu nazirliyin də nəzdində müvafiq Akademi- yanın açılmasına və burada həm bakalavr, həm də magistr səviyyəsində tələbə hazırlığına icazə veril- məsinə baxmayaraq, Ali Diplomatiya Akademiyası işə bakalavr hazırlığından başlamayaraq, əvvəlcə müvafiq elmi-metodiki baza yaratmaqla məşğul olmuş və ancaq bundan sonra nazirliyin öz işçiləri üçün ixtisasartırma kursları açmış və nəhayət, ma- gistratura pilləsində tələbə qəbuluna başlamışdır. Niyə? Niyə digər nazirliklər icazələrini alan günün Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|