Şəmil Sadiq
Yüklə 19,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. İsa Muğanna yaradıcılığının "Ün" poemasındakı poetik təhlili
İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 167 uca deməkdir, Əs –yaradan deməkdir. EyƏsÜn – uca ya- radan Ün deməkdir. EyƏsÜn babamızın oğlu BağBağÜn babaya, BağBağÜn babanın oğlu Bağ Ataya məhəbbətim heç bir məhəbbətlə müqayisə oluna bilməz. Bağ Atanın birinci oğlu Süleyman peyğəmbərə - ƏsƏlmənə, “Solomo- na” məhəbbətim, Bağ Atanın ikinci oğlu Nuh peyğəmbərə – ÜnEyə məhəbbətim, Bağ Atanın üçüncü oğlu İbrahim peyğəmbərə – EvƏrimə, “Arrama” məhəbbətim, Bağ Ata- nın dördüncü oğlu İsa peyğəmbərə - Eysara , "İsayi məsi- hə”, “Yisusa” məhəbbətim heç bir məhəbbətlə müqayisə oluna bilməz. OdƏrcə Sar – “çar”, hökmdar deməkdir. EySar – uca hökmdar deməkdir. Min nəfər Bağın SimOd məclisində EySar – ƏlAğ seçilib. Əl həm də oğul demək- dir. Ağ – SafAğ (ən təmiz) insan və SafAğ elmi deməkdir. ƏlAğın ərəbcə təhrifi “Allahdır” EySar ƏlAğa məhəb- bətim heç heç bir məhəbbətlə əvəz oluna bilməz. EySara məhəbbətim sənətə məhəbbətdir. Sənətimə məhəbbətim Sözə – ƏsÜzə məhəbbətdir. Üz həm də məna deməkdir. Sözə – ƏsÜzə məhəbbətim SafAğ elminə məhəbbətdir. SafAğ elminə məhəbbətim cəmi Bağlara məhəbbətdir. Bağ insanı insana, EyƏr bəşəriyyətini OdƏrlərinə bağlayan Bağ – Allah deməkdir. Bağlara məhəbbətim cəmi kamil insanlara ÜnƏslərə məhəbbətdir. Yer üzündə nadir tapı- lan ÜnƏslərə məhəbbətim Heydər babaya – Ulu Öndərə məhəbbətimdir" 112 Dahilərin yaratdığı əsərlər həmişəyaşardır. Bu baxımdan H.Cavidin də, İsa Muğannanın da hansı əsərinə müraciət ediriksə, bu və digər cəhətdən müasir dövrlə səsləşir, öz aktuallığını itirmir. XXI 112 İsa Muğanna, Mənim məhəbbətim, Bakı: Hədəf Nəşrləri 2014, s 12-13. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 168 əsrdə, yəni hazırkı dövrdə Qərblə Şərq arasındakı iqtisadi və siyasi qarşıdurmanı qəsdən xristian-mü- səlman münaqişəsinə çevirərək müharibə təhlükəsi yaradan din, məzhəb dəllalları buna sübut deyilmi? Axı insanlığın yeganə çıxış yolu, milyardlarla insanın arzusu azad ticarət, sülh və əminamanlıq olduğu bir zamanda müharibə təhlükəsi yaratmaq istəyənlərə Cavidin təbirincə iblisdən başqa nə ad vermək olar? Fikrimizcə, məqaləni eyni ideya daşıyıcıları olan bu ustad sənətkarların bəşər övladına, türkə həyat tezisi olan fikirləri ilə bitirsək, daha münasib olar. Hüseyn Cavid "Turana qılıncdan daha kəskin, ulu qüvvət, yalnız mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət " fikrini XXI əsrdə İsa Muğanna "Türkün heç bir düşməni yoxdur, bizim yeganə düşmənimiz cəhalət- dir" deyə ifadə etmişdir. Hüseyn Cavid və İsa Muğanna Azərbaycan, o cümlədən, dünya ədəbiyyatındakı yeganə filosof yazarlardandır ki, onların yaradıcılıqları ilə yaşa- dıqları həyat gerçəkliyi tamamən vəhdət təşkil edir. Belə ki, hər iki şəxsiyyətin bir ömür yazmaq və de- mək istədiklərini öz keşməkeşli həyatlarında da ya- şamış, yaradıcılığı ilə bütövləşmiş şəxsiyyətə çevril- miş, ideallarına sadiq qalmışlar. Məhz buna görə də bu filosof-yazarlar məişət səviyyəsindən çox yuxa- rıda durmuş, bəşəri ideyalar uğrunda qələmlə, sözlə döyüşmüşlər. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 169 2.2. İsa Muğanna yaradıcılığının "Ün" poemasındakı poetik təhlili Bu yaxınlarda xalq şairi Zəlimxan Yaqub mənə zəng etmişdi. "Zəlimxan müəllimdir, danışan" de- yəndə bir az təəccübləndim. Çünki telefon zənginə qədər elə bir ciddi münasibətimiz və ya ünsiyyətimiz olmamışdı. Amma bizi bağlayan bir ortaq bağ ol- duğunu bilirdim. Məhz bu ortaq bağa görə sanki çoxdandır, Zəlimxan müəllimlə münasibətlərimiz varmış kimi söhbəti davam etdirdik. Əlbəttə ki, Zə- limxan müəllimi şirin və zəngin dilə, rəvan nitqə, xalq təfəkküründən süzülüb gələn türk-Turan sev- dalı, haqq və ədalət yükümlü şeirlərə sahib bir ədib olaraq əksəriyyət kimi mən də tanıyır və rəğbət bəs- ləyirdim. Lakin bu rəğbətin əsas səbəblərindən biri Zəlimxan müəllimin də Ustad dediyi ustadım, böyük yazıçımız İsa Muğanna idi. İsa Muğanna Zəlimxan müəllimi çox istəyirdi. Həmişə ondan söz düşəndə böyük hörmət və məhəbbətlə danışardı. Məhz buna görə də zənnim məni yanıltmadı. Söhbət elə ortaq bağımızdan getdi. Hələ uzun illər bundan qabaq İsa Muğannanın "Yeni Azərbaycan" qəzetində işıq üzü görən "Zəlimxan Yaqub və "Bisütun"da külüng səsi" məqaləsində yazdığı fikirlər onun Zəlimxan Yaquba verdiyi böyük dəyərin nümunəsidir: "Həq"dən – Ağdan xəbər verən Ün eşidənlər əsla şübhə eləmirlər ki, Zəlimxan Yaqubun səsi də "Həq"dən–Ağdandır" ... " Külüngün "Bisütun"u Bağıstana döndərsin, bütöv İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 170 Azərbaycanda, vahid Bağdayda əbədi vəkil əbədi şeirin gurlasın"... 113 Söhbətimiz zamanı Zəlimxan müəllim dedi ki, Şəmil, ustadımızı tez-tez yuxuda görürəm, gör yuxu- da mənə nə dedi?! “Bilirəm, məni yaxşı oxumusan. Ancaq sənə tam aydınlığı ilə çatmayan çox mətləblər var. Qaldırdığım problemlərə, toxunduğum məsələ- lərə yenidən güzgü tutmağa, SafAğlara, OdƏrlərə cəmiyyətdəki təhriflərə aydınlıq gətirməyə böyük ehtiyac var. Hər şeyi təzədən başla, məni yenidən oxu, ağlımın, idrakımın, təfəkkürümün süzgəcindən keçən nə varsa, hamısını ürəyindən keçir. Mənim yaradıcılığım sağlığımda mən istəyən kimi açılmadı. İnanıram ki, onu sizlər açacaqsınız. Vuruşun təhrif- lərlə, SafAğlar, Odərlər dünyanın naqis işlərini dü- zəltmək üçün bizə hava, su kimi gərək olacaq. Mən yazdığımı yazmışam, dediyimi demişəm. Demədi- yim çox şeyləri də ürəyimdə o dünyaya – inandığım dünyaya aparmışam. Son söz Odər bəşəriyyətinin, uca hökmdarın – EySarın, SafAğların olmalıdır. Mən ölməmişəm! Öz fikir gəmimdə yol gedir, dünyaya, dünyama və sizlərə baxıram.” (P.S. Zəlim- xan müəllim mənə telefonda dediklərini daha bədii formada poemanın girişi kimi çap etdirdiyi üçün həmin mətni verməyi daha məqbul hesab etdim. 114 Mən də bu sözlərdən təsirlənib "Ün" adlı poema yazdım. Göndərim sənə, ona bir yaxşıca bax, sonra 113 İsa Muğanna, Seçilmiş əsərləri. VI cild. Bakı, Avrasiya press 2009. s 77. 114 Zəlimxan Yaqub, Azərbaycan jurnalı, Ün, N10. 2014, s 39. Yüklə 19,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|