Şəmil Sadiq
Yüklə 19,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəmil Sadiq
- Zəlimxan Yaqub
İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 258 rın arasında çox böyük yaxınlıq var. Cavid ilə Azər- baycan ədəbiyyatında heç kimi müqayisə etmək olmaz. Ona ancaq yaxınlaşan İsa Hüseynovdur, İsa Muğannadır. Şəmil Sadiq: Mən hətta belə fikirləşirəm ki, İsa Muğannaya olan sevgimin əsas səbəblərindən biri Cavidi dərindən tanımağımdır. Yəqin, Caviddən bir az məlumatım vardı ona görə. Necə ki Nəsimini bil- məyəndə “Məhşər”ə yaxınlaşmaq olmur Zəlimxan Yaqub: Ay sağ ol, “Məhşər”i oxumazdan əvvəl gərək Nəsimini oxuyasan. “Məhşər”də həm Teymur açılır, həm Nəsimi açılır, həm də İsa Muğan- na açılır. 3 böyük qüvvə var orda. Şəmil Sadiq: Demək olar ki, İsa Muğannanı Muğan- na çevirən Nəsimi oldu? Zəlimxan Yaqub: Şübhəsiz. Doğrudan da, Nəsimi İsa Hüseynovun fəlsəfəsinə daxil olandan sonra İsa oldu Muğanna, başladı Muğannalıq dövrü. Şəmil Sadiq: Bəli, görmək olur ki, “Məhşər”dən us- tadın yaradıcılığında hadisələr dəyişdi. Bilirəm, hər- dən yazıçılarla söhbətlərinizdə şirin zarafatlarınız da olurdu, İsa müəllimin yaradıcılığına inananlar da var idi, inanmayanlar. Son zamanlar İsa müəllim özü də danışırdı və mən də bilirdim ki, hətta İsa Muğanna yaradıcılığının konsepsiyasını bir təriqət, bir din gö- İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 259 rüb onun arxasınca getmək istəyənlər də var idi, hət- ta bir-iki dəfə qapısını döyüb deyiblər ki, “BağAta”- nın övladlarıdır, gəlmişik sizi görməyə, Firuzə xanım yaxın buraxmayıb. Siz necə fikirləşirsiniz, İsa Mu- ğanna qalxıb desəydi ki, məsələn, mən də bir din ya- radıram, təriqət yaradıram, peyğəmbərəm.. Zəlimxan Yaqub: Bilirsən, mən İsa Hüseynovu gör- düyüm ilk görüşdən bir də son mənzilə yola salınana qədər ona inandım, onu sevdim, onun əsərlərini sev- dim, özünü sevdim, xarakterini, təbiətini sevdim, də- fələrlə evlərində oldum, gözəl söhbətlər elədik. Am- ma, bu 30 il ərzində bir dəfə də olsun mənim onunla zarafatım olmayıb, həmişə ciddi söhbətlər etmişik. Yerdən, göydən, planetdən, ulduzdan, aydan, axar sudan, qaynar çeşmədən, göy otdan, açılan çiçəkdən, solan yarpaqdan, Allah yaratdığı nə varsa hər şey- dən çox maraqlı şeylər danışırdıq. Bax, adi bir yar- paqdır, mən də baxıram, İsa Muğanna da baxır. Mən deyirəm yarpaqdır, Muğanna baxıb yarpaqda bir dünyanı təsvir edirdi ki, bax yarpaq buna görə yarpaqdır. Amma mən bir şeyə çox təəssüf edirəm, siz də, mən də, İsa Hüseynov sevənlər də Allah qoysa çalışaq bu kişini bir az açaq. Açılmamış getdi. Bağlı getdi. Və ondan da nigaran getdi ki, mən niyə başa düşülmədim? Onu yazırdı, onları nəzərdə tutmuş- du... İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 260 Şəmil Sadiq: Özünün bir səhifəlik roman dediyi yazısı var – “Mənim məhəbbətim”, sanki bir səhifədə bütün konsepsiyasını qeyd edib. Zəlimxan Yaqub: Bilirsən, mən yenə deyirəm, İsa Hüseynovun əvvəl yazdığı əsərlər ayrı, Muğanna olandan sonra yazdığı əsərlərin vallah, billah heç birini özü yazmayıb, onu yazdırıblar. Ona deyiblər köçür, o da köçürüb, çünki bu insan ağlından, insan beynindən, insan zəkasından, insan ürəyindən xaric olan şeylər var ki, hamısını İsa Hüseynov kitaba gətirib. Şəmil Sadiq: Siz İsa müəllimi Muğanna kimi tanıdı- nız ilk görüşdə, yoxsa elə Hüseynov kimi? Zəlimxan Yaqub: Yox, İsa Hüseynov kimi tanıdım. Şəmil Sadiq: Sonrakı müddətdə xarakter olaraq də- yişiklik görünürdü yəni insan, şəxsiyyət olaraq? Zəlimxan Yaqub: Görünürdü. Dəyişiklik var idi. Məsələn, bəzən elə şey deyirdi ki, heç kəs ona inan- mazdı, amma mən inanırdım. Yəni mənim ona dəh- şətli bir inamım var idi. Özün də bir ədəbiyyat adamı kimi gözəl bilirsən ki, hər şeyi inam yaradır, inam, inam, inam... Səməd Vurğunun böyüklüyü də, Hü- seyn Cavidin böyüklüyü də, İsa Muğannanın böyük- lüyü də - hamısı inamdan irəli gəlirdi. İnanırdı, ina- nıb yazırdı. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 261 Şəmil Sadiq: Deyəsən, Anarın sözü idi – “öz yaz- dığına inanan, inandığını yazan sənətkardır İsa Muğanna”. Mən çox çalışdım öyrənməyə ki, İsa müəllim yazdıqlarına tarixmi deyir, yoxsa ədəbiyyatmı? Zəlimxan Yaqub: Hər ikisi. Həm tarixdir, həm ədə- biyyatdır. Şəmil Sadiq: Açıq olaraq demirdi axı... Zəlimxan Yaqub: Yox, o, heç vaxt demirdi tarix yaz- mışam. Onun tarixində ədəbiyyat var idi, ədəbiyya- tında tarix var idi. Təkcə “İdeal”ı oxu, bir də görə- cəksən ki, başdan-başa Azərbaycan xalqı olmaqla bə- rabər, həm də dünyadır, planetdir, kainatdır, həyat- dır. Yəni onlar bir-birindən ayrı olmur. Səhv etmi- rəmsə yeganə adamdır ki, onun haqqında nə hər jur- nalist danışa bilməz, nə hər oxucu danışa bilməz. Xüsusi adamlar var ki, onlar danışa bilərlər. Şəmil Sadiq: “Cəhənnəm”i oxuyandan sonra get- mişdim yanına, rəhmətlik ilə elə son görüşümüz on- da olub, dedim istəyirəm əsərlərlə bağlı söhbət edək, fikirlərinizi alım, hər mövzunun qabağına sizin fikir- ləri yazım. İsa müəllim dedi ki, sən mənə de görüm nə başa düşmüsən? Mən də başa düşdüyüm dərəcə- də danışdım. Söhbət açıldı, yenidən mövzuya qayıt- dıq. Mənim “İdeal”dan sonrakı prosesdə ən çox bə- yəndiyim əsər “Cəhənnəmdir”. Yüklə 19,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|