ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 40 * * * Port-Artur döyüşlərinin şahidi, yazıçı Aleksandr Stepanovun “Port-Artur” və “Zvonaryovlar ailəsi” romanları tarixi əsər kimi ədəbiyyatın qızıl fonduna daxil olmuşdur. İndiyədək on doqquz dəfə nəşr olunan romanın tirajı milyonu keçmişdir. İngilis, fran- sız, macar, yapon və başqa dillərə də tərcümə olunan belə bir məşhur əsərin səhifələrində (271, 350, 353 və s.) kapitan Əli ağa Şıxlinskinin qəhrəmanlıq fəaliyyəti öz əksini tapmışdır. “…İrman ədəb-ərkanla təzim edib çevrildi və otağı tərk etdi. Diviziya rəisinin yanından çıxandan sonra İrman cəld xəstəlik haqqında raport və komandan Kondratenkoya müfəssəl məktub yazdı. Sonra isə məktubu Əli ağa Şıxlinskiyə verdi və dərhal ge- neralın yanına getməsini əmr etdi. İrman kapitana xeyir-dua ve- rib dedi: – Sizdən çox şey asılıdır, Əli ağa. – Narahat olmayın, Vladimir Aleksandroviç. Əli ağa hələ indiyə kimi heç kəsin etimadını yerə salmayıb, ömründə satqın- lıq eləməyib. Əgər general Fok yeddinci diviziyanın yaponların zərbəsi altına salmaq istəyirsə, o, buna nail ola bilməyəcək. Onun kələyini kəsmək və general Kondratenkoya kömək etmək üçün bütün qüvvəmi əsirgəməyəcəyəm, – bunu deyib, Əli ağa Şıxlins- ki sıçrayıb ata mindi və dördnala çaparaq ordan uzaqlaşdı…” Keçmiş SSRİ xalqlarının bir neçə dilinə tərcümə olunan bu qiymətli roman, təəssüf ki, hələ də Azərbaycan mütərcimini gözləyir. Romanda təkcə kapitan Əli ağa Şıxlinskinin yox, həm də general Səməd bəy Mehmandarovun, poruçik Sadıqovun fəaliyyətini oxuduqca fəxr etməyə bilmirsən. “…Praporşik çadırdan çıxıb öz komandasının qərar tutduğu yerə tərəf getdi. Yolda Əli ağa Şıxlinski də ona qoşuldu. İrmanın tapşırığı ilə o, batareyaya baş çəkməli və indiki mövqelərindən getmək üçün onları xəbərdar etməli idi. – Necə, artilleriya da bu sahəni tərk edir? – deyə Zvonaryov təəccübləndi. Şəmistan Nəzirli 41 – Fok əmr verib ki, bütün topları yığışdırmalı, mühəndislər isə səngərdən sipərləri söküb, materiallarından başqa sahələrində istifadə etməlidir. – Qısası, Kondratenkoya boş yer verilir ki, orada hər şeydən əvvəl yeni istehkam düzəltsin. – Ehtimal ki, yaponlar istehkamları sökdüyümüzü görüb bizdən qabaq hücuma keçsinlər. – Bu barədə təcili generalı xəbərdar etmək lazımdır, – Zvonar- yov qərara gəldi və geri – Semyonovun qərargahına qayıtmaq istədi, lakin kapitan Əli ağa Şıxlinski təklif etdi ki, ora şəxsən özü getsin.
– Çox da narahat olmayın. Mənim briqada komandirim pol- kovnik İrman qərara gəlib ki, sağ cinahdakı batareyaları Fokun əmrinin əksinə olaraq hələlik yerində saxlamaq lazımdır. Mən şəxsən polkovnik Mehmandarovla görüşəcəm. Biz onunla köhnə dostlarıq, bir-birimizi yek kəlmədən başa düşərik. Fok necə əmr verirsə versin, mənim zabiti olduğum podpolkovnik Laperovun batareyası Kondratenkonun diviziyasının polkunu köməksiz qo- yub getməyəcək, – Şıxlinski coşqun halda dilləndi. – Romanovs- kinin sağdakı batareyasından iyirmi altıncı polkun qərarga hı- nadək cəmi üç-dörd verstdir, mən yarım saata ora çatıb lazım olan hər şeyi deyərəm. Siz isə birbaşa Yençeyevskinin yanına gedin”. Əli ağa Şıxlinskinin döyüş məharətini gözləri ilə görən ikinci rus yazıçısı Trofim Borisov olmuşdur. Uzaq Şərq həyatından ma- raqlı, elmi və bədii əsərlər yazan T.Borisov sonu faciə ilə bitən Rusiya-Yaponiya müharibəsi haqqında 1959-cu ildə Vladivos- tokda “Portarturçular” adlı sanballı bir roman nəşr etdirmişdir. Müəllif sıravi əsgərlərin və zabitlərin döyüş yolunu özünəməxsus ustalıqla ön plana çəkir. Böyük hərarətlə, məhəbbətlə xalqımızın mərd oğulları Əli ağa Şıxlinski və Səməd bəy Mehmandarov haqqında söhbət açır. İlk gündən Şıxlinskinin batareyasında döyüşən podporuçik Trofim Borisov onun qəhrəmanlığını, xa- rakter və xasiyyətini daha dəqiq işıqlandırmışdır. General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 42 “Səhər saat onda batareyanın baş zabiti kapitan Əli ağa Şıx- linski kazarmaya gəldi. Onun iri uzunsov sifətinə bir qədər sivri burnu daha ciddi görkəm verirdi. Sıx bığları qalın idi, başının tükləri qabaqdan azca seyrəlmişdir. Çatma qaşları bir qədər yu- xarı dartılmışdır. Qonur gözlərində sevinc işığı vardı. Balaca ağ əllərinin ağ barmaqlarını arxasında tutmuşdu. Əli ağa Şıxlinski hamı ilə görüşəndən sonra orduya təzəcə çağırılmışların adlarını oxudu: – Antonov Valentin Pavloviç. – Mən, – deyə o, cavab verdi. – Sən az savadlısan? Əsgər dolaşıq sözlərlə nəsə dedi. Kapitan, Morozovu çağırdı: – Sənin də savadın yoxdur, bu necə olur? Böyük şəhərdən gəlibsən, amma heç bir təhsilin yoxdur. – Sonra üzünü divizio- nun əsgərlərinə tutub: – Siz niyə oxumayıbsınız? Bu iradlardan sonra Morozovun sifətinə yüngül qızartı çökdü. Kapitan Əli ağa Şıxlinski sıranın önündən keçib, əlində yeni çağırılmışların siyahısı olsa da, gülümsəyə-gülümsəyə, bir-bir onların soyadını, adını, atasının adını çəkdi. – Ancaq biz izləyir və fikirləşirdik ki, sibirlilər bizim inamımı- zı doğruldacaqlar… Pribaltika quberniyalarındakı və Mərkəzi Rusiyadakı savadsızlıq orada da hökm sürür. Yaxşı deyil, artille- riyaçı mükəmməl biliyə malik olmalıdır. – Kapitan Şıxlinskinin sifətinə bir ciddilik çökdü. Gicgahı tarıma çəkildi, ancaq göz lə- rində bayaqkı təbəssüm işartısı qalırdı. Təzə çağırılanlarla söhbət edə-edə onlara göstəriş verirdi: – Başını düz tut, sağ çiynini əymə, – deyə kapitan, Pudovnikə müraciət etdi. – Sən məh kəmə palatasında çoxmu işləyibsən? – İki il? – Bəs ona kimi harada işləyibsən? – Prikazçik işləmişəm. Ancaq mənim əsas işim balıqçılıqdır. – Sənin xəttin yaxşıdırmı? – Mirzəliyi istəmirəm, zati-aliləri… Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|