ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- General Əli ağa Şıxlinski Port-Artur döyüşlərində Azərbaycanlılar birinci dəfə deyil ki, vuruş mey
General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 34 salamat qayıdan əmim Novobəyazid süvari alayında ştabs-kapi- tan rütbəsində xidmət edib. 1912-ci ildən 1914-cü ilədək Bakı şəhərində hərbi komendant işləyib, rütbəsi mayor idi, Birinci Dünya müharibəsi illərində Avstriya və Rumıniya cəbhəsində döyüşlərdə iştirak edib. Zülfüqar bəyin müasiri, Azərbaycan Cümhuriyyətinin lider- lərindən biri Nağı bəy Şeyxzamanlı Türkiyədə nəşr etdirdiyi “Xatirələrim” kitabında yazır ki, Zülfüqar bəy Bağırbəylinin Bi- rinci Dünya müharibəsində, 1915-ci ildə Qafqaz cəbhəsində uc- qar Olti qəzasında məchul bir güllə ilə vurulduğunu ailəsinə xəbər verdilər. Sonralar məlum oldu ki, Zülfüqar bəy bir erməni tərəfindən vurulmuşdur. Ancaq rus komandanlığı tərəfindən qatil axtarılmamış və cinayət “məchul güllə ilə törədilmiş” – deyə ört-basdır edilmişdir. * * *
Böyük türk dünyasının nüfuzlu orqanı “Tərcüman” qəzeti Port-Artur müharibəsinin gedişatını müntəzəm izləmiş və öz səhifələrində orduda qəhrəmanlıqla döyüşən, dini müsəlman olan əsgər və zabitlərin fəaliyyətindən xəbərlər dərc etmişdir. Qəzet 11 iyun 1904-cü ildə “Müxtəlif xəbərlər” rubrikasında yazırdı: “İstehkamçı – kapitan İlyas bəy Ağalarov yeni podpol- kovnik rütbəsi alaraq Uzaq Şərq döyüşlərinə yola düşür. Məşhur bəy nəslinin nümayəndəsi İlyas bəy Ağalarov əla hərbi təhsil al- maqla elektrotexnika sahəsində də görkəmli mütəxəssis olmuş- dur. Onun orduda keçən hərbi xidməti, həyatı və rütbəsi Rusiya- da yaşayan hər bir müsəlman əhlində iftixar hissi doğurur”. Gürcüstan Mərkəzi Dövlət Arxivində İlyas bəy Allahyar bəy oğlu Ağalarova məxsus azsaylı sənədlərdən məlum olur ki, o, Port-Artur döyüşlərindən sağ-salamat qayıtmışdır. Sonralar ikinci Qafqaz istehkamçı batalyonun komandiri olan polkovnik İlyas bəy Ağalarov 1860-cı il iyunun 7-də Gəncədə nüfuzlu bəy ailəsində dünyaya gəlib.
Şəmistan Nəzirli 35 Sənədlər göstərir ki, İlyas bəy İkinci Moskva hərbi gimnaziya- sında və Pavlov hərbi məktəbində təhsil alıb. Hərbi xidmətə 1879-cu il aprelin 26-da başlayıb. 1887-ci il avqustun 8-də podpo- ruçik, 1885-ci il avqustun 8-də poruçik, 1894-cü il avqustun 1-də ştabs-kapitan, 1898-ci il avqustun 1-də kapitan, 1904-cü il iyunun 26-da podpolkovnik, 1910-cu il dekabrın 6-da isə polkovnik rütbəsi ilə təltif olunub. Polkovnik İlyas bəy Ağalarovun Port-Artur döyüşlərində və nizami ordudakı nümunəvi xidmətləri 1901-ci ildə ikinci dərəcəli “Müqəddəs Stanislav”, 1905-ci ildə ikinci dərəcəli “Müqəddəs Anna”, yenə həmin ili dördüncü dərəcəli “Müqəddəs Anna” (bant və qılıncla birgə ordenlərinə layiq görülmüşdür. 1913-cü il martın on səkkizində polkovnik İlyas bəy qəfil mərmi partlayışından həlak olub. Bu sərkərdə eloğlumuzun məzarı hazırda Gəncədə İmamzadə məscidinin həyətindədir. Məzarın mərmər başdaşında solmaqda olan “Qvardiya polkov- niki İlyas bəy Ağalarov” sözlərini oxuyanda unudulmuş igidin xatirəsi qəlbimi göynətdi. İllərin tufanı mərmər qəbir daşından onun sonuncu izini də silib aparır… Sərkərdəlik fəaliyyəti lazı- mınca öyrənilməmiş və hərb tariximizin heç bir səhifəsində indiyədək adı çəkilməyən belə igidlərimizi düşünəndə: “Hər bir insanın içərisində onunla birgə doğulan və ölən kainat var. Hər bir başdaşı altında bütöv bir dünya tarixi yatır” – deyimini xatır- lamaya bilmirsən. İstər-istəməz dahi Nizami Gəncəvinin: Gəl, gör kiminkidir bu çökmüş məzar? Yıxılmış baş daşı, göyərmiş otlar. Mən torpaqda yatan bir mirvariyəm. Qaldırsan görərsən sən tək diriyəm. Batıb gedən bilmə sən hər gedəni, Məni görməsən də, görürəm səni. – misraları yada düşür. General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 36 “Tərcüman” qəzeti 1904-cü il noyabrın 5-də “Müsəlmanlar Port-Arturda” adlı xəbərində yazırdı: “Mancuriya ordusunun sı- ralarında və həmçinin Port-Artur döyüşlərinin qəhrəman müdafiəçiləri arasında azsaylı müsəlmanlar da şərəflə vuruşur- lar. Redaksiyanın aldığı məktubdan aydın olur ki, yeddinci Şərqi-Sibir artilleriya divizionunun rəisi, general-mayor Səməd bəy Sadıq bəy oğlu Mehmandarov Qarabağ bəylərindəndir. Qala artilleriyasının xəzinədarı isə Litva müsəlmanlarından olan Ədhəm bəy Muxranskidir. Şimali Qafqazdan olan artilleriya po- ruçiki Y.İ.Dudarov isə avqust hücumlarının birində mərd zabit kimi şərəflə vuruşaraq həlak olmuşdur. Allah ona rəhmət eləsin. Amin!”
Port-Artur döyüşlərinin qala müdafiəsi zamanı düşmən həmlələrinin dönə-dönə dəf edilməsində top artilleriyasının ma- hir ustası Əli ağa Şıxlinskinin döyüş xidmətləri misilsizdir. Onun 1904-1905-ci illərdəki hərbi rəşadəti bütün Rusiyaya yayılmışdı. Qısa müddətdə qəhrəmanlığı altı ordenə layiq görülən, rütbəsi kapitandan podpolkovnikə yüksələn Şıxlinski haqlı olaraq “Xati- rələrim”də yazır ki, Port-Artur epopeyasının iştirakçısı olduğumu Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|