Sevda dulger tez

 

40 

 

Nitel Analiz 

Gaz  kromatogramlarının  yaygın  kullanımları  organik  maddelerin  miktarsal 

bileşimlerini 

belirlemededir. 

Eğer 

numunede 

safsızlıklar 

varsa, 

bunlar 

kromatogramda  pik  olarak  gözlenir.  Bu  piklerin  altındaki  alanlar  ise,  safsızlık 

derecesinin bir ölçüsüdür. Yöntem aynı zamanda saflaştırma işlemlerinin etkinliğini 

değerlendirmede kullanılır. 

Teorik  olarak  alıkonma  zamanları,  karışımdaki  maddelerin  tanınmasında 

kullanılır. Ancak, bu imkan sınırlıdır. Çünkü tekrarlanabilir verilerin bulunması için 

çok  sayıda  parametrenin  kontrol  edilmesi  gerekir.  Bütün  bunlara  rağmen  gaz 

kromatografi (kuşkusuz, güvenilir bir standart olması halinde) herhangi bir maddenin 

numune içinde olup olmadığını anlamada yararlı bir yoldur. Standardın eklenmesi ile 

ş

üphe  edilen  maddenin  pikinde  büyüme  gözlenir.  Bu  olayın  iki  ayrı  kolonda  farklı 

sıcaklıklarda tekrarlanması halinde daha kesin sonuçlar elde edilecektir. 

Bir  gaz-sıvı kromatografik kolondan elde edilen  dedektör sinyalinin nicel ve 

yarı  nicel  analizde  büyük  yararı  vardır.  Dikkatle  kontrol  edilmiş  koşullarda  %1’lik 

bağıl  doğruluk  elde  edilebilir.  Birçok  analitik  yöntemde  olduğu  gibi  güvenirlik, 

parametrelerin kontrolüne bağlıdır (Skoog ve ark.,1997).  

 

Nicel analiz 

Elde  edilen  kromatogramdaki  piklerin  alanı  ya  da  yüksekliği,  madde  derişiminin 

doğrusal  bir  fonksiyonudur.  Pik  alanı  ya  da  yüksekliğinden  yararlanmak  suretiyle 

miktar belirlemesi yapılır.  

Doğrudan kalibrasyon yönteminde, pik alanı ya da yüksekliği standart bir seri 

çözelti için grafiğe geçirilir, bilinmeyen alan  ya da  yüksekliğine karşı gelen derişim 

---

 

41 

grafikten  okunur.  Bu  yöntemin  kullanılabilmesi  için,  enjeksiyonların  hatasız 

yapılması ve dedektörün bütün çözeltiye cevap vermesi gerekmektedir.  

Đ

ç  standart  yönteminde  ise;  tanımlanacak  maddeye  belli  miktarda,  yapısı 

örneğe  benzeyen  bir  standart  madde  eklenir.  Önce  eşit  miktarda  örnek  ve  standart 

birlikte  enjekte  edilir  ve  alanların  oranı  saptanır.  Daha  sonra  bilinen  miktarda 

standart  ile  bilinmeyen  miktarda  örnek  birlikte  enjekte  edilir  ve  alanların  oranı 

saptanır.  

Pik  alanlarını  ölçmek  için;  kesip  tartma,  üçgene  tamamlama,  planimetre  ile 

ölçme,  elektronik integratörler gibi değişik yöntemlerden yararlanılır. Bu yöntemler 

artık yerini bilgisayar destekli programlara bırakmıştır (Skoog ve ark.,1997). 

 

1.3.5. Gaz Kromatografi ile Spektroskopik Yöntemlerin Birlikte Kullanımı 

Gaz  kromatografi  çoğu  zaman  seçici  spektroskopik  ve  elektrokimyasal  tekniklerle 

bağlantılı  olarak  kullanılır.  Böylece  ikili  yöntemler  adı  verilen  bu  sistemler, 

kompleks karışımların analizinde güçlü bir araç olarak kullanılır. 

 

1.3.5.1. Gaz Kromatografi-Kütle Spektrometri (GC-MS) 

Kılcal  borulardan  gelen  eluatın  akış  hızı  genellikle  küçük  olduğu  için,  madde 

doğrudan kütle spektrometrenin iyonlaşma bölgesine verilir. Gaz kromatografları ile 

kullanılan  en  basit  kütle  dedektörü  iyon-tuzak  dedektörüdür  (ITD).  Bu  dedektörde, 

kolondan  gelen  gaz,  elektron  bombardımanı  veya  kimyasal  iyonlaşma  ile 

iyonlaştırılır  ve  radyo  frekans  manyetik  alanında  depolanır.  Tutulan  iyonlar  daha 

sonra  elektron  çoğaltıcı  dedektöre  sevk  edilir.  Bu  sevk,  kütle/yük  oranının 

taramasının yapılabilmesi için kontrollü gerçekleşir. Đyon tuzak dedektörü, kuadrupol 

cihazlara göre daha derli toplu ve daha ucuz bir sistemdir (Skoog ve ark.,1997). 

---

 

42 

Ekstazi tabletlerinin içeriğini belirlemede en sık başvurulan analiz tekniğidir. 

Aynı  zamanda  safsızlıkların  belirlenmesinde  de  kullanılmaktadır  ki,  bu  da  tabletler 

arasında  ilişki  kurularak  menşei  tayinine  yardımcı  olur.  Hong  Kong’da  “Fing  Tau 

Yuen”  olarak  bilinen  ve  “kafa  sallama  hapı"  manasına  gelen  yasa  dışı,  2002-2004 

yılları  arasında  ele  geçirilmiş  89  adet  ekstazi  tablet  üzerinde  yapılan  bir  çalışmada 

safsızlık  profili  çıkarılmıştır.  Tabletler  alkali  şartlarda  dietileterle  ekstraksiyon 

işlemlerinden  sonra  GC-MS  cihazı  ile  analizlenmiştir.  19  adet  safsızlık  saptanmış 

olup,  dimetilamfetamin,  piperonal,  ketamin,  stearik  asit,  p-metoksilfenetilamin,  3.4-

metilendioksifenikmetanol bunlardan bir kaçıdır (Cheng ve ark., 2006).   

Yasadışı  üretimlerde  üretimden  kaynaklı  safsızlıkları  belirlemek  menşei 

tayini için gerektiğinden, bu konuda birçok çalışma mevcuttur. 1993  yılında Renton 

ve arkadaşları MDMA ve adli ilaç analizleri uygulamalarında ön maddeler, yardımcı 

ara maddeler, sentez ortamı ve reaksiyon ürünlerine yönelik bir çalışma yapmışlardır.  

Bu  çalışmaya  göre  ön  ve  ara  maddelerin  saflığı  içerdikleri  safsızlıklar, 

sentezleme ortamının ürüne katkısını tespit etmişlerdir (Renton ve ark., 1993) .  

Kütle  spektrometrik  dedektörler  genellikle  iki  tip  sinyal  görüntüsü 

verebilirler; 

-

 

Anında sinyal görüntüleri 

-

 

Bilgisayarda yeniden biçimlendirilmiş sinyal görüntüleri. 

Gaz  kromatografi-kütle  spektrometri  sistemi,  biyolojik  veya  doğal 

sistemlerdeki  yüzlerce  maddeyi  aynı  anda  tanımak  amacıyla  kullanılmaktadır. 

Örneğin; gıdalardaki tat ve koku veren maddelerin, su kirleticilerin tayininde, ilaç ve 

uyuşturucu madde analizlerinde kullanılmaktadır  (Skoog ve ark.,1997). 

 

 

---