18
Familə, Quran haqqı, tək qalanda ürəyim partdıyır. Dağı arana,
aranı dağa daşıyıram, ağlayıram, dəli kimi öz‐özümə gülürəm.
Namazsız ölməkdən qorxuram. Camaat gündə 5 kərə namaz
qılır, mənsə, təkcə gecə 7 dəfə namaz qılıram. Fərhad mənlə
qalandaysa, evdə kişi hənirtisini duyuram. Elə rahat yatıram ki,
elə bil evimi mələklər qoruyur. Balamı bir gün görməyəndə, az
qalıram gəlib sizdən icazə alım ki, Fərhadı qoyun mənimlə
qalsın. Dilinə qurban olduğum elə şirindillidir ki, qılığı ilanı
yuvasından çıxardar. Balaca vaxtı qorxulu nağıllar danışanda
yerinə işiyərdi, qorxudan yata bilmirdi. Amma gündüz olan
kimi arsız‐arsız böyrümü kəsdirirdi ki, – “Nənə, axşamkı nağılı
bir də danış”. Nəmxudalar olsun, “tfu‐tfu‐tfu”, yekə kişi olub
balam. O günü belimə banka qoyub, əli elə şəfalıdır ki Allah
saxlamışın, denən birjə qırıq ağrım‐ajım qalıbmı...
– Ay arvad, mənə deyə bilmirsən gəlib bankalıyım,
imanlı‐quranlı arvadsan. Fərhad, maşallah, daha yekə kişidi,
naməhrəm sayılmırmı bəs?
– Əmiraslandan, İsmayıldan sonra mehr saldığım üçüncü
kişidir Fərhad balam. O, mənim öz balamdı, ən əziz kişi ba‐
lamdı. Bax bu qoja canım ona qurban olsun!
– Elə demə sən Allah... Allah rəhmət eləsin, mən gör‐
məmişəm, amma Bajan xala həmişə deyərdi ki, aclıq illərində
Əmiraslan dayının çox adama köməyi dəyib. Neçə yetimə
himayədarlıq edib, evləndirib, ev‐eşik sahibi edib. Elə bizim
uşağın kirvəsi Sədrəddinin arvadını gəlin gətirəndə, – Bərgüşad
daşıb atı gəlin qarışıq aparıb, kişininsə qabırğaları sınıb. Solmaz
həmişə deyir: “Əmiraslan dayı olmasaydı, o sel‐suda tikəm də
tapılmazdı”. Yaralı olmasına baxmayıb, ata minməyib, zarıncı
halda gəlini yenə ata mindirib ər evinəcən gətirib. Həyətə
çatanda isə ağrıya dözməyib, ürəyi gedib.
– Hə, bala, elədi. Amma nə olsun, əlinin duzu yoxuydu.
Gör sonra sənin o kirvən Sədrəddin yazığın başına nə işdəklər
19
gətirmədi. Gah dedi, – “Hinduşkalarımı oğurlamısan”, gah de‐
di, – “Mənim qoyunum əkiz doğmalıydı, hanı bunun ikinci
balası?” Adam da belə qədirsiz olar? Orucunu, namazını qaçır‐
mayan bir kişiyə belə də qara yaxarlarmı? Yazıq Sədrəddini elə
kişinin qarğışı tutdu, – kolxozun anbarında əskiyi gəldiyinə
görə iki il qazamata basdılar. Hə.., nəsə deyirdim, araya söz qat‐
dın huşumdan çıxdı yenə...
Familə kündələri oxlova və taxtaya yapışmasın deyə
tez‐tez urvalayır, taxtada yayır və sacın üstünə sərirdi. Durna
isə əlinin sehrli hərəkətiylə yuxanı şişlə havada fırladır, sacın
yanlarından alova tutur, digər tərəfinə çevirir, sonra isə bişmiş
yuxanı tərs üzünə teştə yığırdı. Ətrafa gözyaşardıcı təzək tüstü‐
sünə qarışmış – dünyada tayı‐bərabəri olmayan təzə yuxa ətri
yayılırdı. Və bu bərəkət iyi bütün kəndi bürüyürdü.
Bu qoxu, kənd uşaqlarının “ana iyi” dedikləri iydi –
əzablı tüstüdən və anaların göz yaşları hesabına ortaya çıxmış
müqəddəs bərəkət iyi. Biz çörəyə çox and içənik. Amma həmin
bu çörəyə! Məncə kənd yuxası, fəsəli, fətir, cad, kömbəyə
gözəllik, dad verən təzək tüstüsünün qoxusu və urvalı əllərin
dadı, təzək‐gərmə tüstüsünün xamıra qatdığı göz yaşıdır. Haqq
üçünə, gərməylə bişən çörəyin dadıyla, təzəyinki arasında yer‐
göy qədər fərq var – təzəyin çörəyi daha dadlı olur.
Kənddə hər kəsin həyətində ot tayası ilə bərabər gərmə
tayası da olmalıydı. Bir də görürdün ki, kəndin camaatı nobat‐
dan qayıdanda və yaxud yolda qabağına çıxmış quru təzəyi
utanıb‐çəkinmədən əlinə alıb evə gətirir və gərmə tayasının ya‐
nına yığırdı. Kənd üçün əvəzedilməz yanacaq olan gərmə və
təzək həm qışda evin sobasını yandırmaqda, həm sac qalamaq‐
da, külündən qabları ağartmaqda, həm də ovuntusundan
kömür almaq üçün kötük basdırmaqda istifadə olunurdu.
Gübrə kimi istifadəsini də nəzərə alsaq, kənd üçün lap hava, su
kimi ən vacib sayıla bilən şeydi mal peyini... Görəsən, niyə o
20
vaxt divara təptəzə – isti inək nəcisi yaxanda əlləri cadarlamış
analarımız tetanus, bruselyoz və başqa min cür xəstəliyə tutul‐
murdu? Necə də gözümüzdən qığılcım parladırdı o əllərin
üzümüzə sillə kimi çırpılması. Bəlkə də, sabah ertədən qəfil
ölüm xəbərini eşitdiyimiz biri, elə bu xəstəliklərdən ölürmüş?
Deyirəm, bəlkə də qaramalarda balıq tutarkən bədənimizə ya‐
pışan yüzlərcə zəli bizim canımızdakı bu xəstəliklərimizi sorub
özlərini qurban verirmiş? Kim bilir... Amma nə gözəliydi ağır
xəstəliyə tutulduğunu bilmədən ölmək... Yeganə yuyucu sabun
– üstündə “72%” yazılmış qəhvəyi paltar sabunu qurtarmasın
deyə, əllərimizi adi soyuq suda yaxalamaqla kifayətlənərdik –
nə qrip olardıq, nə də xəstə yatardıq. Dünyalara dəyişmərəm o
cadarlı əllərin saçımı oxşamasını...
Fərhad qayıdıb tüstüdən acışan gözlərini ova‐ova yuxa
salınan talvara girdi:
– Nənəmə qurban inəklər! Bu tüstüdə nənəmin halı necədi
görəsən?
Durna:
– Sağ ol, başına dönüm, get şor gətir, nənən sənə dürmək
eləsin, isti‐isti ye.
Fərhad çayniki dəmlədi, samovara əlavə qamqalaq atdı,
“dam” dedikləri yarıuçuq anbardan nehrə yağı və divardan
asılmiş şor torbasını gətirdi:
– Sac qırağında isti yuxayla nehrə yağı, şor dürməyi yemə‐
yib, üstündən də bir şirin çay gillətməyən adam kəndin ləzzətin
bilməz... – Fərhad əslində nənəsini söhbətə çəkirdi.
Durna:
– Oğul, vallah bin‐bərəkət, ağız dadı, könül xoşluğu elə
kənddədir. Keçən il İrəhim (Rəhim) şəhərdən yumru zavod çö‐
rəyi göndərmişdi. Nə dişim tutdu, nə də irağbətti‐başlı
8
dadı
8
Əməlli‐başlı, yönlü.
Dostları ilə paylaş: |