SeyfəDDİn qəNİyev tariyel qəNİ
Yüklə 2,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
düşmədim. Ancaq sonra altımdakı vedrədən civilti səsləri g əlməyə başladı. Sən demə oraya 3-4 siçovul salmış və məni onun üstünd ə oturdandan sonra vedrəyə istilik buraxıblarmış. Siçovullar isti d əyən kimi çıxmağa yer axtarıb üzü yuxarı dırmaşmağa və mənim yuxa yerlərimi gəmirməyə başladılar. M ən dəli kimi bağırıb qalxmağa səy etdimsə də, mümkün olmadı. Çiyinlərimdən tutub məni aşağı basan üç kişi və müst əndiq imkan vermədilər. Siçovullar can hövlündən məni didir, parçalayır, özlərini xilas etmək üçün məni məhv edir- dil ər. Mən vəhşi kimi çığırır, yalvarır, hər nə istəsələr boynuma alacağımı söyləyirdimsə də, bir şey çıxmırdı. Cəmisi 2-3 d əqiqə ərzində siçanlar məni islahatdan, insanlıqdan çıxartdı və m ən ağrının dözülməzliyindən özümdən getdim. G əncin başına gətirilən bu qeyri-insani işgəncə hamını m əyus etdi. Aralığa süküt çökdü. Bu qədər ağır əzab verilən bu g əncin nə iş tutduğu ilə maraqlandım: – B ağışlayın, oğlum, dedim, – axı siz nə iş tutmusunuz ki, başınıza bu oyunu gətiriblər, siz kimsiniz və nəçisiniz? – M ən ukraynalıyam. Adım da Mikola Andreyeviç Svistundur, - dey ə gənc sözə başladı. Atam-anam yadıma g əlmir, kim idilər, nəçi idilər, bilmirəm. 5 yaşımda küçələrdə qalmış, olmazın pis günlər görmüşəm. 13 yaşında ikən bir n əfər müəllim məni Odessaya aparıb evində saxladı, dərs verdi, t ərbiyələndirdi. 3 ildən sonra da işə gəldim. Həm oxuyur, həm d ə işləyirdim. Bu zaman həmin müəllim qəflətən öldü. Bu, m əndə böyük bir bədbinlik əmələ gəlirdi. Mən daha Odessada dayana bilm əyib Kiveyə gəldim. Burada 2 il müxtəlif zavod- larda f əhləlik edə-edə orta məktəbi bitirdim. Sonra instituta girdim. Gündüzl ər oxuyur, gecələr isə d əmiryol vağzalında yük daşıyırdım. Yoldaşlarım bundan x əbər tutub məni ələ salmağa başladılar. Mən bir az da b ədbinləşdim. Sizdən nə gizlədim, elə əvvəllər də xırda-para şeir yazırdım. Ağır vəziyyətim, yoldaşların belə münasibəti ~ 168 ~ m əni bədbin, küskün əhval-ruhiyəli şeirlər yazmağa məcbur etdi. Yataqxanadakı yoldaşlarımın birisi bu şeirləri başımın altından götürüb MQB-yə verir. Bir neçə gündən sonra məni h əbs etdilər. Professor Savelyev soruşdu: – B əs məhkəmədə vəziyyəti izah etmədinizmi? Axı siz cava n uşaqsınız, hər halda sizə müəyyən bir güzəşt olunmalı idi. Mikola azacıq gülümsündü: – Vallah, nec ə deyim, - dedi, sizinki bilmirəm, mənim m əhkəməm elə qəribə oldu ki... Y əhudi: – Bizim m əhkəmələr elə qəribə olur, - dedikdə Mikola: – Yox, bu m əhkəmə lap qəribə oldu. Əvvəla, mən 1915- ci ild ə anadan olmuşam və bu haqda lazımi sənədlər də var. Amma m əhkəmədə 2 nəfəri üzümə durquzdular ki, guya mən 1919-cu ild ə ağqvardiyaçılarla birlikdə Ukraynada Sovet hökü- m ətinə qarşı vuruşmuşam. Hamı təəccüb içində donub qaldı. – Bu nec ə ola bilər? – deyə professor Savelyev soruşdu, – axı o zaman sizin 4 yaşınız olmuşdur. – M əni də yandıran elə olur ki, məhkəmə bu ağ yalanı t əsdiq etdi. Şahiddən daha soruşmadı ki, belə şey olarmı? – Siz n ə danışırsınız, ay canım, – deyə üst taxtların birin- d ə uzanmış dolğun əndamlı, daz başlı, enli dodaqlı, iri yastı burunlu bir kişi dilləndi, - siz tələbəsiniz və sizin başınıza bu oyunu g ətiriblər. Mən isə tarix elmləri doktoruyam, profess- soram. Amma m əni avam bir kəndlini mühakimə edən kimi mühakim ə ediblər. M ən Ryazandanam, orada doğulmuş, orada da yaşamı- şam. Adım da Spiridon Matveyeviç İvanovdur. Ryazan Peda- qoji İnstitutunda dərs deyirdim. Mühazirələrin birində mən göst ərdim ki, çarları və onun sərkərdələrini idealizə etmək ~ 169 ~ doğru deyil. Çünki xalqları əsrlər boyu zülm altında saxlayan m əhz onlar olmuşlar. Qeyd etdim ki, Suvorov istər Rusiya da- xilind əki, istərsə də Fransadakı inqilabi hərakatın yatırılma- sında fəal iştirak etmişdir. Onu bir igid sərkərdə kimi tərif ed ərkən bu barədə də danışmaq lazımdır. Çünki tələbə keç- mişin hər bir çar və ya sərkərdəsini ancaq müsbət şəxsiyyət kimi tanısa, onu az qala inqilabçı hesab edəcək, bu isə dözül- m əz haldır. Mənim bütün dediyim budur. Di gəl ki, mənim bəzi “yoldaşlarım” buna əlli cür bəzək vurub, əlavə etdikdən sonra MQB-y ə məlumat veriblər. MQB isə siz bilən nə etdi? Y əhudi xırda gözlərini bir az da qıyıb: – N ə edəcək, – dedi, tutub bizə yoldaş elədi. İvanov azca gülümsədi: – Düz deyirsiniz, Yakim Avramoviç, – dedi. – Siz ə yoldaş elədi. Amma necə? M əni təkcə çarlar haqqındakı mülahizəmə görə həbs ets əydilər, bir o qədər də inciməzdim. Amma istintaq orqanları m əni az yox, azacıq yox, 1905-ci il inqlabını yatıran cəza dəs- t ələrindən birisinin rəisi kimi qələmə verdi. Vicdansız tribunal da bunu t əsdiq etdi. M ən lap çaşıb qaldım: – Professor, – dedim, – b əs heç bir şahid-filan olmadı? – Niy ə olmur? MQB-nin maaş alan xüsusi adamları var. H ər kimin ki, işinə şahid lazımdır, həmin adamları öyrədib onun üzün ə durquzdular. M ənim üzümə duran şahidlər öz sənətlərində çox məha- r ətli idilər. Bu adamlarda həya adlı bir şey yox idi. Əgər yorulmamısınızsa, mən tribunalda onların necə çıxış etdiyini siz ə danışım. – Meşə kəsəndə yorularıq, – deyə yəhudi yenə atmaca atdı, – indi burada nə var ki... H ərə bir tərəfdən dedi: – Xahiş edirik, ətraflı söhbət edin. ~ 170 ~ Yüklə 2,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|