7
NÖRAKSĠYAL ANESTEZĠ ÖNCESĠ HAZIRLIK
Tüm nöraksiyal anestezi uygulamalarında olası bir başarısızlık veya komplikasyon
ihtimaline karşı gerekirse genel anesteziye geçilebilecek, komplikasyonlara acil olarak
müdahale edilebilecek şekilde bir hazırlık yapılmalıdır.
Temel ekipman
Monitör (EKG, non-invazif kan basıncı, puls oksimetre, kapnograf, oksijen ve volatil
ajan analizörleri)
Oksijen kaynağı ve ventilatör
Aspiratör
Laringoskop ve bleydleri
Endotrakeal tüpler ve stileler
Genel anestezik ilaçların hazırlığı
Resüsitasyon ilaç ve ekipmanının her an gerekebileceği için hazır bulundurulması
(özellikle atropin, efedrin,
adrenalin, %20 lipid solüsyonu)
Defibrilatör
Nöraksiyal anestezi için gerekli malzemeler
Aseptik teknik için gerekli malzemeler (gazlı bez ve aseptik solüsyon vb)
Steril örtü
Tekniğe uygun malzemeler (iğne, enjektör ve kateter), ilaçlar (lokal anestezik ve
adjuvanlar)
Yapıştırıcı bant
NÖRAKSĠYAL ANESTEZĠ UYGULAMASI
Nöraksiyal anestezi uygulaması için aşağıda belirtilen asepsi kurallarına dikkat edilmesi
gerekir (14–16).
1.
Ellerin yıkanması ve steril eldiven giyilmesi: Blok uygulamasına geçilmeden önce
yüzük, saat, takma tırnak ve benzeri takılar çıkarılmalıdır; oje soyulmamış veya
çatlamamışsa tırnaklarda olabilir. Hastayla temas etmeden ve steril cerrahi eldiven
giymeden önce eller alkol bazlı antiseptik solüsyonlar veya sabunlar ile yıkanmalıdır. El
dezenfektanları Clostridium difficile ve Bacillus anthracis ile çapraz enfeksiyonu
önlemede etkili değildir. Bunun için su ile yıkama ve durulama işlemi gereklidir. Ancak
alkol bazlı el dezenfektanlarının kullanımı, ellerin temizliği için gerekli zamanı azaltır
(yaklaşık 30 saniye). Eldivenin dış yüzüne çıplak elle temas edilmemelidir.
2.
Cerrahi maske, bone ve gömlek kullanımı: Cerrahi maske ve bone kullanımı
kontaminasyonu azalttığından kullanılmalıdır. Özellikle maske hem ağzı hem de burnu
kapsayacak şekilde takılmalı ve zamanla etkinliği azaldığından her girişim öncesi yenisi
ile değiştirilmelidir. Özellikle boğaz ağrısı olan, kronik nazal S. aureus taşıyıcılığı olan ve
tekrarlayan tonsilliti olan uygulayıcılar için maskenin özel öneme sahip olduğu
8
bildirilmiştir. Cerrahi gömlek giyilmesini önerenler vardır, ancak cerrahi gömleğin
enfeksiyonu azalttığına dair herhangi bir veri mevcut değildir. Aynı zamanda hasta da
bone giyinmiş olmalıdır.
3.
Cilt dezenfeksiyonu ve kullanılacak solüsyonlar: Enjeksiyon bölgesinin cildinin
hazırlanması için povidon iyodin (%10) veya klorheksidin glukonat (%0.5-2) içeren
solüsyonlar kullanılır. En az iki kez merkezden perifere doğru konsantrik halkalar halinde
cilt temizliği yapılmalıdır. Özellikle alkol bazlı antiseptik solüsyonların (%60-95 etil alkol
veya %50-91 izopropil alkol) cerrahi alan antisepsisini sağlamada daha etkili olduğu
bildirilmiştir. Klorheksidinin povidon iyodinden daha hızlı etki başlangıcına ve daha uzun
etkiye sahip olduğu bilinmektedir. Ancak adhesif araknoidit ile ilişkisi olmasından
şüphelenildiği için spinal iğne, enjektör ve kateterlerin klorheksidin ile direkt temasından
kaçınılmalıdır (17). Aynı zamanda enfeksiyonla ilişkili komplikasyonlar açısından tek
kullanımlık ürünlerin çok kullanımlık ürünlere göre daha avantajlı olduğu bildirilmiştir.
Ayrıca antiseptik solüsyonun kuruması için birkaç dakika beklenilmelidir.
4.
Steril örtü: Cilt temizliğinden sonra girişim yapılacak bölge steril ortası delikli örtü ile
örtülür.
5.
Bakteri filtresi ve kateter: Kateterli yöntemlerde mutlaka bakteri filtresi kullanılmalıdır.
Gözönünde olmamış kateter diskonneksiyonu söz konusu ise kateter çıkartılmalıdır.
Kateterler klinik olarak gereken süreden daha fazla içerde tutulmamalıdır.
Hastanın Pozisyonu
Nöraksiyal blok oturur veya lateral dekubit (yan yatar) pozisyonda uygulanabilir (18, 19).
1.
Oturur pozisyon: Anatomik işaret noktalarının daha belirgin olması ve orta hattın
belirlenmesi lateral dekubit pozisyona göre daha kolaydır. Özellikle orta hattın
belirlenemediği şişman hastalarda tercih edilebilir. BOS basıncı yüksek dolayısıyla akışı
hızlıdır. Ortostatik hipotansiyon gelişme ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.
2.
Lateral dekübit pozisyonu
Lateral dekübit pozisyonu en sık kullanılan pozisyondur. Genellikle sağ lateral dekubit
pozisyonu tercih edilir ve enjeksiyon sonrası gebe sol tarafa çevrilir. Vertebral kolon
masaya paralel olacak şekilde gerekirse baş ve omuz desteklenir. Epidural kateterin
damara girme olasılığının oturur pozisyona göre daha düşük olduğu bildirilmiştir (18).
3.
Oxford pozisyonu
Oxford pozisyonu, hasta sol lateral pozisyona alınarak baş aşağı hafif bir eğim verilerek
sağlanır. Anestezinin üst torakal seviyelere yayılmasını önlemek için baş ve omuzlar
desteklenir. Lokal anestezik enjeksiyonundan sonra yeterli anestezi seviyesi gerçekleşene
kadar hasta aynı şekilde sağ lateral pozisyona çevirilir. Böylece aortakaval kompresyonun
azaldığı belirtilmiştir. Ancak özellikle vücut kitle indeksi yüksek olan hastalarda
pozisyonu değiştirmek zor olabilir. Ayrıca oturur ve lateral pozisyona göre avantajı
hakkında bilgiler eksiktir (19).
Blok sonrası gebe ameliyat masasına sırtüstü yatırıldığında, aorto-kaval kompresyonun
önlenmelidir. Bunun için masa en az 15
derece sola doğru çevrilebilir veya gebenin sağ
kalçasının altına kama şeklinde bir destek konarak, uterusun aort ve vena kava üzerine bası
yapmayacak şekilde sola doğru kayması sağlanır (10).