Shavkat ergashevich omonov, xurram esonqulovich karabaev, sherzod baxramdjanovich gulyamov

 
Ko’pincha  burun  to’sig’i  qiyshiqligi  kompensator  gipertrofik  rinit  bilan  birga 
kechadi.  Bunday  hollarda  pastki  konxotomiya-  pastki  burun  chiganag’ini  kesib 
olish,  vazotomiya-  burun  chig’anoqlari  shilliq  qavatini  suyakdan  ajratish,  shilliq 
osti  konxotomiya-  pastki  burun  chig’anog’ining  suyak  chetidan  shilliq  pardadan 
ajratib olib tashlash, laterokonxopeksiya- pastki burun chig’anig’ini asosi sohasida 
sindirib, lateral devorga bosish kabi jarrohlik amallari bajariladi. 
2.2.
 
Burun to’sig’i gematomasi va ho’ppozi.
 
    Burun  to’sig’i  gematomasi-  travma  ta’sirida  yoki  spontan    qon  ketishi  na-
tijasida,    burun  to’sig’ining  to’gayining  tog’ay  usti  va  suyakning  suyak  usti 
qavatlari  orasida  qon  to’planishiga  bo’lib,  burun  yo’llarini  torayishi  va  nafas 
olishni qiyinchiligiga olib keladi. 
Gematomaning 
sababi, 
travmatik 
jarohatlanish 
(maishiy,  jarrohlik  amaliyatidan  keyin  va  bosh) 
hisoblanadi.  Bunda  burun  shilliq  qavatini  butunligini 
buzmasdan to’gayining tog’ay usti va suyakning suyak 
usti qavatlari orasida qon to’planadi. Gematoma bir va 
ikki taraflama bo’lishi mumkin. Odatda gematoma bu-
run  to’sig’ining  tog’ay  qismida  joylashgan  bo’lib, 
ba’zan esa suyak qismiga tarqalishi  mumkin. (1.13  
                                            rasm) 
 
 
Belgilari.  Bemor  burun orqali  nafas  olishi  qiyinligiga, burni  biroz og’rishiga, un-
dan  shilimshiq  yoki  qon  aralash  oqishiga,  hid  bilish  qoboliyatini  pasayganligiga 
shikoyat  qiladi.  Bir  tomonlama  gematomada  burun  orqali  nafas  olish  faoliyati 
buzilmaydi, bemorning umumiy holati o’zgarmaydi. Shuning uchun u kasalligiga 
e’tibor bermaydi. 
     Old  rinoskopiyada  bir  yoki  ikki  tomonda  burun  to’sig’ining  old  qismlarida 
umumiy  burun  yo’lini  toraytiruvchi  to’q  jigarrang  yumshoq  shish  va  infiltrasiya 
ko’rinadi. 
     Klinik  belgilar  unchalik  namoyon  bo’lmagan  bemorlarda  shifokorga  kech 
murojat  qilishi  natijasida,  gematoma  burun    to’sig’ining  yiringli  hoppoziga  ayla-
nadi.  Yiringli  hoppozda  (jarohatdan  4-7  kun  o’tgandan  so’ng)  burun  to’sig’ining 
shilliq  qavati  keskin  shishadi,  paypaslaganda  og’riydi.  Yiringli  jarayon  burun 
to’sig’i  tog’ayiga  o’tadi.  Rivojlangan  xondroperixondrit  keyinchalik  burun 
to’sig’ini  teshilishi  bilan  tugashi  mumkin.  Ba’san  yiring  burunning  yuqori 
1.13 rasm. Burun to’sig’i 
gematomasi. 

---

bo’limlariga  tarqalib,  ko’z  atrofi  va  kalla  ichi  asoratlari  rivojlanishiga  sabab 
bo’ladi. 
Tashxis.  Burun to’sig’ini gematomasi va hoppozi bemorni shikoyatlari, anamnezi 
va  rinoskopik  belgilariga  asoslanib  qo’yiladi.  Burun  to’sig’i  zond  yordamida  tek-
shiriladi, shishgan maydonga teshib ko’riladi va aniqlangan yiringli ajralma bakte-
riologik tekshiruvdan o’tkaziladi, mikroflorani antibiotikka sezgirligi aniqlanadi. 
Davolash.  1-2  kun  bo’lgan  yangi  gematomani  sterilxonada  punksiya  qilib,  qon 
to’plami  so’rib  olinadi  va  shu  tomondan  oldingi  tamponada  qilinadi.  Sababi  bu 
yangi jarohat bo’lganligi uchun, hali uyerga infeksiya tushmagan bo’ladi. Tampon 
48-72 soatdan so’ng olib tashlanadi va burun bo’shlig’i shilliq qavatiga ishlov beri-
ladi.  Yallig’lanish  jarayonini  oldini  olish  maqsadida  desensibilizatsiya,  antibi-
otikaterapiya, simptomatikterapiya tadbirlari o’tkaziladi. 
   Burun to’sig’i hoppozi shoshilinch ravishda ochilishi kerak. Agar ikki tomonla-
ma  bo’ladigan bo’lsa,  har ikki tomoni  alohida-alohida,  ayniqsa  har  xil  joydan va 
har xil yo’nalishda kesilsa maqsadga muvofiq bo’ladi. Tomonlardan bir xil  kesi-
ladigan  bo’lsa,  perforasiya  bo’lish  ehtimolligi  oshadi.  Kesilgan  hoppoz  maydoni 
3%  li  vodorod  peroksidi  yoki  furasillin  eritmasi  bilan  yuvilib,  yiringdan  toza-
langandan  so’ng  bo’shliq  ichida  rezina  chiqargich  o’rnatiladi  va  gipertonik  erit-
maga shimdirilgan pilikcha kiritiladi. Bemorning yoshi, tana vazni va kasallikning 
kechishini e’tiborga olgan holda antibiotiklar, desensibilizatsiya, dezintoksikatsion 
vositalar, immunomodulyatorlar tavsiya etiladi. 
2.3.
 
Burun to’sig’ni teshilishi (perforasiyasi). 
     Ko’pincha  burun  to’sig’ining  oldingi  pastki  sohasida,  qon  tomir  chigali  joy-
lashgan sohada (kisselbax zonasi) burun to’sig’ining teshilishi kuzatilishi mumkin. 
Perforaiya’ning sabablari burun to’sig’ida o’tkazilgan jarrohlik amaliyotlari, burun 
travmalari, atrofik rinit, burun to’sig’i abssessi hisoblanadi. Kam hollarda maxsus 
kasalliklardan - zaxm, sil va boshqalardan keyin burun to’sig’i teshilishi mumkin. 
     Jarrohlik  amaliyoti  vaqtida  shilliq  qavatni  qo’pol  ko’chirilsa,  shilliq  qavatni 
teshilishiga olib kelishi mumkin, bu esa o’z navbatida turg’un teshik shakillanishi-
ga sabab bo’ladi. Atrofik rinitlarda burun to’sig’ining oldingi qismi shilliq qavati 
qurishni  boshlaydi,  qatqaloq  bilan  qoplanadi,  ishemik  zona  ortib  boradi,  u  yerda 
trofika buziladi va burun to’sig’i teshiladi. Bu jarayonni chang, issiq va quruq havo 
tezlashtiradi. 
Klinika. Bemorni burundan nafas olish qiyinchiligi bezovta qilishi mumkin, ba’zan 
teshilgan sohadan nafas olib chiqarganda xushtak ovozi eshitilishi mumkin. Rinos-
kopiyada- burun to’sig’ida teshik va teshik atrofida qatqaloqlar aniqlanadi. 
Davosi.  Burun  shilliq  qavatini  qurishiga  va  atrofiyalanishiga  sabab  bo’ladigan 
omillardan xalos qilishdan boshlanadi. Bemorga yumshatuvchi mazlar, 200 ml izo-

---