baycan elminin beynəlxalq
aləmdə səviy yəsinin
və nüfuzunun yüksəlməsinə əhəmiyyətli
dərəcədə təsir edir. Təsadüfi deyil ki, respubli -
kamızın ali təhsil müəssisələrinin və elmi
müəssisələrinin əmək daşlarının Citation Index
seriyalarına daxil olan jurnallarda dərc olunan
məqalələrinin sayı ildən-ilə artır. Məsələn,
Azərbaycan Respubli kası Təhsil Nazirliyinin
hesabatlarına istinadən qeyd etmək olar ki,
respublikamızın ali təhsil müəssisələrində
çalışan əməkdaşların Citation Index seriyalarına
daxil olan jurnallarda dərc olunmuş məqalələ -
rinin sayı 2008-ci ildə 86 olduğu halda, 2012-ci
ildə bu say artaraq 322-yə çatmışdır. Respubli -
ka
mızın ali təhsil müəs
sisələrinin və elmi
müəssisələrinin əmək daş la rının Citation Index
seriyalarına daxil olan jurnallarda dərc olunan
məqalələrinin sayının ildən-ilə artmasında
Azərbaycan Respublikası Preziden tinin 2008-ci
il 5 iyun tarixli 769 nömrəli Sərən
camı ilə
«Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Ali Attestasiya Komissiyası haqqında Əsas
-
namə»yə və «Alimlik dərəcə
lərinin və elmi
adların verilməsi qaydaları haqqında Əsasnamə»yə
edilən əlavə və dəyişikliklərin mühüm əhəmiy -
yətə malik olması xüsusi olaraq qeyd olunmalıdır.
– Azərbaycanda nəşr olunan dövri elmi
nəşrlər qarşısında AAK tərəfindən qoyulan
tələblər Azərbaycan elminin səviyyəsinin
yük səl məsinə və Azərbaycan elminin beynəl -
xalq elm məkanına inteqrasiyasına nə dərəcədə
kömək edir?
– Azərbaycan elminin beynəlxalq elm məka -
nına inteqrasiyası və onun beynəlxalq aləmdə
səviyyəsinin və nüfuzunun yüksəlməsi respubli -
ka mızda nəşr olunan dövri elmi nəşrlə rin reytin -
qini müəyyən edən keyfiyyət və kə
miy
yət
gös tə ricilərindən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır.
Bu baxımdan respublikamızda nəşr olunan dövri
elmi nəşrlər qarşısında da böyük vəzifələr durur.
Azərbaycan Respublikasında dissertasiyaların
əsas nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən
dövri elmi nəşrlərlə bağlı respublika elmi
ictimaiyyətinin rəyi, dövri elmi nəşrlərin baş
redaktorlarının iştirakı ilə keçirilmiş elmi-
praktik seminarda onlar tərəfin dən irəli sürülən
faydalı təklif və tövsiyələr nəzərə alınmış və
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Ali Attestasiya Komissiyası Rəyasət Heyətinin
2010-cu il 30 aprel tarixli icla sında “Azərbay -
can Respublikasında disser tasiyaların əsas nəti -
cələrinin dərc olunması tövsiyə edilən dövri
elmi nəşrlər qarşısında qoyulan tələblər” təsdiq
edilmişdir. Respubli kamızda nəşr olunan dövri
elmi nəşrlər qarşısında Azərbaycan Respublika -
sının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komis -
siyası tərəfindən qoyulan tələblər Azərbaycan
elminin beynəlxalq elm məkanına inteqrasi
-
yasına və onun beynəl xalq aləmdə səviyyəsinin
və nüfuzunun yüksəl mə sinə xidmət edir. Bu
tələblərdən bəzilərini nəzərdən keçirək.
Azərbaycan Respublikasında dissertasiya ların
əsas nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən
dövri elmi nəşrlər qarşısında AAK tərə findən
qoyulan ən vacib tələblərdən biri dövri elmi nəş -
rin Beynəlxalq Standart Seriya Nömrəsi (İSSN)
almasıdır. Bu tələb dövri elmi nəşrin beynəlxalq
səviyyədə qeydə alınaraq tanınması üçün mühüm
əhəmiyyət kəsb edən şərtlərdən biri sayılır.
Dövri elmi nəşrlər qarşısında qoyulan
digər mühüm tələblərdən biri də ondan iba -
rətdir ki, dövri elmi nəşrin internetdə saytı
olmalı və onun “onlayn” olaraq məqalə qəbul
etmək imkanı olmalıdır. Bu tələb ona görə
mühüm sayılır ki, dövri elmi nəşrin internetdə
saytı olduqda və onun “onlayn” olaraq məqalə
qəbul etmək imkanı olduqda respublikamızdan
və beynəlxalq aləmdən olan istənilən bir mütə -
xəssis və ya şəxs bu dövri elmi nəşr və orada
dərc olunan məqalələr barədə istənilən vaxt
məlumat əldə edə bilər, yaxud bu dövri elmi
nəşrə istənilən vaxt dərc olunmaq məqsədilə
14
ELM DÜNYASI
/ Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013
yeni elmi məqalə göndərə bilər. Bu, bir həqi -
qətdir ki, respublikada dərc olunan elmi jurnallar
böyük tirajla nəşr olunmur və nəşr nüsxələrinin
sayı üç yüzü aşmır. Bu jurnalları çap olunmuş
şəkildə dünyanın bütün elmi mərkəzlərinə, ali
təhsil müəssisələrinə çatdırmaq fiziki və iqtisadi
baxımdan çox çətin bir məsələdir. Dövri elmi
nəş rin internetdə saytı olduqda onun qeydiy -
yat dan keçmiş və beynəlxalq E-İSSN kodu almış
elektron variantı dünyada bütün elmi mərkəzlər,
ali təhsil müəssisələri və ya istənilən bir şəxsə
asanlıqla əlçatan olur. Bu, Azərbaycan elminin
səviyyə sinin və nüfuzunun beynəlxalq miqyasda
yüksəl məsi üçün çox mühüm bir amildir.
Respublikada nəşr olunan dövri elmi nəşrlər
qarşısında qoyulan tələblərdən biri də ondan
ibarətdir ki, dövri elmi nəşr, elm sahələrinə uyğun
olaraq, Web of Science, Chemical Abstracts,
CrossRef, İnspire, Historical Abstracts, Sociolo -
gical Abstracts, SCOPUS, Web of Knowledge,
Astrophysics, Pub Med, Springer, SPIN, Elec -
trical and Electronics Index, GeoRef və s. kimi
beynəlxalq xülasələndirmə və indekslən dirmə
sistemlərindən ən azı birinə daxil olma
lıdır.
Əgər respublikamızda nəşr olunan hər hansı bir
dövri elmi nəşr yuxarıda qeyd olunan beynəl -
xalq xülasələndirmə və indeksləndirmə sistem -
lərindən ixtiyari biri tərəfindən qeydə alınıbsa,
bu, o deməkdir ki, dünyanın istənilən bir elmi
mərkəzində və ya ali təhsil müəssisəsində işlə -
yən hər hansı bir mütəxəssis və ya dünyanın
istə ni lən bir yerində yaşayan hər hansı bir şəxs
həmin xülasələndirmə və indeksləndirmə siste -
minə daxil olaraq həmin dövri elmi nəşrdə dərc
olunmuş istənilən elmi məqalə haqqında yığcam
və zəruri məlumatı operativ şəkildə əldə edə bilər.
Dövri elmi nəşrin yuxarıda qeyd olunan
xülasələndirmə və indeksləndirmə sistemlərin -
dən ixtiyari birinə daxil olması üçün orada dərc
olunan hər bir məqalənin ingilis dilində və digər
beynəlxalq dillərdən hər hansı birində
xülasəsinin verilməsi vacib şərtlərdən biri
sayılır. Dövri elmi nəşrlərdə dərc olunan hər bir
məqalənin Azərbaycan dili ilə yanaşı ingilis
dilində və beynəlxalq dillərin digər birində
xülasəsinin verilməsi tələbi həm dövri elmi
nəşrlərimizin beynəlxalq standartlara cavab
verməsi, həm də Azərbaycan elminin ən son
nailiyyətlərinin dünya elmi ictimaiyyətinə çox
qısa bir zamanda çatdırılması baxımından
mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Respublikamızda nəşr olunan dövri elmi
nəşrlərin beynəlxalq aləmdə reytinqinin yüksəl -
məsinə güclü təsir edən faktorlardan biri də
ondan ibarətdir ki, həmin dövri elmi nəşrlərdə
baxılan elm və ya texnologiya sahəsində qabaq -
cıl olan dünya ölkələrindən daxil olan elmi
məqa lələrin çapına yer verilməlidir. Bu məqsədlə
respublikamızda nəşr olunan dövri elmi nəşrlər
qarşısında müvafiq tələb qoyulmuşdur. Respub -
lika mızda nəşr olunan dövri elmi nəşrlərin qısa
bir zamanda beynəlxalq aləmdə tanınması üçün
həmin dövri elmi nəşrlərin redaksiyaları dün -
yada tanınmış alimlərin və ya yenicə tanınmağa
başlayan perspektivli alim lərin elmi məqalələ -
rinin həmin elmi nəşrlərdə dərc olunmasında
maraqlı olmalıdırlar. Bu baxımdan, dövri elmi
nəşr hansı dillərdə məqalə dərc edirsə, həmin
dillərin hər birində məqalə müəllifləri üçün
qaydalar verməlidir. Digər tərəfdən dövri elmi
nəşrlərin beynəlxalq aləmdə tanınması üçün
həm də həmin dövri elmi nəşrlərin redaksiyaları
dünyada tanınmış alimlərin həmin dövri elmi
nəşrlərin redaksiya heyətinə daxil edilməsində
maraqlı olmalıdırlar.
– Dissertasiyaların elmi nəticələrinin bey -
nəl xalq simpozium, konfrans, seminar və digər
elmi tədbirlərdə məruzə edilməsinə dair AAK-nın
15
ELM DÜNYASI
/ Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013