Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
140 "Ya bəxt" – deyib, atdım dənizə... Şerləri oxuyuram və birdən öz adıma ilişib diksinirəm: Xəyalımda gözü yaşlı, sinəsi ahlı, dili gileyli anamı görürəm Analar anası! Bir də hər dərdimə, qayğıma şərik sadiq ömür sınağımı, həyanımı, Nigarımı, Şairə anasının qucağında üç yaşlı oğlum Anar, gözləri yol çəkimli. Göy öskürəkdən dodaqları qançır. Kimə yaxınlaşsa ondan uzaq qaçır... Demək, bu son günlərində, İçəri dünyasında – xatirələr, poeziya dünyasında – mən də varammış xəyalında, gözləri qarşısında, mən də dayanmışammış, amma indiki, qırx üç yaşlı mən yox, üçyaşlı uşaq. O göy öskürəkli uşaq ki, ondan hamı uzaq qaçırmış... Qəhər məni boğurdu, səhifələri bir–bir uda–uda son vərəqə çatdım.
Son vərəqə – son şeri yazılmışdı. Yarıməsrlik yaradıcılıq yolunun son yazısı. Şerin altında tarixi yazılmışdı – 31 mart 1981, Mərdəkan. Xəstələr evi. 31 mart-ölümündən bircə gün qabaq. Ölümündən bircə gün qabaq dediyi son söz: Ömrün qəmli günlərindəyəm Xəstəliyin ucundan, 141 qocalığın üzündən. Həkim deyir: yorulub ürək. Deyirəm: yorulmusan, ürəyim Keçən günlər gözümdə bir xəyal dünyasıdır. göynədir göyüm-göyüm. O günlər-doğmam idi, Bu günlərim – ögeyim. Günlər var çeşid-çeşid; inciklisi bu yanda, Fərəhlisi o yanda Belə olurmuş demək ömrün-günün sonunda. …və birdən-birə mən bütün əyaniliyiylə o günü, o axşamı, ömrünün son axşamını gördüm; bizsiz–övladlarsız, Nigarsız, yad adamların arasında, xəstələr evinin adamın ürəyini qaraldan qüssəsi içində ... Qərib Abşeron axşamının alatoranlığı, hardansa, uzaq pəncərələrdən ögey işıqlar süzülür və atam da çox aydın başa düşür ki, bu – axırdır, ömür yolunun ən son mənzili, ən son günləri, ən son metrləridir və bütün keçmiş həyatı kino lenti kimi İçəri dünyasının ekranından axıb gedir – müharibə, şerlərində həkk olunmuş dava günlərinin təəssüratı və bütün başqa günlərin anımları və o anımlar, o təəssürat, o səhnələr, fikirlər, obrazlar ki, – daha onları poeziyada əks etməyə möhləti qalmayıb. ...amma bəlkə də bütün bunları yox, keçmişi yox, ötənləri yox, gələcəyi düşünürmüş və bu gələcəkdə də ancaq heçsizlik, qaranlıq, sükut var. Sağlam, gümrah, cavan vaxtlarında tənhalığı, yalqızlığı bu qədər çətin keçirən adam ömrünün son, ən dəhşətli yalqızlığına necə dözüb, görəsən? Ömrünün son gününün bu sonsuz kədərini, qüssəsini, 142 həsrətini hansı möcüzəvi iradəylə poeziyaya çevirə bilib, həyat təcrübəsinin müdrikliyini, şerin xilasedici məlhəmini necə saxlaya bilib? Bu misralar insanın zəifliyi deyil, şairin güclülüyüdür. Fərdin məğlubiyyəti yox, sənətkarın qələbəsidir, şəxsiyyətin təslimi yox, yaradıcının yenilməzliyidir. Bədbinliyin şer ecazıyla dəf olunmasıdır. Ən ağır, ümidsiz dəqiqələrində şerə tapınan adam bədbinliyi də, ölümü də, heçsizliyi də üstələyir. Özü gedirsə də və getdiyini açıq-aydın bilirsə də, sözünü, fikrini insanlara qoyub gedir.
Nə göz yaşı var bu misralarda, nə giley-güzar, nə etiraz. Ancaq həyatın faciəvi gərdişinin sakit, müdrik təsdiqi var: "Belə olurmuş demək..." Elə bil ki, o taydan, həyatla ölüm sərhədinin o tayından, bu sərhədi keçmiş adamın o tərəfdən söylədiyi sadə, adi bir həqiqət var bu sətirlərdə: TBelə olurmuş demək…U Ölüm, sən demə, belə imiş – sakit, səssiz, qaçılmaz. "Belə olurmuş demək..." Son şerlərindən birini "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetinə göndərdim. İstəyirdim ki, rəsmi yazıların, vida sözlərinin içindən onun öz səsi də gəlsin. İstəyirdim ki, dəfnində də hələ heç kəsin bilmədiyi, eşitmədiyi, oxumadığı şeri səslənsin. Özü olmayandan sonra da adamlar onun yeni bir şerini dinləsinlər; elə bil yenə bizimlə danışır! Aprelin 3-də cənazəni Filarmoniyanın səhnəsində qoydular. Qohumlar, tanışlar, müxtəlif adamlar salonda oturmuşdular. Radiodan öz səsi yazılmış lentləri gətirdilər – şerlərini oxuyurdu, qəmli musiqi parçaları çalınırdı. Tabutun dövrəsindən dəstə-dəstə adamlar keçirdi. Tabut gül-çiçəyə qərq olmuşdu.
143 elə bil saralıb solmuşdu ölüm... Gözləri dolmuşdu qızılgüllərin, işığı sönmüşdü qərənfillərin... Səni tanıyandan bəri, belə dərdli, belə yazıq görməmişdim çiçəkləri. Səni addım-addım güdmüşdü ölüm... İndi, günorta vaxtı gül-çiçək içində itmişdi ölüm. Tünlükdən qorxub elə bil harasa getmişdi ölüm, Bir azdan... bir azdan qayıdacaqdı. Səni tanıyandan bəri Belə dərdli görməmişdim çiçəkləri… Fəxri qaravulda dayanan güllər Gizli-gizli, xısın-xısın ağlayırdı, Fəxri qaravulda dayanan Vətən Səni çiçəklərlə qucaqlayırdı. İsa İsmayılzadənindir bu misralar. Filarmoniya müdirinin kabinetinə keçdim. Niyazi məni görüb qucaqladı, ağlamsındı. –Qırx iki il bundan qabaq, bax, həmin bu kabinetdə oturmuşdu Rəsul, – dedi, – bax, həmin o stolun dalında. Filarmoniyanın direktoru idi. Mən də bədii rəhbər işləyirdim, mən də o biri – otaqda otururdum. Lap cavan idik, elə də mehriban dost idik ki, o illər... heç ağlıma gələrdi ki, bir gün onu bax bu binadan götürəcəklər? Tofiq Quliyev yanaşdı mənə... ...çox illər bundan qabaq, uşaq vaxtı, atamla Moskvadaydım. Mehmanxanadakı nömrəmizə bir gün Tofiq Quliyev gəldi. Mahnılarını çox xoşladığım bəstəkarın özünü ilk dəfə görürdüm. Özü heç mahnılarına oxşamırdı. Mahnıları şən, nikbin, gümrah idilər, özünün isə sifəti yorğun, gözləri qəmli Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|