137
Moskva.
...Çox ağır bir xəbər mənə də çatdı: mənim istəkli dostum
Rəsul bizi tərk etdi. Dərindən kədərlənirəm, təəssüflənirəm ki,
bu günlərdə bir yerdə olub kədərinizi bölüşə bilmirəm. Rəsul
Rza ölməzdi, o əbədi dost və əbədi şairdir. Onun xatirəsini
həmişə qəlbimdə yaşadacağam.
Rəsul Həmzətov,
Mahaç-Qala.
...Şərq xalqlarının parlaq poeziya ulduzu söndü. Böyük
şairin və insanın böyük, xeyirxah ürəyi susdu. Azərbaycan
xalqının mədəniyyətinə əvəzolunmaz itki üz verdi, onun dostları
yetim qaldı. Əlvida, Rəsul, əlvida, əlvida...
Qara Qarayev
Moskva
Bizə xəbər verdilər ki, Moskva həkimləriylə danışıblar.
Sabah uçurlar, dəfndən sonra, axşam Bakıda olacaqlar.
Dəfn sabah – aprelin 3-də, saat 16.00-dadır.
Axşam 9-da respublika televiziyası nekroloq verdi. Səhərsi
gün nekroloq qəzetlərdə də çap olundu.
Qəzetlərdə rəsmi bildirişdən, nekroloqdan, başsağlıqlarından
başqa, bir neçə yazıçının vida sözləri də dərc olunmuşdu.
Mən Rəsul Rza barədə düşünürəm, onun işıqlı simasını
gözlərim qarşısına gətirirəm və təskinliyi onda tapıram ki,
Rəsul Rzanın güclü istedadı bütün ömrü boyu eyni təravətlə
yaşayıb-yaratdı. O, sözün əsl mənasında, novator şairdir və
onun yaradıcılığı – sovet mədəniyyətinin zirvələrindən olmaqla
bərabər, Azərbaycan xalqının milli koloritilə, milli
poeziyamızın ən yaxşı ənənələri ilə son dərəcə sıx surətdə bağlı
idi.
...Mən təskinliyi onda tapıram ki, Azərbaycan sovet
poeziyasının yüksəlişində,
şerimizin zənginləşməsində,
saflaşmasında Rəsul Rza yaradıcılığının tarixi xidməti vardır.
138
Onun poeziyası hər cür sadəlövh fəlsəfəçiliyə, saxta xəlqiliyə,
ucuz heyranlığa zidd olan, həyatın real hadisələrindən doğub
mərdanə romantika ilə uzaq üfüqlərə qanadlanan poeziyadır...
...Nə qədər ki, dilimiz yaşayır, nə qədər ki, poeziyaya mənəvi
ehtiyacımız var, Rəsul Rza da bizimlə olacaq.
İlyas Əfəndiyev
...Bu gün tabutu qarşısında baş əydiyimiz Rəsul Rza
xalqımızın yetişdirdiyi böyük şəxsiyyətlərdən biri idi. O, həm
sənətdə, həm də həyatda həmişə öz yolunu getdi, həmişə öz
qəlbinin sözünü dedi. Biz onda heç bir yarımçıqlıq görmədik.
O, sözündə də bütöv idi, əməlində də. Nifrətində də bütöv idi,
sevgisində də.
Həm ölməz əsərləri, həm də şəxsiyyəti ilə ölməzlik qazanmış
qüdrətli sənətkarımızın ölümü onun ölumünün deyil,
ölməzliyinin təsdiqidir...
Bəxtiyar Vahabzadə.
...Rəsul Rza xalqının ağlının, şüurunun fəlsəfəsinin, milli
varlığının təcəssümü olan çağdaş şerimizin ən yüksək dağ
zirvələrindən biridir...
…Rəsul dünən, bu gün olduğu kimi, "yarın da mübarizələrin
ön sırasında" dayanacaqdır.
Rəsul, qardaşım! Mən sənə "əlvida" demirəm. Çünki sən
bizimlə də, bizdən sonrakılarla da çiyin–çiyinə yaşayacaq,
insan səadəti, insan ləyaqəti uğrunda döyüşlərini davam
etdirəcəksən.
Abbas Zamanov.
Rəsul Rza onu yetirən Azərbaycan torpağına bənzəyirdi. Bu
torpağın nadir möcüzələrindən biri idi...
Xəlil Rza.
Aprelin 2-də səhər tezdən onun iş otağına girdim.
...Ölülər geri dönə bilsəydi.
139
Mən bu otağa gələrdim.
Burda uzun bir dəqiqə dincələrdim...
...O otağa yığmışdıq Mərdəkandan gətirdiyimiz şeylərini. O
sarı papka da burdaydı. Bilirdim ki, pasportu, sənədləri bu
papkanın içindədir.
Həm sənədlərini götürməliydim, həm də son kağızlarını
gözdən keçirmək istəyirdim – bəlkə elə bir sözü, arzusu,
vəsiyyəti var ki, hökmən indi, dəfnəcən bilməliyik.
Papkanın içində qələmləri, elektrik ülgücü, odekalon,
pasport, tibb kitabçası, oxuduğu son kitablar və uzunsov bir
dəftər vardı.
Bu dəftərə axırıncı şerlərini yazmışdı, məhz elə bu şerləri
"Azərbaycan" jurnalına, Əkrəm Əylisliyə göndərmək
niyyətində idi.
Şerləri oxumağa başladım. Müharibə illərinə aid silsilə idi.
Görən, niyə görə ömrünün bu son günlərində, yaxın
adamlarından ayrı, təklik, yalqızlıq içində, xəstə arvadının
nigarançılığını çəkə-çəkə, məhz o uzaq müharibə illərini
yaşayırmış
xəyalında,
şerlərində o dövrü, Krımı
canlandırırmış?
Novorossiyskdən çıxdıq
üzü Qara dənizə.
Qırx ikinin birinə açılan
gecə.
Köhnə "Quban" gəmisində.
Səfərlilər həmvətənlərim,
Yolumuz – gerisiz.
Vətən adından səfərbərdik
biz
Bir parça kağıza yazdım:
"Qara dəniz Qırx ikiyə açılan gecə.
Rəsul Rza, həmvətənlərilə".
Bərk bağladım
şüşənin ağzını