Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
127 də müəyyən dərəcədə dəyişirdi. Orta yaşlarında və xüsusilə də, cavanlığında, qaynar həvəsli, coşğun, ağına-bozuna baxmayan bir dəliqanlıymış, əsəbi, kür, köntöy vaxtları da olub. Amma elə sakit, mülayim, yavaş, kimsəni incitmədən öldü ki. Fəryadsız, haraysız, səssiz-səmirsiz... Elə bil gur bir musiqi ahəstə, həzin bir akkordla tamamlandı... Ömrünün axır illərində atam nədənsə mənə qədim əlyazmasını, çox qiymətli bir perqamenti xatırladırdı, İllərin ağırlığından saçları çallaşmışdı, sifəti solğundu, bütün vücudu qədim əlyazması kimi nazilmiş, kövrəkləşmişdi. Qədim əlyazması kimi yavaş-yavaş didildi, ovxalandı, soldu getdi. Sonralar bibim Sarə: –Elə bil tələsdi, – dedi, – tələsdi ki, Nigardan qabaq ölsün, onun müsibətini görməsin...
Nə qədər vaxt keçdi. Bir il? Beş gün? Üç saat? Birdən qapılar taybatay açıldı, otağa Ənvər, Elçin, Fikrət Qoca, Fikrət Sadıq, Hüseyn Abbaszadə, Qabil, Sabir Azəri, Aleksandr Qriç, Ələkbər Salahzadə, Vaqif Cəbrayılzadə, Əhəd Muxtar, Allahverdi və başqa yazıçılar daxil oldu. (Kimin adını unutmuşamsa, üzürlü bilsin) Sonralar Fikrət Qoca bu gəlişi "Rekviyemdə" təsvir elədi: 128 Xəbər ilan kimi çaldı qulağımı, Telefonun dəstəyi əlimdə boğuldu. Ölüm nə ucuzdu... nə boldu... Bu Mərdəkan yolu nə uzaq oldu. Bu, deyəsən, dünyada ən uzaq yoldu... ...Bir andaca göyə hopmuşdu mavi gözlərinin rəngi. Dənizi yun kimi didirdi mübarizəsi-cəngi. Balacalanıb taxta çarpayıya sığmışdı şerimizin nəhəngi… …şair qocalmır, ömrü bir yaz olur qurtarır. Şair ölmür, qara qələm kimi yazılır qurtarır. Nə qəribədir insan hafizəsi – o günün bir çox təfərrüatını sanki yuxu tək xatırlayıram, cizgiləri süd dumanı içində əriyib itir, amma bəzi şeylər dupduru, apaydın qalıb. Yadımdadır Qabil siqaret çıxartdı, sonra birdən cənazə olan otağa tərəf baxıb:
–Burda çəkmək olar? – deyə soruşdu. –Nə qəribə söz danışırsan, indi onunçün nə təfavütü var çəkdin, çəkmədin. Qabil:
–Bağışla, Anar, sən Allah, bağışla, – dedi, – heç fikirləşmədim. Yadımdadır, xidmətçi qadın atamın şeylərini yığışdırırdı. Sarı papkasını, tranzistorunu, bir ovuc dava-dərmanı – bu dərmanlar daha ona gərək deyildi. Yadımdadır ki, uzun müddət Mərdəkandan çıxa bilmirdik. Baş həkim deyirdi ki, xüsusi icazə kağızı olmasa, cənazəni buraxa bilmərəm. Elçin Səhiyyə Nazirliyinə, MK-ya, Nazirlər Sovetinə zəng eləyir, heç kəsi tapa bilmirdi, hamı Elmlər 129 Akademiyasında hansısa iclasda idi. Nəhayət, baş həkim bizi buraxmağa bir şərtlə razı oldu: cənazəni təcili yardım maşınında, həm də evə yox, Bakıdakı Leçkomissiya xəstəxanasına aparmaq şərtilə. Yola çıxdıq. Mən Hüseyn Abbaszadə və Elçinlə bərabər Sabir Azərinin maşınına mindik. Bakıda Nərimanov prospektindəki xəstəxananın qabağına gəldik. Darvazanın ağzında dayandıq. Atamın cənazəsi – darvazanın qabağında dayanmış təcili yardım maşınında, anam isə ondan yüz metr masafədə, binanın içində üçüncü mərtəbədə idi. Tapşırdıq ki, xəstəxanada xəbər yaymasınlar, anam hələ bilməsin. Cənazəni evə aparmaq üçün icazə kağızı gözləyirdik. Heç kəs bu problemi həll edə bilmirdi. Elçin Akademiyaya getdi ki, məsələni həll edə biləcək adamlarla danışsın. Acı külək əsirdi. Maşında oturmuşdum – nə göz yaşım qalmışdı, nə sözüm. İçərimdə sonsuz bir boşluq hiss edirdim. Ürəyim elə bil daşlaşmışdı. Heç nə duymurdum – nə təəccüb, nə ağrı, nə dərd... Yalnız gözləyirdim, bir saat – saat yarım gözlədik, amma o gün –həyatımın ən uzun günü (doğrudan da, "gün var, əsrə bərabər") sanki bir neçə gün uzunluğundaydı, hər dəqiqə, hər saniyə elə bil olduğundan üç dəfə, beş dəfə uzun çəkirdi. Nəhayət, Elçin qayıtdı. Lazımi göstərişlər verilmişdi. Atamgilin evlərinə yollandıq. Bu ev üç dəfə yas yeri olmuşdu – iki nənəm və Turə rəhmətə gedəndə. İndi dördüncü dəfə burda hüzr başlanırdı – çöl qapısı taybatay açılmışdı, qonşulardan stul daşıyırdılar, güzgülərin üstünə örtük çəkilmişdi, qapının ağzında, pilləkanda, dəhlizdə çoxlu adam vardı, amma bütün bu kişi sifətləri içində o an mən yalnız oğlum Turalın sifətini gördüm; həyatında ilk və qəfil sarsıntıdan quruyub-qalmış sifətini... Cənazəni həmin o böyük otaqda qoydular, o otaqda ki, orda haçansa, yox haçansa niyə, cəmisi bir neçə gün bundan qabaq, kresloda, televizorun qarşısında oturmuşdu, əynində pijama
130 şalvarı, yaşıl yun cemper. Ekranın qabağında oturmuşdu, gözlərini yummuşdu. Adamlar gəlirdilər. Hər gələn – anımlar zənciriylə bağlı idi, neçə-neçə xatirəni dartıb çıxarırdı yaddaşımdan. Balaca cürübbəz bir kişi daxil olur otağa. Mürvətdir, atamın ensiklopediyada sürücüsüydü... …bir dəfə Mürvət mənə təklikdə şikayətləndi ki, atam onunla pis rəftar edir, yeri gəldi-gəlmədi acıqlanır... …Bir də o yadıma düşür ki, Mürvət həmişə deyərdi: təki bircə bu kitabımız çıxsın (Ensiklopediyanın birinci cildini nəzərdə tuturdu)... …bir də yadımdadir, Təranənin toyunda Mürvət içib sərxoş olmuşdu, tullana-tullana oynayırdı, ortalıqdan çıxmaq bilmirdi, elə hamıya xəbər verirdi ki, "mənə də "Cin Mürvət" deyərlər", atam da əsəbləşirdi, "bədbəxtin oğlu lap özünü biabır elədi" – deyirdi... ...və o zamandan, ensiklopediya illərindən sonra Mürvəti görməmişdim, neçə ildi qapımızı açmamışdı, indi ölüm xəbərini eşidib gəlmişdi. Mənə yaxınlaşdı, əl verdi, için-için ağladı, "çox xozeyinim olub, – dedi, – amma əsl kişi bir onu gördüm"... Abbas Zamanov gəldi. ...1942-ci ildə Kerç yolunda, gəmilərini alman təyyarələri bombalayanda atam ona deyib ki, bir butulka tap. –Butulkanı neynirsən? –Sənin işin deyil, dedim tap, tap! "Tapdım gətirdim, bir kağız yazdı, şüşənin içinə qoydu, sonra butulkanın ağzını bərk-bərk bağlayıb dənizə atdı, yəni ki, bizim başımıza bir iş gəlsə, bəlkə haçansa kimsə bu butulkanı tapdı... Amma kağızda nə yazmışdı, bilmirəm"... Müharibə illərində, sonrakı illərdə də (və bu gün mən əlavə edə bilərəm – 81-ci ilin 1 aprel günündən sonrakı aylarda, illərdə də!) Abbas Zamanov atama etibarlı dost idi. Atam da onu çox istəyirdi, amma bəzən onunla kobud da danışırdı,
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|