Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
167 istehsalat problemləri – kino dünyasının ipə-sapa yatmayan qarma-qarışıqlığı adamın fikrini yayındıra bilərdi. Yalnız bu əvvəli-axırı bilinməyən iş prosesi günlərimi limhəlim doldurar, ayrı hisslərə, ayrı düşüncələrə, adamı içindən gəmirən xatirələrə yer qalmazdı, məni öz–özümlə bir an belə təkbətək qoymazdı. Doğrudan da, günlərimi beləcə – ağzınacan, dibinəcən doldururdum. Ancaq gündüzlərin axşamları vardı axı... Axşamlardan sonra isə gecələr gəlirdi... ..və tamam başqa bir həyat başlayır. Gecə həyatı. Gecənin həyatı. Yuxusuzluq saatları var bu həyatda. Amma bərk yorulduğum gündüzlərin yuxulu gecələri də var. Yuxu gecələri. Yuxulu gecələr. Gecə yuxuları... və bu yuxularda – hər şey ayrı cürdür. Atamın vəfatından sonra mənə deyirdilər ki, indi hər gecə yuxuna girəcək, tez-tez səninlə uzun-uzadı söhbətlər edəcək. Amma vəfatı günündən qırxınacan yalnız üçcə dəfə görmüşdüm onu – axır illərində mənim evimə də belə nadir- nadir qonaq gəlirdi – ayda bir, ya iki dəfə. Birinci dəfə onu yuxuda görəndə öz evlərinin pilləkənləriylə qalxırdı – üzündə də mənə bu qədər tanış olan bir ifadə vardı – müdrik bir yorğunluq, dünyaya dalğın kədərlə baxan gözlər. Anam da – yuxuda hər ikisi sağdı – anam da onunladır. Yuxuda da düşünürəm ki, indicə pilləkənləri qalxıb evlərinə girəcəklər, evlərində yas nişanələrini görəcəklər, evi tələsik səliqəyə salmaq lazımdır ki, hüzr əlamətləri qalmasın. Tezcə evi əvvəlki, həmişəki halına salırıq, amma vaxtımız çatmır, atamın kabinetini yığışdıra bilmirik. Qorxuruq ki, indicə bizi sorğu-suala tutacaq: "Niyə otağımın qapısı bağlıdır, qabağına niyə divan qoymusunuz?" Qorxuruq ki, divanı kənara çəkib kabinetinin qapısını açacaq, içəri girəcək və orada – öz sifətindən çıxarılmış maskasını görəcək. Bir müddət sonra atamı ikinci dəfə yuxuda gördüm. "Üzeyir
168 Hacıbəyov" filmini çəkməli olan əvvəlki operator atamın dəfn mərasimini də lentə almışdı. Bir gün studiyada bu materialı mənə göstərdi – o məşum günü sanki yenidən yaşadım: filarmoniya, matəm yolu, mitinq və tabutun içində atam – yüngül meh saçlarını tərpədir… Həmin gecə bütün bunları yuxuda gördüm, amma yuxuda bunların hamısı yalnız bir dolaşıqlıq, bir səhv idi. O, tabuta qoyulmuşdusa da, ölü deyildi, diriydi və bütün bu dəfn-filan da bir anlaşılmazlıq, vahiməli yuxuydu. Məni qara basırdı, indicə oyanacaqdım, duracaqdım, silkinib yuxudan çıxacaqdım və atamı sapsağlam, salamat görəcəkdim... Oyanarkənsə onu yenidən itirirdim. Üçüncü dəfə atamı may ayında, qırxı ərəfəsində gördüm. İlk dəfə mənimlə danışdı, sualıma cavab verdi. –Necəsən? – deyə xəbər aldım. –Necə olacam? – deyə küskün-küskün dilləndi. – Sənsizəm də.
Gündüz Üzeyir Hacıbəyovla bağlı xronikaya baxmışdım. Üzeyir bəyin tabutu yanında fəxri qaravulda atamı da görmüşdüm, onu da bilirdim ki, Üzeyirin tabutu başında Bülbül "Sənsiz" oxuyub. Bütün bu anımlardan, təəssüratlardan, ağrılardan, fikirlərdən, hisslərdən, kədərli obrazlardan yuxu qəribə bir süjet, tükürpədən bir dialoq qurub İçəri dünyamda mənə nümayiş etdirirdi. –Necəsən? –Necə olacam? Sənsizəm də... Kinoyla yuxular nə qədər yaxındır bir-birinə. Bütün sənətlərdən yuxuya ən yaxın kino, xüsusilə də müasir kinodur: Əyani, görümlü obrazların pərakəndəliyi, montaj kəsiklərinin ardıcılsızlığı, pərən-pərən düşmüş anımların qəribə düzümü, bir də qeyri-adi işıq, işıqlanma… Niyə biz vahiməli yuxulardan bu qədər sarsılırıq; axı, çox vaxt ən adi bir mənzərə görürük – küçədir, bomboş şəhər
169 küçəsi, biz də tək-tənha, bu adamsız küçəylə addımlayırıq. Bəs ətimizi ürpərdən, bizi xoflandıran nədir bu mənzərədə? Küçənin işığı, bəli məhz işığı. Zülmət kimi zülmət deyil, ay işığı kimi ay işığı deyil, gecə kimi gecə deyil. Nə qəribə rəngi var bu işığın. Dünyanın, yer üzünün heç bir rənginə, heç bir işığına bənzəməz. Boz-mavi-kül rəngidir bu rəng. Küçə də bu rəngin işığıyla işıqlanıb. Soyuq bir işıqla. Ölüm rəngiylə. Budur bizi vahiməyə salan. Bəzən elə yuxudaca mənə elə gəlir ki, bu, başqa bir aləmin, "O dünyanın" işığıdır, şüurumuza süzülür, İçəri dünyamıza "ölülər dünyasının" rəngini çiləyir. Kino və yuxu. Gözlərimizi yumuruq – zülmət dünyasına qərq olur, rəngli- rəngsiz yuxular görürük. Göz-gözü görməyən qaranlıq bir salona daxil oluruq, ekrana baxır, rəngli-rəngsiz filmlər görürük... Bu günlərdə qorxduğum şeylərdən biri də musiqidir. Neçə anımın açarı musiqidədir. Bir nəva, zümzümə, melodiya qırığı qarmaq kimi ömrün neçə ötən gününü dartıb çıxarda bilər, qəlbinə, beyninə, yaddaşına pərçim edər... Musiqidən qorxurdum bu günlər. Yaxın adamlarınla qırx ildən artıq bərabər ömür sürmüsənsə, dünyanın bütün melodiyaları, bütün təranələri sənə onların müəyyən bir məqamını, ilini, gününü, saatını xatırladacaq, yaxın adamlarla birgə sürülən ömür – anımların toplanması, çoxalması, bütün aləmi əhatə etməsidir. Küçələr, evlər, kitablar, adamlar, sözlər, səslər – hər şey, hər şey anımlar oyadır, keçmişin anımları isə ikiqat təsirli, yandırıcı, göynəkli olur – ötən günlər – yaxşısı da, pisi də – yaddaşda yalnız titrək bir həsrət yaradır. İndi dünyada hər şey mənimçün xatirələr zəncirinin həlqələri – olarlı günlərimin anımlarıdır. Musiqi bu günlərdə yalnız anımlar oyatmırdı, həm də əsəbiliyimə, hövsələsizliyimə səbəb olurdu. Küçədə əlimi qaldırıb maşın saxlayırdım, xəstəxanaya anamın yanına, ya
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|