Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
191 zərbəni özü qəbul edib, beləliklə də, 17 yaşlı qızcığaz maskalanmış qatı mülkədara, müsavat agentinə, ingilis kapitalının hamisinə (bu lap əcaib ittihamdır!) çevrilib. Bir müddət sonra məsələdən xəbər tutan M.Rzaquluzadə Bakıya məktub yazmış, şerin ona məxsus olduğunu bildirmişdir. Bu, əlbəttə, mərdanə hərəkətdir. Amma bu vaxta qədər anama hücumlar kompaniyası, onu işdən çıxarmaq tədbirləri və s. ən yüksək zirvəsinə çatmışdı. Ə.Qarayevin məqaləsiylə başlanan bu "igidlik kompaniyasına" bir çox şairlərimiz böyük həvəslə qoşulmuşlar.
Başqa şairlər də ondan geri qalmayıblar. Belə bir şer də çox maraqlıdır:
192 Bu bir körpü hər kəs ondan keçəməz. Şimaldan doğdu günəş. Zənginlərin gözlərini qamaşdıran bir günəş. Min günlərlə qan soran Bəyi, xanı çaxnaşdıran bir günəş. Sən günəşin istəyinə uymadın, Bu bəllidir, uymadın. O günəşi duymazdın Onu duymaq, ona uymaq asan deyil Unutma ki, sən Aclığından torpaq yeyən milyonları Əzən, kəsən Xudu bəyin qızı, Rəfibəyov Nigarsan. Bağlamışsan ümidin şərqdən doğan günəşə Fəqət sənin duymadığın bir günəş var, Ey Nigar! Biz günəşiz Günəş biz. O gündən başlayır mübarizəmiz Bu gündən zərbə alır Qospada, madmazellər, qraflar, Sandıqların can çəkişən sönük-sönük şeylər Bu günəşə Günəşlərin al günəşi – Şimal günəşi deyərlər. (Kommunist" qəzeti, 23 dekabr, 1930) Göründüyü kimi, bu şerin bədii dəyərləri nəcabətiylə tən gəlir.
193 Bu məqalədən sonra qəzetlərdə, jurnallarda anamın əleyhinə dalbadal şerlər, yazılar çıxmağa başladı. Belə yazıların altında bir çox tanış imzalar var. Anam: "Amma Cəfər Cabbarlıyla Səməd qol çəkməmişdilər", – deyirdi. Məqalələrin birinin altında atamın da imzası olub. Atam özü bu barədə belə yazır: "1931-ci ildə şairə Nigar Rəfibəyli ilə tanış oldum. O zamanlar səhvən özgənin şerini onun adına çıxıb, tənqidçilər ona şiddətli atəş açmışdılar. Həm də bu tənqidi ədəbiyyata dəxli olmayan ayrı-ayrı rütbə sahibləri xeyli qızışdırırdılar. Həqiqət sonra aşkara çıxdı. Gənc şairə özünü ləyaqətlə aparırdı. Bu tənqidi məqalələrin birisinin altında başqa müəlliflərlə bərabər, mənim də imzam var idi, ona görə də indi bu barədə yazmağı lazım bildim. Qəribə görünsə də, bu hadisə bizi yaxınlaşdırdı. Məlum oldu ki, Nigarla mənim ədəbiyyata və həyata olan münasibətimizdə ümumi nöqtələr çoxdur. Bilmirəm, mən ona necə təsir bağışladım, ancaq o mənim çox xoşuma gəldi. Görünür, onun da mənə münasibəti pis deyilmiş, çünki sonralar bizim yollarımız ayrılmadı. ...Ağıllı, qayğıkeş, mərd bir qadın olan şairə ilə evləndiyim üçün xoşbəxtəm". Mən bu əhvalatı dönə-dönə atamdan da, anamdan da eşitmişəm, illər keçdikcə bu hadisə onlarçün bir zarafat, yüngülvari atışma mövzusu olmuşdu. Amma mənə elə gəlir ki, çox illər sonra da atam hardasa ürəyinin dərinliyində o imzasının peşmançılığını ovuda bilmirdi. Atam haqqında kitab yazmış ədəbiyyatşünas-alim Gülrux Əlibəyovanın bir müşahidəsi çox dəqiqdir: həmin bu hadisəni Rəsul təəssüf hissiylə, Nigar isə yumorla nəql edirdilər. Mən həmişə ona təəccüb edirdim ki, "Qızıl gül olmayaydı" poemasında Müşviq haqqında:
194 mənim imzam olmadı – misralarını yazmağa mənəvi haqqı olan Rəsul Rza, hər zaman öz imzasının təmizliyini saxlaya bildiyi halda, nə cür olub 30- cu ildə bu sayaq "kompaniya məqaləsinə" qol çəkib. Əlbəttə, 30-cu il 37-ci il deyil və ən kəskin tənqidlərdən sonra belə, hələ heç kəsi tutmur, sürgün etmir, güllələmirdilər. Sadəcə AZAP-çıların bir çoxu, o cümlədən də, heç şəksiz atam ideya əyintisi saydıqları hər şeyə qəzəblərində, hiddətlərində səmimi idilər... Bir də o var ki, sonrakı illərin sınaqlarında atamın məhəbbəti, sədaqəti, vəfası və şübhəsiz ki, ictimai mövqeyi anamı bir çox bəlalardan xilas elədi, qorudu. Bütün bunlar belədir. Amma hər halda bu yazıda mən o acı faktın da üstündən sükutla keçmək istəmədim. Necə ki, atam özü də keçmirdi.
"Maarif evinə – indiki Sabir bağının yerindəydi – gəlmişdim. Nə isə ədəbi gecə vardı. Əbülhəsənlə tanış idim! Əbülhəsənin yanında bir cavan oğlan da var idi. Göygöz. Əbülhəsən təklif elədi ki, şer oxuyum. –Yox, – dedim, – şer oxumağa gəlməmişəm. Birdən-birə Əbülhəsənin yanındakı oğlan hələ tanış olmadığımıza baxmayaraq: –Nə olsun, – dedi, – şer oxumağa gəlməsəniz də oxuya bilərsiniz. Mənə elə gəldi ki, dili ağzında bir az böyükdür. Bu sayaq təklifsiz söhbətə müdaxilə etməsi də heç xoşuma gəlmədi. Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|