Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pomoşnik Naçalğnika Tifl. Qubernskoqo jandarmsk. Uprav, v Elisavetskoy Qub. 16 ənvarə 1909 q.
179 naroda voobhe i, qlavnım obrazom, obrazovaniə, a "Mudafie"– uluçşeniə krestğənskoqo bıta voobşe, razdeleniə pomeohiçğ ix zemelğ mejdu krestğənami i podnətiə kulğturnoqo blaqosostaəniə ix putem nisproverjeniə suşestvuöheqo Qosudarstvennoqo stroə, a takje neplateje pomehikam za zemlö sleduemıx doxodov: to estğ baqrı. V obhem gti partii presleduöt koneçnuö üelğ odnu i tu je. Poliümeyster (podpisğ) Pomoşnik Naçalğnika Tifl. Qubernskoqo jandarmsk. Uprav, v Elisavetskoy Qub. 16 ənvarə 1909 q. №161 Q. Elisavetpolğ Na 1 1888, 37. Soverşenno sekretno. ... 4-qo, seqo ənvarə obıskom u Alekpera beka Rafibekova takje obnarujen ustav, napeçatannıy v neskolğkix gkzemplərax na russkom əzıke: oznaçennıe ustavı pri sem prilaqaö; pri gtom dokladıvaö, çto vospitıvaöt li gti musulğmanskie obşestva v duxe protivoqosudarstvennom-svedenii ne imeetsə. Otnositelğno je dvijeniə musulğman v polğzu revolöüionerov Persii imeötsə tolğko sleduöhie ukazaniə: v torqovoy kniqe, otobrannoy po obısku u persidskoqo podannoqo İskendera Muxtarova imeetsə ukazanie, çto orujie pokupaetsə taynım putem v Rossii i otpravləetsə v predelı Persii v otrədı Sattar- Xana.
Rotmistr Astrosənü Qospadinu Elisavetpolğskomu Qubernatoru
Günlərin bir günü Ələkbər bəy arvadı Xeyransa xanımı, bacısı və qudası Xədicə xanımı (oğlu Xudadata bacısı qızı 180 Cəvahiri alıb) və cavan gəlini Cəvahiri Gəncədə göstərilən teatr tamaşasına aparıb. Gəncə qoçuları söz qoyublarmış ki, teatrın qapısı ağzına gələn hər bir müsəlman qadınını öldürəcəklər. …və birdən hündürboylu, enlikürəkli Ələkbər bəy, yanında da üç qadın teatra gəlir, camaatı elə bil qılıncla iki bölürlər – yol açılır və bu yolla dördü də keçib binaya girirlər. Anam həmin səhnəni öz İçəri dünyasında aydınca görürdü, hərçənd ki, bu səhnə onun dünyaya gəlməsindən xeyli qabaqlar olmuşdu. Gəncədə məktəblər, mədrəsələr açılmasında və şagirdlərə yalnız dini deyil, elmi biliklər də tədris olunmasında Ələkbər bəyin xidməti çox olub. "Babam bəy olsa da, kasıb bəylərdən idi, odur ki, oxutmaq istədiyi kasıb uşaqlarına deyərmiş ki, gedərsən filan tacirin yanına, ona tapşırmışam, sənə pul verəcək, o pula get oxu". Anamın arxivindəki qovluqdan daha bir sənəd:
Anamın atası Xudadat bəy Rəfibəyli (1878-1920) ali təhsil almış ilk azərbaycanlı cərrahdır. Tibbi təhsilini 1897-1902-ci
181 illərdə Xarkovda alıb. 1903-cü ildən ömrünün axırınacan – 17 il müddətində Gəncədə həkim kimi fəaliyyət göstərib. Müsavat hakimiyyəti vaxtında heç bir vaxt müsavat partiyasının üzvü olmamış Xudadat bəy şəhər ictimaiyyətinin israrlı təkidindən sonra cəmisi doqquz ay müddətində şəhər valisi vəzifəsini aparıb. O, bu təklifə atasının və Molla Məhəmməd Axundun xahişindən sonra və bircə şərtlə razı olub – səhərlər həkimlik fəaliyyətini davam etdirsin, günortadan sonra valilik işlərini görsün.
Birinci dünya müharibəsi cəbhələrindən qayıdan yaralı rus əsgərlərinə fitnəkar basqın zamanı Xudadat bəy gecə-gündüz bilmədən neçə-neçə əməliyyatlar edib, neçə-neçə yaralını ölümdən xilas edib. Ona bu cərrahiyyə əməliyyatlarında asisentlik edən tibb bacısına sovet hökuməti məhz bu işdə iştirakına görə təqaüd kəsib. Həmin tibb bacısı ömrünün sonuna qədər nənəmlə – Cəvahir xanımla məktublaşırmış. Anamın həmin qovluğunda o hadisələrə aid şəkil də durur. Babam və tibb bacıları yaralı rus əsgərləri içində. Gənc yaşlarında o zaman Gəncədə baş verən bir çox hadisələrin canlı şahidi olmuş Maarif əməyi və Böyük vətən müharibəsi veteranı müəllim Abbasəli Kərimlinin bir əlyazması da anamın həmin qovluğunda saxlanır. Bu əlyazmasından bəzi parçaları da gətirmək istərdim: "1920-ci ilin 28 apreli idi. Gəncə şəhərinə xəbər yayıldı ki, Bakıda hakimiyyət bolşeviklərin əlinə keçmişdir. Əvvəl buna heç kəs inanmırdı. Sonra isə şəhərə vəlvələ düşdü. Kimi sevinir, kimi isə inanmırdı. Adamlar dəstə-dəstə toplaşıb danışırdılar. Bu xəbəri eşidən Gəncə bolşevikləri Fərhad Əliyevin evinə toplaşdılar. Əsl doğru xəbər gətirmək üçün Fərhad Əliyev və İbrahim Əliyev Gəncə dəmir yol stansiyasına getdilər ki, Bakıdan doğru bir xəbər bilsinlər... Onlar şad xəbərlə geri qayıtdılar. Yoldaşlarına xəbər verdilər ki, həqiqətən Bakıda hakimiyyət bolşeviklərin ixtiyarına keçibdir... Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|