219
Məhəbbətim səndə, könlüm səndədir,
Bahar nə nazəndə, nə nazəndədir.
Gah yoluna çıxdım, gah yola saldım
Gah intizar çəkdim, həsrətdə qaldım.
Qışda sorağını uzaqdan aldım,
Dedim əmanətim, eşqim səndədir,
Bahar nə nazəndə, nə nazəndədir.
Xoş nəğmələr qoşdum sənin adına,
Saf bir nəfəs kimi çatdın dadıma.
Bir həzin axşamda düşsəm yadına
Bil ki, məhəbbətim, könlüm səndədir
Bahar nə nazəndə, nə nazəndədir.
Xalq şairi adı alması münasibətilə radioda anam haqqında
veriliş düzəltmişdilər. Əzizə xanım Cəfərzadə danışdı,
şerlərini oxudular, mahnılarını səsləndirdilər. Tranzistorla
qulaq asırdı, mənə elə gəlirdi ki, yarıyuxuludur, duman içində
qavrayır hər şeyi. Amma verilişin onun xüsusi tərifləndiyi
yerində zəif-zəif gülümsündü, taqətsiz halda əlini qaldırdı və
alnına apardı – hərbi salam kimi. Bunu bizimçün edirdi: son
zarafatıyla bizi toxtaq saxlamaq üçün...
İyunun 29-u anamın ad günüdür. Palatası başdan-başa gül
içindəydi. Atamın adından da ona bir dəstə çiçək gətirmişdik.
Yuxuda çiçəklər görürəm hər gecə,
öpürəm onları gizlicə
hər yanım çiçək,
yastığım, yorğanım çiçək.
Çiçəklər əlvan-əlvan,
çəmən-çəmən.
Bu çiçəklər aləmində
xumarlanıb yatıram mən
Yuxuda çələnglər görürəm,
qərənfili seçir könlüm
220
çiçəklər arasından
Elə bil iki damla, qan sızır
ürəyimin yarasından.
Bu alov rəngli qərənfilləri
yar vermişdi ayrılıq dəmi,
Elə bil çökmüşdü
Onların üstünə dünyanın qəmi.
Yuxuda qərənfillərimi görürəm,
yığıb solan çiçəklərimi
ümid çələngi hörürəm.
Ümidə yer qalmırdı; təşəkkür sözlərini demək üçün belə
dodaqlarını güclə tərpədə bilirdi.
Anamın bir gənclik şəkli var – gərək ki, Moskva
yaxınlığında Maleyevkada çəkilib; ağ çiçəklərlə dopdolu geniş
bir çöldə çəkdirib bu şəkli – özünün də qucağında çəməndən
topladığı iri bir çiçək dəstəsi var.
Körpəlikdə anamın dilindən eşitdiyim ilk laylay yadıma
düşür:
Laylay dedim yatasan
Qızıl gülə batasan
Qızılgülün içində
Şirin yuxu tapasan.
İndi öz yuxusunu qızılgüllərin, çox sevdiyi qərənfillərin
içində tapırdı. Bəzən mənə elə gəlir ki, o özü də bizim
dünyamıza, hamımızın həyatına o ağ çiçəklərlə, güllərlə
dopdolu olan bir aləmdən gəlmişdi və bir gün ora qayıdası
idi...
Güllər içində tapdığı bu "acı yuxuda" yalnız dünyayla deyil,
yalnız bizimlə deyil, çiçəklərlə də vidalaşırdı:
Sevib oxşadığım əlvan çiçəklər
Əlvida, ey gözəl dağ çiçəkləri.
Öpdüm gözlərimlə sizi hər səhər
Yığdım dəstə-dəstə ağ çiçəkləri.
221
Əssin üstünüzdə ruzgar ahəstə,
Yığsın sizi qızlar hey dəstə-dəstə.
Yel əssə tökülün sinəmin üstə,
Payız çiçəkləri, yaz çiçəkləri.
"Əzizim Nigar!
Sənə hamı Nigar xanım. deyir.
Mən isə Nigar!
Mənə elə gəlir ki, xanım sözü bizim gənclik dostluğumuzun,
məhəbbətimizin arasında sədd olar.
Mən səni bu illər ərzində fikrimdə, xəyalımda həmişə o
səmimiyyətlə yaşatmışam.
Bu günlərdə xəstə olduğunu eşitdim.
Özüm xəstəxanadayam, odur ki, görüşünə gələ bilmədim.
Sarı bülbül! Sənə xəstəlik yaraşmayır, sən şairsən,
nəğməkarsan, demək güclüsən, əbədiyyətsən.
Bir vaxt mən ağır xəstələndim. Sağalmağıma ümid az idi.
Onda mənim həyata olan eşqim, inamım və poeziyanın işığı
azarın söndürdüyü işıqları bir-bir yandırdı. Mən həyata
qayıtdım. Yenə xəstəyəm, lakin həyata ümidim çoxdur. Sən də
özünü bərk saxla. Tale bizə şairlik kimi əvəzsiz bir sərvət və
qüvvət verib. Qoy poeziyanın odu, işığı azarların bütün
fəsadlarını yandırsın: Sənin qəlbində sağlamlıq, gümrahlıq
çıraqları yandırsın.
Amin!
Öpürəm səni!
Sənə tezliklə sağalmaq arzu edirəm. Şairə bacın, rəfiqən
Mirvarid Dilbazi".
Hamımız hiss edirdik: möhlət sona yetməkdədir – axırıncı
günlərini yaşayır. Qərara gəldik ki, onu evə aparaq. Həkimlər
də bizim qərarımızla razılaşdılar. Doğum gününün səhərisi –
iyunun 30-da anamı evə apardıq. Dedik ki, həkimlər şəraiti
dəyişmək məsləhət görür, müalicəni evdə davam etdirəcəklər.
222
Etiraz eləmədi. Yəni məgər etiraz eləyəsi halda idi?
Xəstəxanadan çıxmaqdan qabaq nədənsə üzüyünü Fidana
verdi:
–Götür bu üzüyü, – dedi, – sənə bağışlayıram.
Mat qalırdım: üç ay ərzində aclıq keçirən, müstəqil hərəkət
edə bilməyən, çətinliklə danışan bu yaşlı, xəstə qadında nə
qədər mənəvi güc vardı, iradə vardı, yumor vardı – ömrü boyu
onun özünün də, bizim hamımızın da dadına çatan, qolundan
tutan bu keyfiyyətlərini hələ də saxlamışdı.
Maşınımız evə çatanda:
–Məni evə gətirdiz? – deyə xəbər aldı. – Bəs mən elə
bilirdim basdırmağa aparırsınız.
Fidan eyniylə onun tərzində zarafatyana bir sərtliklə:
–Heç diri adamı da basdırarlar, Nuruş? – dedi.
Evdə isə birdən yenə Fidana müraciət elədi:
–Madam ki, ölmürəm, onda qaytar üzüyümü, – dedi, – daha
sənə bağışlayası olmadım.
Yenə zarafat edirdi, amma bu, deyəsən, artıq axırıncı
zarafatı idi.
Biz hamımız, mən də, bacılarım da anamgildə gecələyirdik.
Evə gətirdiyimiz birinci gecə onun yatdığı otaqda Təranə
növbə çəkirdi.
Səhər – iyulun 1-də – atamın ölümündən düz üç ay keçən
gün – sübh tezdən Təranə həyəcan içində məni çağırdı. Adətən
özünü saxlamağı bacaran Təranə karıxıb qalmışdı:
–Anar, tez bura gəl.
Anam yatan otağa qaçdım. Anamın geniş açılmış gözlərində
qeyri-adi bir dəhşət vardı, elə bil başqa dünyadan baxırdı bu
gözlər.
Gözlərini düz gözlərimin içinə zilləmişdi.
–Rəsula nə olub? – deyə soruşdu.
Təranə lap özünü itirmişdi, anamın bu sualı sübh tezdən
verməsi, doğrudan da adamı vahiməyə salırdı. Bu an məni də
dəhşət bürüdü. Amma bu hissə təslim ola bilməzdim.