Skýrsla landshlutanefndar fyrir Norðurland vestra 2014

 

11 

 

1.3.3 Skerðing opinberrar þjónustu á Norðurlandi vestra og fækkun ríkisstarfa 

Árlega  taka  starfsmenn  SSNV  saman  yfirlit  um  fjölda  stöðugilda  vegna  starfsemi  á  vegum  ríkisins  á 

Norðurlandi vestra. 

Könnunin  er  gerð  með  þeim  hætti  að  haft  er  samband  við  forsvarsfólk  ríkisstofnana  og  spurt  um 

fjölda stöðugilda þann 1. mars.  Vert er að hafa í huga að fjöldi stöðugilda segir ekki nákvæmlega til 

um meðalfjölda stöðugilda yfir árið eða fjölda þeirra einstaklinga sem störfunum gegna. 

Af  þessu  yfirliti  má  sjá  að  stórkostleg  skerðing  hefur  orðið  á  þjónustu  á  vegum  ríkisins  í 

landshlutanum og á það ekki hvað síst við um grunnþjónustu sem allir stjórnmálaflokkar eru sammála 

um að landsmenn eigi að hafa greiðan aðgang að, þ.e. heilbrigðisþjónustu og menntun. 

Staðan  á svæðinu er sú  að  frá  1. mars 2008  til  1.  mars  2014 hafa horfið  um 52  stöðugildi á vegum 

ríkisins  og  er  samdrátturinn  langmestur  í  Skagafirði,  en  þar  fækkaði  stöðugildum  um  49.  Frá  mars 

2014 hafa svo horfið 7 stöðugildi til viðbótar úr Skagafirði. Samtals hafa því verið flutt frá Skagafirði 

eða lögð niður 56,16 stöðugildi á aðeins liðlega 6 árum eða 8,6 stöðugildi á ári að meðaltali. 

Ef miðað er við meðallaun BHM og SFR og gert ráð fyrir jafnri skiptingu á milli félaganna í töpuðum 

störfum má gera ráð fyrir að árið 2014 hafi  Norðurland vestra ekki  aðeins þurft að sæta gríðarlegri 

þjónustuskerðingu, þ. á m. í grunnþjónustu, heldur einnig að tapaðar launagreiðslur til svæðisins séu 

ríflega 350 milljónir króna á ári og lækkað útsvar um liðlega 53 milljónir króna yfir sama tíma. Með 

varlega  áætluðum  fjölda  afleiddra  starfa  geta  heildarlaunagreiðslur  hafa  lækkað  um  u.þ.b.  612 

milljónir króna á ári og útsvar til sveitarfélaganna lækkað sem því nemur um tæpar 89 milljónir króna. 

Samantekið  hefur  heildarmengið  á  svæðinu  því  skroppið  verulega  saman  frá  efnahagskreppu. 

Skerðing á grunn- og stoðþjónustu ríkisins hefur verið gríðarleg, störf verið flutt burt sem leiðir af sér 

minnkandi umsvif og fækkun annarra starfa og íbúum hefur fækkað mikið. Samsvarandi hefur dregið 

úr  þrótti  sveitarfélaganna  á  svæðinu  og  samkeppnisfærni  svæðisins  gagnvart  öðrum  landshlutum 

verið stórlega skert. 

Tafla  1.5  Fjöldi  stöðugilda  á  vegum  ríkisins  á  Norðurlandi  vestra  2008–2014.  Staðan  1.  mars  ár 

hvert. 

 

2008 

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

2014 

Húnaþing vestra 

70,09 

67,34 

73,43 

68,65 

63,65 

58,85 

60,25 

Blönduós/Húnavatnshreppur 

107,50  110,20 

108,94 

100,47 

100,52 

98,02 

95,37 

Skagaströnd/Skagabyggð 

13,00 

29,00 

29,25 

33,00 

35,55 

35,29 

31,92 

Skagafjörður/Akrahreppur 

329,88  318,63 

300,28 

288,44 

283,01 

283,40  273,72 

Samtals 

520,47  525,17 

511,90 

490,56 

482,73 

475,56  461,26 

 

Heimild: Samtök sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, 

www.ssnv.is

.  

 

 

 

---

 

12 

 

1.4 Niðurstöður 

Upplýsingar um stöðu svæðisins sýna  að  það  glímir  við  margháttaða örðugleika.  Fólksfækkun hefur 

verið  mikil  undanfarna  áratugi  og  aldursskipting  þeirra  sem  hafa  flutt  brott  umfram  aðflutta  hefur 

leitt til þess að komin eru veruleg skörð í árganga sem alla jafna eru virkastir á vinnumarkaði og eru 

jafnframt með fjölskyldur og börn. Eldra fólki hefur fjölgað hlutfallslega. 

Atvinnuleysi hefur verið minna en að meðaltali á landsvísu sem stafar af því að fólk sem missir vinnu 

á svæðinu hefur í mörgum tilvikum flutt til svæða þar sem atvinnu var að hafa.  

Menntunarstig er lægra en landsmeðaltal ef undan er skilin iðnmenntun karla. 

Útsvarstekjur  á  íbúa  á  Norðurlandi  vestra  voru  lægri  á  tímabilinu  2007–2013  en  landsmeðaltal. 

Skipting  framleiðslu  á  atvinnugreinar  sýnir  að  frumframleiðslugreinar  eru  verulega  yfir 

landsmeðaltali. Það er opinber þjónusta einnig þó að tölur um fækkun opinberra starfa á Norðurlandi 

vestra  bendi  til  að  hlutfall  þeirra  hafi  lækkað.  Nokkur  flutningur  opinberra  verkefna  hefur  verið  til 

svæðisins á undanförnum árum en á sama tíma hefur niðurskurður á öðrum sviðum leitt til þess að 

opinberu störfunum í heild hefur fækkað töluvert. Önnur þjónusta á örðugt uppdráttar. 

Hagvöxtur á svæðinu var töluvert undir landsmeðaltali fyrir tímabilið 2004–2011, en það eru nýjustu 

tölur  um  hagvöxt  svæða.  Væntanlega  er  þessi  mynd  mjög  breytileg  innan  svæðisins  og  mjög  háð 

afkomu Kaupfélags Skagfirðinga og tengdra fyrirtækja á Sauðárkróki og að hluta á Skagaströnd. 

 

 

---

 

13 

 

Tillögur nefndarinnar 

 

2 Efld fjárfesting á svæðinu 

Eitt brýnasta hagsmunamál Norðurlands vestra  er að ríkisstjórn Íslands, Alþingi og opinber fyrirtæki 

og  stofnanir  í  starfsumhverfi  iðnaðar  og  beinnar  erlendrar  fjárfestingar  hér  á  landi  beini  sjónum 

sínum að landshlutanum og hefji markvissa vinnu að uppbyggingu iðnaðarstarfsemi þar. 

Vel  heppnuð  fordæmi  á  þessu  sviði  má  sjá  víða  um  land,  m.a.  í  Hafnarfirði,  á  Reykjanesi,  á 

Grundartanga, í Reyðarfirði, á Akureyri og nú síðast Bakka við Húsavík þar sem veittar voru ríkulegar 

ívilnanir til að beina erlendum fjárfestum inn á svæðið. 

Mikilvægt er að ríkið, Landsvirkjun, Landsnet, Íslandsstofa og fleiri aðilar eftir atvikum taki höndum 

saman  og  tryggi  slíka  iðnaðaruppbyggingu  með  það  að  markmiði  að  nýta  til  atvinnusköpunar  og 

verðmætaaukningar  þá  orku  sem  þegar  er  framleidd  á  svæðinu  og  sem  hægt  er  að  framleiða  til 

viðbótar í samræmi við rammaáætlun. Setja þarf Norðurland vestra í forgang við ákvarðanatöku um 

næstu stóru iðnaðaruppbyggingu á landinu. 

Í  samræmi  við  stefnu  íslenskra  stjórnvalda  um  beinar  erlendar  fjárfestingar  er  einkum  horft  til 

fjárfestinga sem: 

1.

  Stuðla að fjölbreytni atvinnulífs. 

2.

  Styðja við verndun og nýtingu umhverfis á sjálfbærum grunni. 

3.

  Nýta nýjustu tækni. 

4.

  Skapa í gegnum framleiðsluferli sem mestan virðisauka innanlands. 

5.

  Skapa hlutfallslega mörg störf og hátt hlutfall verðmætra starfa. 

6.

  Stuðla að eflingu rannsókna og þróunar og öflun nýrrar þekkingar. 

7.

  Eru arðsamar og skila hlutfallslega miklum skatttekjum. 

8.

  Skapa ný tækifæri eða tækifæri sem talin eru æskileg til að styrkja innlenda starfsemi sem 

fyrir er. 

Yfirlýsing  um  samstarf  ríkisins  við  sveitarfélögin  á  Norðurlandi  vestra  um  uppbyggingu 

mannaflsfrekrar iðnaðarstarfsemi á svæðinu er mikilvægt fyrsta skref en í framhaldinu verði mótuð 

aðgerðaáætlun með tímasettum verkáföngum um nauðsynlega uppbyggingu innviða til að fjárfesting 

sem þessi verði að veruleika. 

 

 

---